Stanisław Narewski

---

Rodzina

Stanisław Narewski był potomkiem rodziny o bogatej tradycji patriotycznej. Jego rodzice, Ignacy i Michalina z Rostafińskich, przekazali mu silne wartości narodowe. Pradziadek Kazimierz Narewski walczył w powstaniu kościuszkowskim, co stanowiło istotny element rodzinnej historii. Dziadek, po upadku powstania listopadowego, emigrował do Anglii, co również wpłynęło na losy rodziny. Ignacy, ojciec Stanisława, był aktywnym uczestnikiem wydarzeń z 1863 roku, przystępując do oddziału majora Jana Drewnowskiego i walcząc w bitwach pod Ulowem oraz Cyrusową Wolą.

W swoim życiu Stanisław poślubił Agatę Konstancję Elbel (1869–1926), która była córką znanego tomaszowskiego fabrykanta Adolfa Elbela oraz jego małżonki Agaty z domu Bando. Z tego związku przyszło na świat ich dziecko, syn Jerzy Stanisław (1898–1918), który jako ułan 7 pułku ułanów lubelskich oddał życie w wojnie bolszewickiej. Para miała także trzy córki: Helenę (ur. 1889), Irenę Augustę (ur. 1899) oraz Janinę Agatę (ur. 1902).

Co ciekawe, Szwagrem dra Narewskiego był Maurycy Piesch, znany fabrykant tomaszowski, co wskazuje na dalsze powiązania rodzinne oraz znaczenie tej rodziny w lokalnym przemyśle.

Edukacja i praca

Ukończenie IV gimnazjum w Warszawie z odznaczeniem otworzyło Stanisławowi Narewskiemu drzwi do dalszej edukacji. Następnie podjął studia z zakresu medycyny na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, które zakończył w 1887 roku. Po zdobyciu dyplomu lekarza przez dwa lata zdobywał doświadczenie praktyczne w Ujeździe, co stanowiło solidny fundament jego kariery.

Wkrótce po tym, postanowił wzbogacić swoje umiejętności i wyjechał za granicę na dalsze kształcenie. Narewski uczestniczył w wykładach w takich miastach jak Wiedeń, Monachium, Berlin oraz Praga. W Wiedniu, jako wolny słuchacz, miał okazję uczyć się na Uniwersytecie, a dodatkowo studiował prywatnie pod okiem profesora Karola Herzfelda. Równocześnie był hospitantem w szpitalu Marii Teresy, co pozwoliło mu na bezpośrednią obserwację metod leczenia.

Podczas pobytu za granicą szczególnie zainteresował się wodolecznictwem. Spotkał tam Juliusza Karola Ostrowskiego, właściciela dóbr tomaszowskich, który zaproponował Narewskiemu założenie instytucji podobnej do tej, w której się zaprzyjaźnili, w miejscowości Gustku pod Tomaszowem Mazowieckim. Po powrocie do kraju, we współpracy z doktorem Janem Serafinem Rode, Narewski osiedlił się na stałe w Tomaszowie Mazowieckim.

Początki jego pracy w tym mieście wiązały się z asystowaniem doktorowi Rodemu przez pierwsze siedem lat. To właśnie dr Rode znacząco wpłynął na jego podejście do pacjentów. Narewski uważał swój zawód za powołanie; nie tylko leczył biednych bezpłatnie, ale również wspierał ich finansowo w trudnych sytuacjach życiowych.

Stan zdrowia i chęć niesienia pomocy innym sprawiły, że pozostał czynny zawodowo do ostatnich dni swojego życia. W 1927 roku, z okazji 40-lecia pracy lekarskiej, całe społeczeństwo Tomaszowa Mazowieckiego oddało mu hołd. W 1931 roku jego kandydatura na funkcję lekarza w Rezydencji Prezydenta RP w Spale została zaproponowana, co świadczy o jego znaczącej roli w społeczności medycznej oraz docenieniu jego zasług.

Działalność społeczno-kulturalna

Stanisław Narewski odegrał niezwykle istotną rolę w życiu społecznym oraz politycznym swojego miasta. Jego publiczna działalność rozpoczęła się w czasach zaboru, kiedy angażował się w prace konspiracyjne, a jego aktywność nie ograniczała się tylko do teorii, lecz obejmowała konkretne działania na rzecz potrzebujących.

W trakcie I wojny światowej, Narewski objął stanowisko prezesa Komitetu Pomocy Biednym. Komitet ten zajmował się organizowaniem dożywiania osób, które straciły pracę oraz wszelkie możliwości utrzymania w Tomaszowie Mazowieckim. Co więcej, przez dwa lata z własnych środków finansował Przytułek dla Sierot, a po reaktywowaniu Katolickiego Towarzystwa Dobroczynności przekazał go wraz z całym swoim majątkiem.

W latach 1916-1922 Narewski przewodniczył Radzie Opiekuńczej, która zajmowała się pomocą najbiedniejszym. Rada organizowała dożywianie, ochronki dla dzieci oraz zaopatrywała je w zeszyty i książki. Realizując swoje działania, wydawano nawet do 3000 bezpłatnych obiadów dziennie oraz otworzono 7 ochronek, które mogły pomieścić około 1000 dzieci.

Od 1919 roku do końca swojego życia przewodniczył miejscowej Straży Ogniowej, która rozwijała różnorodne formy działalności na rzecz społeczności lokalnej. Narewski był także przewodniczącym Dozoru Szkolnego w Tomaszowie Mazowieckim przez trzy lata. Należał do grona inicjatorów powołania Gimnazjum Realnego, które miało na celu poprawę jakości edukacji w regionie.

Nie tylko w sferze edukacyjnej Narewski był aktywny. Prowadził także szeroką akcję odczytową w mieście, wygłaszając setki prelekcji dotyczących historii nauki, medycyny oraz innych zagadnień. Jego pasja do sztuki objawiała się również poprzez posiadanie galerii obrazów, która zawierała dzieła zarówno polskich, jak i zagranicznych mistrzów, co potwierdza Tadeusz Seweryn w swoich świadectwach.

Działalność patriotyczno-polityczna

Stanisław Narewski zaangażował się w działania mające na celu promowanie patriotyzmu oraz działalności politycznej. Był jednym z kluczowych organizatorów obchodów stulecia śmierci Tadeusza Kościuszki. Jego starania przyczyniły się do powstania publikacji zatytułowanej „Tomaszów Bohaterowi Narodowemu”, która ukazała się w Warszawie w 1918 roku.

Dzięki jego determinacji w mieście zrealizowano projekt monumentalny, który polegał na wzniesieniu pomnika upamiętniającego Kościuszkę w centralnej części Tomaszowa. W późniejszym czasie Narewski zainicjował budowę pomnika Poległych Żołnierzy Tomaszowa, a także złożył hołd swojemu nauczycielowi, dr. Janowi Serafinowi Rodemu, poprzez wystawienie jego popiersia. Działania te były kontynuowane z wielkim oddaniem.

Stanisław Narewski wyróżniał się jako jeden z wiodących przedstawicieli Stronnictwa Narodowego w regionie. W latach 1917–1919 pełnił rolę prezesa Rady Miejskiej, reprezentując to ugrupowanie. W trakcie konfliktu polsko-bolszewickiego ponownie zaangażował się w działania publiczne jako prezes Miejskiego Komitetu Obrony Państwa, gdzie jego działalność miała na celu zabezpieczenie interesów narodowych oraz wspieranie lokalnej społeczności.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Narewski, wybitna postać, został odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, które podkreślają jego zasługi i znaczenie dla historii Polski.

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – nadany pośmiertnie, 9 listopada 1932,
• Złoty Krzyż Zasługi – przyznany 6 marca 1930.

Upamiętnienie

W związku z wielkimi osiągnięciami Stanisława Narewskiego, jedna z ulic w mieście Tomaszów Mazowiecki zyskała jego imię. To wyróżnienie świadczy o znaczeniu, jakie niesie ze sobą jego wkład w rozwój regionu.

---

Oceń: Stanisław Narewski

---