Ulica Kolejowa w Warszawie

---

Historia

Ulica Kolejowa w Warszawie ma bogatą historię, sięgającą czasów sprzed 1875 roku. Jej początek był związany z budową dróg podwalnych, które powiązane były z Okopami Lubomirskiego. Stąd zresztą wzięła się nazwa jednej z przecznic – ul. Przyokopowej. Wówczas to linia wałów miejskich została przesunięta w kierunku zachodnim, aby objąć okoliczną infrastrukturę kolejową oraz torowiska stacji towarowej Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Krótkie istnienie Okopów Lubomirskiego pozwoliło na utworzenie ulicy, która dziś nosi nazwę Zaokopowej, stanowiącej przedłużenie dawnej Drogi Królewskiej, a obecnie ul. Ignacego Prądzyńskiego. Ulica ta została przegrodzona torami kolejowymi od innych głównych dróg, takich jak Nowowiejska oraz Niemcewicza.

Rozwój ulicy Zaokopowej był ściśle powiązany z istnieniem torów kolejowych Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Właściwie, pierwsze obiekty jakie tutaj powstały to duże hale magazynowe, które zaczęto budować około 1896 roku, w okolicach numerów 8/10. Rozbudowa tych obiektów trwała niemal do 1930 roku, w rezultacie czego zajęły one praktycznie całą parzystą stronę ulicy. Już przed 1888 rokiem, wzdłuż Zaokopowej, zaczęły powstawać też zakłady przemysłowe. Jako pierwszy działalność rozpoczęły warsztaty kotlarskie Bańkowskiego, które z końcem XIX wieku zostały przejęte przez zakłady metalowe „Borman i Szwede” mieszczące się na ul. Srebrnej.

W latach 1907-1911, przy ulicy Kolejowej, która funkcjonowała pod tą nazwą od 1901 roku, działał znany zakład elektrotechniczny „Bracia Borkowscy”, jednak przedsiębiorstwo przeniosło się na prawy brzeg Wisły, dokładnie na ul. Grochowską. Natomiast na opuszczonej posesji, z numerem 57, w roku 1920 powstały imponujące hale produkcyjne Warszawskiej Spółki Akcyjnej Budowy Parowozów, znanej później jako Wytwórnia Parowozów Spółki Akcyjnej Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich. Te ogromne zabudowania sięgały aż po nieistniejący odcinek ul. Karolkowej. Pierwszym wyprodukowanym tam parowozem nosił oznaczenie Tr12.

W tej okolicy kluczową rolę pełniły przedsięwzięcia związane z przemysłem metalowym. Na przykład, w roku 1904, pod nr. 37/39 powstała odlewnia metali W. Ambroziewicza, a pod nr. 51 zarejestrowana została niewielka fabryka narzędzi do obróbki metali J. Dziewulskiego, założona w 1887 roku. Blisko stąd, przy ul. Zwrotniczej 8 A, działała fabryka pił tnących „Gloria”. Na przełomie lat 1905–1908 wzniesione zostały budynki Elektrowni Tramwajowej, przypisanej numeracji ul. Przyokopowej, które odcinały wylot Kolejowej na ul. Grzybowską.

W nieco późniejszym okresie, w latach dwudziestych XX wieku, w tej samej okolicy powstały Warszawskie Zakłady Przemysłowe Wyrobu Drożdży, a u zbiegu z ul. Zwrotniczą powstały składy opałowe oraz budynki administracyjne koncernu węglowego „Robur”. Wzdłuż ulicy Kolejowej nie powstały w zasadzie żadne obiekty mieszkalne, poza kilkoma niewielkimi domkami. Z perspektywy czasu, w 1939 roku, straty spowodowane atakami bombardowania były stosunkowo niewielkie. Powstanie 1944 roku znowuż przyniosło ograniczone straty, głównie w rejonie Elektrowni Tramwajowej oraz Wytwórni Parowozów.

Po zakończeniu wojny, po procesie nacjonalizacji, fabryka parowozów została przekształcona w Warszawskie Zakłady Maszyn Budowlanych im. Ludwika Waryńskiego (obecnie znane jako Bumar-Waryński), a nowa firma sięgnęła fragmentów dawnej ul. Kolejowej. Część terenu przy elektrowni całkowicie zniknęła, po wcześniejszym przedłużeniu ul. Marcina Kasprzaka. Do lat 80. pozostawał jeden odcinek na terenie zakładów Bumar-Waryński, lecz wcześniej wytyczono go na nowo, przesuwając na południe, w kierunku przedłużonego początkowego fragmentu.

Po zburzeniu budynków Bumaru w 2007 roku, w ich miejsce od 2010 roku zaczęło powstawać etapami nowe osiedle mieszkaniowe 19. Dzielnica.

---

Oceń: Ulica Kolejowa w Warszawie

---