Targowisko Banacha

---

Historia targowiska

„Targowisko rozpoczęło swoją działalność w roku 1917. Wówczas głównym przedmiotem handlu były produkty rolnicze, zwłaszcza warzywa oraz owoce, co przyczyniło się do nadania mu popularnej nazwy „Zieleniak”. Stanowiło to nowoczesne jak na swoje czasy miejsce targowe, wyposażone w bruk, dostęp do wody oraz kanalizację. Początkowo, lokalizacja targowiska znajdowała się na przedmieściach, jednak w 1916 roku obszar ten został włączony w granice miasta. W miarę upływu lat, w sąsiedztwie powstały liczne nowoczesne konstrukcje, w tym gmach gimnazjum, obecnie zajmowany przez XXI LO im. Kołłątaja, zajezdnię tramwajową oraz budynki uczelniane, a w nieco dalszej odległości osiedle mieszkalne Rakowiec.

Osobny artykuł: Pacyfikacja Ochoty. W trakcie obrony Warszawy, od 8 do 27 września 1939 roku, barykada na ulicy Opaczewskiej w połączeniu z Zieleniakiem tworzyła strategiczną linię obrony miasta. Nieco później, w czasie pacyfikacji Ochoty, w budynkach przy ulicy Opaczewskiej stacjonował oddział SS RONA. Na obszarze targowiska od 5 do 20 sierpnia 1944 roku funkcjonował oboz przejściowy dla cywilnej ludności Ochoty. W tym dramatycznym okresie mieszkańcy usuwani byli z coraz bardziej zniszczonych domów i kierowani do obozów, najpierw na Zieleniaku, a gdy oboz zamykał się, przenoszeni do obozu w Pruszkowie. Na terenie Zieleniaka miały miejsce dalsze rabunki, gwałty, a także zamordowano około 1000 osób, co stanowiło 1/10 ofiar rzezi Ochoty. Targowisko pełniło zatem niezwykle smutną rolę punktu zbornego dla ludzi deportowanych z innych dzielnic Warszawy. W całym tym czasie przez targowisko przeszło niemal 60 000 mieszkańców stolicy, co czyniło je jednym z najbardziej znanych miejsc zbiorczych dla wypędzanej ludności Warszawy, obok kościoła św. Wojciecha na Woli. Dziś w tym miejscu znajdują się obiekty upamiętniające oba te straszliwe wydarzenia: Pomnik Barykada Września oraz tablica projektu Karola Tchorka, która upamiętnia ofiary rzezi Ochoty. Oprócz tego, zachowano fragmenty bruku, które przypominają o tamtych czasach.

Po zakończeniu wojny, odcinek ulicy Opaczewskiej, znajdujący się na wschód od ul. Grójeckiej, przekształcono w ul. Banacha, co wpłynęło na zmianę nazwy samego targowiska. Na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, w baraku znajdującym się na targowisku, funkcjonował lokal gastronomiczny czynny nocą, w którym regularnie występowały kapele cygańskie. Było to miejsce przeznaczone dla rolników, którzy przywozili nocą swoje towary, a dla mieszkańców Warszawy stanowiło jeden z nielicznych lokali nocnych.”

Współczesność

Dawne targowisko spożywcze przekształciło się w nowoczesny bazar, gdzie obecnie odbywa się handel szeroką gamą produktów. Oprócz ostatnio wspomnianych artykułów spożywczych, klienci mogą również znaleźć różnorodne tekstylia, a w mniejszym zakresie również małą elektronikę, akcesoria mechaniczne, a także książki i przedmioty kolekcjonerskie.

Na terenie bazaru znajdują się także usługi, takie jak salon fryzjerski, kiosk, kantory wymiany walut oraz karczma, co sprawia, że miejsce to jest wyjątkowo zróżnicowane.

Na obrzeżach wciąż można zauważyć obecność handlu nieoficjalnego, co nadaje miejscu sporo charakteru. Przyglądając się rozkładowi Targowiska Banacha w jesieni 2009 roku, można było zauważyć łącznie 285 stanowisk, które można podzielić na:

• 63 spożywcze (w tym 31 budek wolno stojących),
• 76 warzywnych,
• 96 przemysłowych,
• 3 oferujące gry zręcznościowe,
• 6 innych,
• 41 pustostanów.

Na przełomie XX i XXI wieku, zarząd nad niezabudowaną częścią bazaru objęła Gminna Gospodarka Komunalna Ochota Sp. z o.o., a nad administracją czuwała Agencja Handlowo-Usługowa „Targowiska i Hale”. Od roku 2007, Targowisko Banacha jest pod opieką Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Ochota, która należy do Miasta Stołecznego Warszawy.

Hale Banacha

W 1982 roku na targowisku Banacha rozpoczęto nowy rozdział, otwierając zabudowaną halę handlową, która weszła w skład WSS Społem Ochota. W krótkim czasie, nieopodal, zrealizowano projekt bliźniaczej hali, która zyskała miano Hal Banacha, a mieszkańcy Warszawy szybko zaczęli określać je mianem „Blaszaki”.

Warto wiedzieć, że hala zachodnia jest przeznaczona do sprzedaży artykułów spożywczych, natomiast hala wschodnia skupia się na towarach przemysłowych. Łączna powierzchnia handlowa obu hal wynosi aż 6000 m², co czyni je znaczącym punktem na mapie handlowej stolicy.

Na dużej przestrzeni hal przeważają typowe samoobsługowe supermarkety, jednak można tam również natknąć się na mniejsze stoiska handlowe i usługowe, w tym jubilerskie, pasmanteryjne oraz wiele innych. W 1990 roku nastąpił ważny krok w historii obiektu, kiedy to ze spółdzielni Społem Ochota wydzieliła się niezależna spółka Hala Banacha.

Koncepcja przebudowy

Od lat 90. XX wieku pojawiały się różnorodne pomysły na modernizację targowiska. Na początku ograniczały się one jedynie do skromnych zmian organizacyjnych oraz usprawnienia funkcjonowania stoisk. Co kilka lat analizowano bardziej ambitne propozycje, które jednak nigdy nie doczekały się realizacji. Kolejna inistywa, ogłoszona przez miejskie władze, planowana była na lata 2010–2012. W praktyce prace rozpoczęły się dopiero w drugiej połowie 2012 roku.

W przeciwieństwie do wcześniejszych koncepcji, projekt ten przewiduje nie tylko przebudowę straganów i pawilonów, ale także budowę parkingu podziemnego oraz wyższych budynków. Te nowoczesne obiekty nie tylko spełnią funkcje handlowe, ale również zaspokoją potrzeby kulturalne dzięki planowanej siedzibie Muzeum Ochoty oraz mieszkań. Taka transformacja ma znaczący wpływ na charakter targowiska, zwłaszcza na jego północnej, znanej jako „tekstylna” część.

Przewidziane zmiany pociągają za sobą zmniejszenie liczby stoisk handlowych, co wywołało falę protestów wśród niektórych kupców oraz mieszkańców okolicy. W związku z tym, warto zastanowić się nad równowagą pomiędzy postępem a zachowaniem tradycyjnego charakteru tego miejsca.

Nowy Zieleniak

W 2015 roku zakończono realizację hali targowej, która znajduje się w południowej części targowiska. Już podczas trwania budowy, zorganizowano plebiscyt, w wyniku którego nadano obiektowi historyczną nazwę „Zieleniak”.

W ramach tego samego plebiscytu, zdecydowano także o tym, jaki neon w stylu retro będzie zdobił nową halę. Powrót handlu w tej części targowiska nastąpił w 2016 roku, co przyczyniło się do revitalizacji tego miejsca.

Natomiast w 2019 roku, zamknięto północną część targowiska, która została przeznaczona do zabudowy TBS, co stanowi istotny element rozwoju lokalnej infrastruktury.

Aktywność pozahandlowa

W latach 2000-2010, targowisko Banacha stało się miejscem, gdzie zainicjowane zostały liczne działania obywatelskie. W ramach Inicjatywy Obywatelskiej Targ Banacha XXI organizowano różnorodne wydarzenia, które w znaczący sposób wzbogaciły ofertę tego miejsca.

Wśród aktywności wspierających kulturowy wymiar targowiska znalazły się wystawy fotograficzne, które przyciągały uwagę mieszkańców i turystów. Oprócz tego, odbywały się również Kaziuki, które były hołdem dla wileńskiej tradycji związanej z tym wydarzeniem.

Dodatkowo, aby promować życie społeczności lokalnej, inicjatywa ta wydawała gazetkę bazarową noszącą nazwę „Irokez”. Dzięki tym działaniom targowisko zyskało nowy wymiar jako przestrzeń spotkań i integracji mieszkańców.

Komunikacja

Bezpośrednio w sąsiedztwie targowiska znajduje się zespół przystanków dla tramwajów oraz autobusów, które obsługują linię „Bitwy Warszawskiej 1920 roku” oraz przystanek tramwajowy „Hale Banacha”. Co więcej, stosunkowo blisko można znaleźć przystanek autobusowy oraz pętlę tramwajową „Banacha”.

---

Oceń: Targowisko Banacha

---