Fort Sokolnickiego Cytadeli Warszawskiej

Twierdze

Fort Sokolnickiego, znany wcześniej jako fort Siergieja, to jeden z kluczowych obiektów, które tworzą Cytadelę Warszawską. Jego strategiczne położenie w parku im. Stefana Żeromskiego czyni go wyjątkowym punktem na mapie Warszawy, szczególnie w dzielnicy Żoliborz.

Historia tego fortu jest nieodłącznie związana z dziejami miasta, a jego architektura i otoczenie przyciągają turystów oraz miłośników historii. Fort Sokolnickiego, jako część większej struktury fortecznej, odgrywał istotną rolę w obronie Warszawy w przeszłości.

Historia

„Cytadela Warszawska, budowana w pierwszej połowie XIX wieku, pełniła przede wszystkim rolę więzienia oraz jednostki policyjnej. Jej usytuowanie oraz konstrukcja ograniczały możliwości obrony miasta, co skłoniło władze do szybkiego podjęcia działań mających na celu wzmocnienie fortyfikacji poprzez budowę nowych obiektów.

Jednym z takich fortów był Fort Siergieja, który powstał jako część lewobrzeżnej strefy Cytadeli. Jego budowę rozpoczęto w latach 1849-1851, a w późniejszych latach, od 1864 do 1874, fort był systematycznie rozbudowywany. Na początku zbudowano solidną ceglaną działobitnię, do której dołączono suchą fosę. W dalszym etapie, fort wzbogacono o znaczne umocnienia ziemne, które przyjęły formę lunety z dwiema czołami i otwartą szyją, usytuowane 500 metrów przed obrysem Cytadeli.

W 1921 roku fort przyjął nazwę Fort Sokolnickiego. W okresie międzywojennym, jego tereny oraz niektóre elementy zostały włączone do parku Żeromskiego, jednak oryginalny układ ziemny nie przetrwał i obecnie można zobaczyć jedynie jego fragmenty wkomponowane w nowy układ parku.

W ramach umowy z niemieckimi władzami, w kwietniu 1944 roku z Fortu Sokolnickiego przewieziono około 20% zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych. W listopadzie 1944 roku, podczas akcji pruszkowskiej, polscy archiwiści załadowali na ciężarówki pięć wagonów dokumentów i wywieźli je z Warszawy do Częstochowy.

Podczas powstania warszawskiego fort pełnił funkcję szpitala powstańczego, co upamiętniła zamontowana tam tablica. W 1965 roku, fort i cały kompleks Cytadeli został wpisany do rejestru zabytków, co podkreśla jego znaczenie i historyczną wartość. Obecnie, fort jest wykorzystywany przez Żoliborski Dom Kultury.

Przypisy

  1. Odwiedź nas. [w:] Żoliborski Dom Kultury [on-line]. [dostęp 06.10.2023 r.]
  2. a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30.06.2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 69. [dostęp 30.07.2020 r.]
  3. Jacek Olecki: Wojenne tajemnice Warszawy i Mazowsza. Cz. I. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2006, s. 15. ISBN 83-7339-036-7.
  4. Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 275. ISBN 83-05-11180-6.
  5. Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Na Żoliborzu 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 275–276. ISBN 83-05-11180-6.
  6. a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 186. ISBN 83-01-08836-2.

Oceń: Fort Sokolnickiego Cytadeli Warszawskiej

★★★★★
Średnia ocena:4.78 Liczba ocen:12