Ulica Adama Mickiewicza w Warszawie

---

Historia

Ulica w stolicy, znana jako ulica Adama Mickiewicza, została zaprojektowana na podstawie planu z 1925 roku. Wśród autorów tego projektu znajdują się Antoni Jawornicki, Tadeusz Tołwiński oraz Józef Jankowski. Projekt zakładał, że ulica ta, obok ulicy Zygmunta Krasińskiego oraz alei Wojska Polskiego, stanie się kluczową osią nowej dzielnicy. Rada Miejska Warszawy przyjęła nazwę ulicy 27 września 1926 roku.

Na skrzyżowaniu z aleją Wojska Polskiego został utworzony plac Inwalidów, natomiast na przecięciu z Zygmunta Krasińskiego znajduje się plac Żeromskiego, znany dzisiaj jako plac Wilsona. Przedwojenna architektura ulicy do dziś zachwyca jako zespół wybitnych dzieł budowlanych z okresu międzywojennego.

Pierwszą istotną inwestycją wzdłuż tej ulicy była budowa Hotelu Oficerskiego przy placu Inwalidów 10, którą zaplanował Romuald Gutta. W późniejszych latach w obiekcie tym mieściło się kino „Mars”, należące do Stanisława Krupińskiego. Od 1935 roku na pierwszym piętrze funkcjonowało XVI Gimnazjum Państwowe Żeńskie im. Aleksandry Piłsudskiej.

Kolejnym ważnym obiektem był dom przy Mickiewicza 20, zaprojektowany przez Rudolfa Świerczyńskiego. W 1930 roku wzniesiono także budynek mieszkalny pod przyciągającym wzrok adresem plac Inwalidów 4/6/8, którego projekt stworzony został przez Kazimierza Tołłoczki i Tadeusza Tołwińskiego.

W latach 1930-1931 przy Mickiewicza 27 powstał znaczący czteropiętrowy dom „Warszawa 1”, zaprojektowany przez Józefa Szanajcę oraz Stanisława Brukalskiego. Jego imponująca, 245-metrowa elewacja przyuliczna zwraca uwagę, a wejścia do klatek schodowych umiejscowiono od podwórka, co umożliwiało korzystanie z części galerii komunikacyjnych. Na parterze, od strony pl. Wilsona i ul. Zygmunta Krasińskiego, zlokalizowane były lokale handlowe.

Obiekt sąsiadował z „galeriowcem” typu „Warszawa 4” III serii, który został wzniesiony w latach 1932-1933 dowodów architektonicznych autorstwa Józefa Szanajcy oraz Stanisława Brukalskiego. Jego fasada wyróżniała się długością 178,7 metra, co dodatkowo podkreśla architektoniczny styl tego okresu. Lata trzydzieste były również świadkiem rozwoju spółdzielczości, co znalazło swój wyraz w budowie domów na ulicy Mickiewicza;

• pod numerem 30 zrealizowano projekt Stanisława Zalewskiego z 1923 roku dla Spółdzielni Mieszkaniowej „Budowa”,
• natomiast pod numerem 37 powstał dom Kooperatywy Mieszkaniowej Nauczycieli Szkół Średnich m st. Warszawy „Znicz”, w którym symbol – znicz olimpijski został umieszczony na elewacji jako płaskorzeźba.

W okolicach 1935 roku, przy Mickiewicza 32, powstał czteropiętrowy dom zaprojektowany przez Urzędniczą Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową, a w tym samym czasie pod numerem 17/19 budynek zrealizowano dla Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych PZUW, stworzony przez architektów Bohdana Lacherta oraz Józefa Szanajcę. Ponadto, pod numerem 34/36 powstało dzieło Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych, znane jako Szklany Dom, zaprojektowany przez Juliusza Żórawskiego, który w swoim projekcie nawiązał do pięciu punktów nowoczesnej architektury sformułowanych przez Le Corbusiera.

W tym samym czasie, kolejne inwestycje przy Mickiewicza, m.in. dom wzniesiony przez Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową Pracowników Umysłowych Państwowej Wytwórni Uzbrojenia przy Mickiewicza 18, przyczyniły się do zagospodarowania tej ulicy. Ruch tramwajowy pojawił się na ulicy Mickiewicza w 1924 roku, odcinkiem między ul. Zajączka a ul. Mierosławskiego.

W 1928 roku torowisko zostało wydłużone do ul. Teodora Toeplitza. W roku 1931 tramwaje zaczęły kursować na odcinku od ul. Mierosławskiego do pl. Wilsona. To pozwoliło na rozwój komunikacji w tej części miasta. W 1937 roku zrealizowano projekt żelbetowego wiaduktu, który połączył wydłużoną ul. Bonifraterską z ul. Mickiewicza, jednocześnie wykluczając ulice gen. Zajączka i Rafała Krajewskiego z tras tramwajowych.

Na uwagę zasługuje także powstanie parku im. Stefana Żeromskiego w Warszawie, którego realizacja rozpoczęła się na terenie dawnego Fortu Siergiej w 1930 roku, według projektu Leona Danilewicza i Stanisława Zadora-Życieńskiego, z oddaniem go do użytku w 1933. W 1936 roku w pobliżu wejścia od strony pl. Wilsona postawiono rzeźbę Henryka Kuny pod nazwą „Dziewczyna z dzbanem”, znana jako Alina. W związku z okupacją w maju 1940 zmieniono nazwę ulicy na Invalidenstrasse, choć mieszkańcy nie zaakceptowali tej zmiany.

Okres okupacji przyniósł znaczące zniszczenia, ale po wojnie nastąpiła szybka odbudowa. W 1948 roku na dachu Szklanego Domu odbyło się spotkanie z Panem Pablem Picasssem. Do 1950 roku dokonano renowacji budynków pod numerami 17/19, 25, 27 oraz wzniesiono nowy budynek pod adresem 13/15. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych zrealizowano Osiedle Mickiewicza, projektowane przez Barbarę Konarską oraz Jerzego Paciorkowskiego, które z pewnością przyczyniło się do dalszego rozwoju tej dzielnicy.

---

Oceń: Ulica Adama Mickiewicza w Warszawie

---