Ulica Kępna w Warszawie

Ulice i place

Ulica Kępna to interesujący fragment Warszawy, ulokowany w jednej z najbardziej charakterystycznych dzielnic tego miasta. Mowa tutaj o Praga-Północ, która jest znana ze swojej bogatej historii i kulturowego dziedzictwa.

Ulica ta, choć może nieco mniej znana niż inne miejsca w stolicy, kryje w sobie wiele atrakcji oraz wyjątkowy klimat, stanowiąc ważny element lokalnej tożsamości.

Historia

Ulica Kępna, wpisana w historię Pragi, ma swoje korzenie w dawnych czasach. Plan Macieja Deutscha z 1765 roku ukazuje ten trakt jako drogę prowadzącą od Wisły do ul. Targowej. W okolicy, po jej południowej stronie, usytuowany był rynek miasteczka Skaryszew, który w okresie międzywojennym ustąpił miejsca Portowi Praskiemu; naprzeciwko zaś rozciągała się równolegle ulica Niewinna, pozbawiona życia od 1807 roku. Przy Słodowej, dawniej nazwanej Kępną, znajdowało się 13 drewnianych domów oraz chata, a także kilka pustych placów nad Wisłą. Wyraz „kępna” wywodzi się od charakterystycznych kęp na Wiśle, a może być również pośrednio związany z Saską Kepą.

Po tragicznym wydarzeniu, jakim była Rzeź Pragi w 1794 roku, lokalizacja drugiego placu targowego została zmieniona; niegdyś usytuowana w okolicy dzisiejszych ulic: Jagiellońskiej, Okrzei, Targowej oraz Niewinnej, przeniesiono ją pomiędzy Niewinną a Słodową (obecnie Kępną). W 1796 roku drewniana zabudowa była obecna po obu stronach ulicy, w sumie licząc około 30 domów, które niestety zniknęły w 1807 roku w związku z budową fortyfikacji napoleońskich.

W 1817 roku Jakub Kubicki przedstawił projekt regulacji ulic w tej dzielnicy, który zakładał przywrócenie ulicy Słodowej oraz jej przedłużenie za linię ulicy Targowej. Pomimo ambitnych planów, nie zostały one zrealizowane; rzeczywistość przyniosła za to długofalowy proces regulacji targowisk, zapoczątkowany w 1839 roku. Przedłużenie Słodowej stanowiło wówczas naturalny kanał drenażowy, prowadzący ku rzece.

Do roku 1842 Słodowa została doprowadzona do powstającej ulicy Szerokiej (dziś ul. Jagiellońska), a w następnej dekadzie jej ścieżka zakończyła się przy Wiśle, której brzeg znajdował się nieopodal zachodniej odnogi Portu Praskiego. Rzeka zbiegała tu z Moskiewską, nieistniejącym obecnie przedłużeniem ul. Zamoyskiego; jednak nowo utworzony fragment ulicy przez pewien czas zajmował dawny kanał, który stracił połączenie z Wisłą. Obecną nazwę – Kępna – otrzymała w 1864 roku, kiedy to nadano ją małej uliczce, która była wtedy w trakcie regulacji, prowadzącej od Moskiewskiej przez most na kępy wiślane.

W końcu lat sześćdziesiątych XIX wieku pod numerem 10 zatrzymywali się handlowcy z Włodawy oraz innych rosyjskich guberni, przybywający na targ. W połowie tygodnia przybywali, a w niedzielę odjeżdżali. Pod nr. 10 powstał jeden z pierwszych murowanych domów, lecz długo jeszcze wznoszono tu budowle drewniane. Zabudowa frontowa na odcinku Moskiewska – Targowa przyjęła swoje kształty krótko po 1890 roku.

Wówczas wyróżniał się zachowany do dzisiaj dom kowala Ludwika Manitiusa pod numerem 15, reprezentujący typ budownictwa na obrzeżach, który dominował w Pradze we wczesnym okresie rozwoju budownictwa czynszowego do około 1905 roku. Więcej aktywności odnotowano między 1907 a 1914 rokiem, kiedy to powstała czynszówka Wolfa Welta u zbiegu z ul. Targową oraz kilka dwu- i trzypiętrowych kamienic.

W 1907 roku zainicjowano prace nad przedłużeniem ulicy Kępnej poza ul. Targową, by dotrzeć do Brzeskiej. Niestety, późniejsze decyzje dla planu skutkowały jego porzuceniem po wyburzeniach części kamienicy Feingenblattów przy ul. Targowej 50. W latach 1910-1911 ulica Kępna została wybrukowana kamieniami polnymi, a budowa gazowych latarni zmieniła się w okresie międzywojennym na elektryczne „pastorałki”.

W tym samym czasie uwidaczniał się rozwójodcinka Kępnej, który biegł przez tzw. plac Koński, regulowany około 1864 roku. Targ na konie przeniesiono w 1880 roku na plac Konstantynowski (obecnie plac Weteranów 1863 r.), a w 1900 roku na ul. Grochowską.

W roku 1899 w rejonie ulic: Moskiewskiej, Sprzecznej i Kępnej zorganizowano targ na trzodę chlewną, a obok powstały prymitywne jatki mięsne, zastąpione nową rzeźnią w roku 1925. Ulica Kępna na tym etapie zaczynała się od jej posesji na terenie targowiska, a dla lepszej kontroli sanitarnej zwierząt od 1900 do 1910 roku zaczęto tworzyć bariery na początku tej ulicy, które ostatecznie usunięto, ograniczając obszar targowiska.

W latach 1929 w posiadłości między Moskiewską a południową stroną Kępnej ustalono Giełdę Mięsną. To miejsce zostało zabudowane barakami oraz murowanymi pawilonami od strony Kępnej. W tym okresie także prowadzono budowę końcowego odcinka ulicy, a w oficynach przy numerze 11 działały składy Domu Handlowo-Spedycyjnego. W roku 1928 powstała kamienica u zbiegu z ul. Jagiellońską.

Od roku 1918 pod nr. 17A funkcjonowało gimnazjum żeńskie, prowadzone przez Zofię Łabusiewicz i jej siostry po tragicznej śmierci ich matki; upamiętnia to tablica pamiątkowa na fasadzie kamienicy. Mimo trudnych czasów okupacji, ulica Kępna przetrwała z małymi stratami. 12 listopada 1943 roku na rogu Kępnej i Jagiellońskiej doszło do egzekucji grupy więźniów Pawiaka, co zostawiło tragiczny ślad w historii tego miejsca.

Po roku 1945 wiele kamienic, które zostały odebrane właścicielom, poddało się dewastacji, a do 1979 roku usunięto latarnie „pastorałki“.

Przypisy

  1. Jarosław Zieliński: Koneser, Ząbkowska i okolice. Warszawa: Wydawnictwo EKBIN, 2017 r., s. 158, 160. ISBN 978-83-940941-9-5.
  2. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011 r., s. 155. ISBN 978-83-62189-08-3.
  3. Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008 r., s. 590. ISBN 978-83-240-1057-8.
  4. Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987 r., s. 91. ISBN 83-01-06109-X.

Oceń: Ulica Kępna w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.69 Liczba ocen:21