Julian Eberhardt

---

Życiorys

Julian Eberhardt był synem Jana Joachima, właściciela zakładu wyrobu przedmiotów żelaznych, i Pauliny zd. Deubl. Miał brata, Hermana Piotra, który zmarł w 1944 roku i był adwokatem. Eberhardt swoją edukację rozpoczął w warszawskim IV Rządowym Gimnazjum Filologicznym, które ukończył w 1883 roku. Następnie, w 1887 roku, zakończył studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1890 roku zdobył wiedzę w Petersburgu, kończąc Szkołę Inżynierów Kolejnictwa, znaną jako Институт корпуса инженеров путей сообщения.

W czasie swoich studiów aktywnie angażował się w działalność społeczną, należąc do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a później także do Ligi Narodowej, w której pozostawał do 1905 roku. Po ukończeniu edukacji rozpoczął karierę zawodową w kolejnictwie jako inżynier. W latach 1890–1893 pracował w Kolei Nadwiślańskiej (na trasie Mława-Chełm-Kowel) oraz brał udział w budowie Kolei Nadnarwiańskiej (na trasie Małkinia-Ostrołęka-Łapy). Później przeniósł się do azjatyckiej części Rosji, gdzie na Dalekim Wschodzie przyczynił się do projektowania części Kolei Transsyberyjskiej i mostu w Wierchnieudińsku. W 1898 roku powrócił do Warszawy, gdzie współpracował nad rozbudową Warszawskiego Węzła Kolejowego. Dodatkowo, w latach 1908–1913 pełnił funkcję jednego z dyrektorów Towarzystwa Akcyjnego „K. Rudzki i Spółka” oraz był kierownikiem budowy mostu ks. Józefa Poniatowskiego. Od 1905 do 1917 roku był członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych oraz, w latach 1906-1908, członkiem Zarządu TKN.

Wielka Wojna

W momencie wybuchu I wojny światowej został mianowany naczelnikiem Wydziału Drogowego zarządu Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. W 1915 roku, w ramach ewakuacji, trafił do Moskwy. Pracował tam do pierwszych miesięcy 1918 roku na rzecz wojskowych służb drogowo-kolejowych w rejonie rosyjskiego frontu zachodniego, kierując budowami mostów w Łotwie oraz nadzorując fragmenty kolei frontowych w Rumunii. W związku z rozpadem armii rosyjskiej latem tego roku, Eberhardt przedostał się do Moskwy, a następnie powrócił do Warszawy.

II Rzeczpospolita

Po powrocie do stolicy, Eberhardt rozpoczął pracę pod auspicjami Rady Regencyjnej, gdzie zaangażował się w formowanie polskiej administracji kolejowej. 1 września 1918 roku stanął na czele sekcji kolejowej Ministerstwa Przemysłu i Handlu, a 4 września przejął kierownictwo Ministerstwa Komunikacji w rządzie Władysława Wróblewskiego. 11 listopada objął zarząd kolei na terenach okupowanych przez Niemców, organizując jednocześnie szybki wyjazd z Warszawy personelu niemieckiej administracji kolejowej. Funkcję tę sprawował do momentu powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego, w którym, na wniosek premiera i ministra komunikacji, został mianowany podsekretarzem stanu w Ministerstwie Komunikacji.

Po utworzeniu rządu Ignacego Jana Paderewskiego, 16 stycznia 1919 Eberhardt objął szefostwo resortu komunikacji. Jego głównym celem było zjednoczenie polskiej infrastruktury kolejowej. W początkowym okresie urzędowania skutecznie zorganizował transport amerykańskiej pomocy żywnościowej do Polski, a także utworzył okręgowe dyrekcje w Wilnie i Łucku, które przejęły zarząd nad kolejami na wschód od Bugu. Zaangażował się w import parowozów z Francji oraz Wielkiej Brytanii, a także w odbiór poniemieckiego taboru. Pozwolił na pozostawienie części taboru w gestii Niemiec, dotyczącego linii Warszawa-Berlin. Rozpoczęto także prace nad budową kolei Płock-Sierpc oraz Rzeszów-Tarnobrzeg. 9 grudnia 1919, wraz z upadkiem rządu, przestał pełnić funkcję ministra, jednak kierował resortem jeszcze przez trzy tygodnie, aż do 16 grudnia.

Jego praca w ministerstwie jednak nie zakończyła się tym momentem. W kwietniu 1920 roku Eberhardt zwrócił się do Naczelnika Państwa, aby ponownie mianować go podsekretarzem stanu w Ministerstwie Kolei Żelaznych. Wkrótce po objęciu urzędowania, 20 kwietnia 1920 roku sygnował rozporządzenie dotyczące przepisów związanych z „kolejnością przyjmowania do wysyłania ładunków oraz wykonania planu przewozowego”. Dokument ten miał istotne znaczenie w kontekście rozpoczynającej się przez Polskę ofensywy na Ukrainie, ponieważ regulował zasady priorytetu dla ładunków wojskowych. Eberhardt był także ekspertem w składzie polskiej delegacji prowadzącej rokowania pokojowe w Rydze.

W lutym oraz marcu 1922 roku pełnił funkcję tymczasowego kierownika ministerstwa, zastępując chorego ministra Bolesława Sikorskiego. Był także przedstawicielem ministerstwa podczas katastrofy pociągu tranzytowego Wystruć (wówczas lnsterburg)-Berlin, która miała miejsce 30 kwietnia 1925 roku w Starogardzie Gdańskim. Incydent ten okazał się najtragiczniejszym wypadkiem w historii polskiego kolejnictwa międzywojennego.

W październiku 1927 roku przeszedł na emeryturę, ale wciąż angażował się w działalność Ministerstwa Komunikacji, stając na czele Rady Technicznej przy resorcie, pełniąc tę funkcję aż do swojej śmierci. W latach 1928–1931 przewodniczył Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, a w 1933 roku przewodniczył XII Zjazdowi Polskich Inżynierów Kolejowych. Eberhardt był także aktywny w tworzeniu i kodyfikacji polskiej terminologii technicznej.

Na kilka lat przed swoją śmiercią, uległ poważnemu wypadkowi, który ograniczył jego aktywność publiczną. Zmarł 4 stycznia 1939 roku w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie (aleja 12, grób 38). W 2022 roku jego grób przeszedł renowację, projektując odnowienie na zlecenie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zrealizowane przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego.

Życie prywatne

Julian Eberhardt miał życie rodzinne, które z pewnością miało wpływ na jego działalność. Jego żoną była Aniela Findeisen, która zmarła w 1945 roku. Para doczekała się syna, Andrzeja, który od 1937 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych.

Ordery i odznaczenia

Julian Eberhardt był postacią, która zasłużyła się w historii swojej ojczyzny, co można zauważyć po jego licznych odznaczeniach. Wśród jego wyróżnień znalazły się:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1921 roku,
• Krzyż Niepodległości, przyznany 21 kwietnia 1937 roku,
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Wazów, nadany w Szwecji w 1923 roku,
• Legia Honorowa.

---

Oceń: Julian Eberhardt

---