Rakowiec (Warszawa)

---

Historia

W średniowieczu, prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku, nastąpiło wyodrębnienie Rakowca ze wsi Raków (Rakowo). Właśnie w tym czasie wieś ta powiązana była z parafią w Służewie, jednakże wraz z podziałem stała się częścią parafii Jazdów. Już w 1580 roku wieś zajmowała lokalizację w powiecie warszawskim oraz ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego. Rakowiec przeszedł przez ręce różnych właścicieli; w 1751 roku przeszedł w ręce księżnej Izabeli Lubomirskiej, która szybko oddała go w zastaw szpitalowi Świętego Rocha.

Zakup wsi przez szpital nastąpił w 1761 roku, a na początku XIX wieku, w bezpośredniej okolicy, przy trakcie krakowskim, który dziś znany jest jako ulica Grójecka, utworzono folwark o nazwie Rakowiec. Wkrótce również dokonano przesunięcia traktu krakowskiego na zachód. W tym czasie zabudowa miejscowości rozciągała się wzdłuż drogi prostopadłej do traktu, która później stała się ulicą Pruszkowską, a także innych mniejszych dróg. Z innych źródeł wynika, że pod koniec XVIII wieku wieś znajdowała się w rękach Arnolda Byszewskiego.

Na początku lat dwudziestych XIX wieku, w punkcie skrzyżowania traktu krakowskiego oraz jednej z lokalnych dróg, wybudowano murowaną karczmę „Pociecha”, w której znajdowała się figura, do której przybywający z Warszawy pielgrzymi kierowali swoje kroki na Jasną Górę. Zasady dotyczące działalności karczm radykalnie się zmieniły, co doprowadziło do jej zamknięcia po kilku dekadach. Jednocześnie wschodni kraniec wsi miał swoją drugą, mniejszą karczmę. W chwili, gdy wieś przeszła na przełomie XVIII i XIX wieku, składała się z kilkunastu domów i łącznie z folwarkiem zamieszkiwało ją ponad sto osób.

Pod koniec XIX wieku folwark, w skład którego wchodziło sześć domów, miał sto mieszkańców, a wieś, składająca się z 11 domów, była domem dla 132 mieszkańców. Rakowiec poszczycić się mógł posiadaniem 29,1 hektarów gruntów rolnych oraz 364 hektarów przypisanych do folwarku. Oprócz samej wsi, w obszarze istniała również Kolonia Rakowiec, w której mieszkały kilkadziesiąt osób. Posiadłości prowadzone były przez dzierżawców, a poziom rolnictwa oceniano jako wysoki, co miało związek z bliskością do Warszawy.

Na rakowieckich polach regularnie organizowano konkursy rolnicze oraz testy sprzętu agrarnego. W Rakowcu funkcjonowała też fabryka pudrety, stworzona na bazie organicznych nawozów pochodzących z ludzkich odchodów. Szpital przeszedł władanie nad folwarkiem do roku 1920, a grunty rolne, które podlegały uwłaszczeniu, zostały przekazane chłopom między 1863 a 1869 rokiem.

W 1859 roku ustanowiono rakowiecką gminę, która istniała przez kilka lat, po czym została wchłonięta przez gminę Pruszków. W latach 1889-1892 w Rakowcu wzniesiono punkt obronny Twierdzy Warszawa, znany jako fort Szcza-M, który dzisiaj znajduje się w rejonie ulic Grzeszczyka i Korotyńskiego. W 1930 roku zapadła decyzja o budowie osiedla mieszkalnego WSM Rakowiec.

Dnia 8 kwietnia 1916 roku generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler ogłosił rozporządzenie o włączeniu do Warszawy (z datą od 1 kwietnia 1916 roku) m.in. folwarku i wsi Rakowiec. Kolonia Rakowiec dalej pozostała w granicach gminy Skorosze przez większą część dwudziestolecia międzywojennego. W 1920 roku folwark Rakowiec przeszedł na własność miasta, a od 1926 roku stał się częścią spółdzielni Agril, zajmującej się zarządzaniem gospodarstwem rolnym i leśnym. W jej skład wchodziła również kolonia Rakowiec, która miała swoje własne gospodarstwo rolne. Po II wojnie światowej Agril wznowił działalność, a w 1948 roku przekształcono go w państwowe gospodarstwo rolne.

W latach 1934-1938 w Rakowcu realizowano budowę drugiego osiedla Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, które miało na celu zapewnienie niedrogich mieszkań dla robotników, traktowanych wówczas jako ludzie wyzyskiwani przez kamieniczników. W planach zakładano budowanie bloków mieszkalnych, gdzie ograniczano liczbę pokoi do maksymalnie trzech, wyposażonych w podstawowe urządzenia sanitarne i dostęp do bieżącej wody. Co istotne, każde mieszkanie miało posiadać własne ogrzewanie, a przy tym zapewnić pełną słoneczność. Nie przewidywano mrocznych suteren ani ciemnych oficyn, jakie często można było zobaczyć w przedwojennych kamienicach.

Opracowaniem projektu osiedla zajęła się grupa architektów związanych z awangardowym ugrupowaniem artystycznym „Praesens”. W skład zespołu wchodzili m.in. małżonkowie Helena i Szymon Syrkusowie, którzy pieczołowicie opracowali koncepcję osiedla, która w latach 1932-1935 nabrała realnych kształtów. Wzniesiono sześć dwupiętrowych bloków, z których każdy oferował 48 mieszkań dwuizbowych z powierzchnią wynoszącą 32-35 m², małą toaletą oraz stosunkowo przestronnym przedpokojem. Bloki przeznaczone dla WSM stały się tzw. „wysepkami zorganizowanego życia w morzu antagonistycznej zabudowy”. Pierwsze z osiedlowych budynków, zrealizowane zgodnie z koncepcją, stanęły prostopadle do ulicy Pruszkowskiej. Działania te realizowano w duchu hasła: „frontem do słońca, a nie do rynsztoku”.

W obrębie osiedla wybudowano także tzw. Dom Społeczny, który zawierał nowoczesną pralnię, suszarnię, a także gabinety lekarskie oraz przedszkole, a także dużą salę widowiskową. Po wojnie co środę w tej sali odbywało się tzw. Kino Objazdowe, gdzie bilet wstępu kosztował 4 złote. Teren osiedla był ogrodzony, a wszystkie furtki zamykano o godzinie 22:00, co dawało mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa. Każdy miał prawo uprawiać ogródek o powierzchni jednego ara oraz łowić ryby w dostępnym stawie usytuowanym w obrębie osiedla.

W latach 50-tych XX wieku wody stawu zanieczyszczano ściekami z pobliskiego Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR). Na przełomie lat 60-tych staw został oczyszczony z trzcin i tataraków, a brzeg wyłożono kamieniami oraz betonem.

Później, w latach 60. XX wieku, przy ulicy Księcia Trojdena zrealizowano osiedle „Rakowiec” projektu Zasława Malickiego, Oskara Hansena, Zofii Garlińskiej-Hansen oraz Mariana Szymanowskiego, przewidujące miejsce dla około 3000 mieszkańców. Od 1961 roku powstało wiele „płytowców” oraz „pudełek”, które obecnie malowane są w wyraziste kolory. W rejonie dawnych fortów powstały nowoczesne osiedla.

Ważniejsze obiekty

W obszarze Rakowca w Warszawie znajdują się liczne istotne miejsca, które warto poznać. Pierwszym z nich jest Park Zasława Malickiego, popularny punkt rekreacyjny.

Na ulicy Korotyńskiego graniczą ze sobą dwie parafie:

• parafia Opatrzności Bożej, z kościołem konsekrowanym w 1979 roku, usytuowana przy ulicy Dickensa,
• parafia Zwiastowania Pańskiego, która ma kościół konsekrowany w 1997 roku, zlokalizowany przy ulicy Gorlickiej.

W Rakowcu znajduje się także siedem przedszkoli, rozmieszczonych w następujących lokalizacjach: ul. Baleya, ul. Grzeszczyka, ul. Korotyńskiego, ul. Księcia Trojdena, ul. Pruszkowska, ul. Karola Dickensa oraz ul. Okińskiego, gdzie znajduje się przedszkole integracyjne.

Rodziny z dziećmi mają do dyspozycji również trzy szkoły podstawowe, które znajdują się przy ulicach: Gorlicka, Jasielska 49/53 oraz Majewskiego.

Warto odwiedzić XXI Liceum Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja, położone przy ulicy Grójeckiej 93, oraz Targowisko Banacha, które mieści się przy ul. Grójeckiej 95. Te instytucje stanowią ważne elementy lokalnej społeczności.

W Rakowcu dostępna jest również wypożyczalnia dla dorosłych i młodzieży nr 99 wraz z filią dla dzieci nr 48, znajdująca się na ulicy Baleya.

Warto także wspomnieć o Centralnym Szpitalu Klinicznym UCK WUM, usytuowanym przy ul. Banacha 1a, który zapewnia kompleksową opiekę zdrowotną mieszkańcom tej okolicy.

Nie można zapomnieć o Domu Kultury Rakowiec, dawniej znanym jako Społeczny Dom Kultury „Rakowiec”, ul. Wiślicka 8, który oferuje różnorodne wydarzenia kulturalne oraz aktywności dla społeczności lokalnej.

Na zakończenie warto zaznaczyć, że część Kampusu Ochota również znajduje się w obrębie Rakowca, co czyni to miejsce jeszcze bardziej atrakcyjnym.

---

Oceń: Rakowiec (Warszawa)

---