Witold Lutosławski

---

Życiorys

Rodzina i młodość

Witold Lutosławski przyszedł na świat w rodzinie Józefa i Marii z Olszewskich. Jako najmłodszy z czwórki dzieci miał dwóch starszych braci – Henryka oraz Jerzego, a także siostrę Anielę, która niestety zmarła w młodym wieku. Pochodził z ziemiańskiej rodziny herbu Jelita, która posiadała majątek w Drozdowie, niedaleko Łomży. Mimo iż był głównie wychowywany przez matkę, jego otoczenie było pełne znaczących osobowości ze strony ojca – było tam wiele zróżnicowanych zawodów, od ziemian, przez kapłanów, aż po filozofów i badaczy… Rodzina Lutosławskich była znana z bogatej tradycji muzykowania. Już w wieku 9 lat młody Witold przystąpił do komponowania muzyki, a w 1922 roku stworzył swoje pierwsze dzieło – Preludium na fortepian. W kolejnych latach kontynuował naukę, pobierając lekcje gry na skrzypcach u Lidii Kmitowej oraz fortepianie, uczęszczając jednocześnie do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. W 1928 roku rozpoczął studia z zakresu kompozycji pod czujnym okiem Witolda Maliszewskiego.

W 1931 roku złożył maturę w „Batorym”, po czym udał się na Uniwersytet Warszawski, gdzie rozpoczął studia matematyczne, jednakże rok później musiał je przerwać z powodu zbyt dużej ilości zajęć w konserwatorium. To tam zgłębił tajniki kompozycji oraz fortepianu, studiując pod okiem W. Maliszewskiego oraz Jerzego Lefelda, co zakończył w 1937 roku.

II wojna światowa

Na początku II wojny światowej Lutosławski wstąpił do armii, gdzie pełnił rolę radiotelegrafisty w walce przeciwko Niemcom. Po jego ucieczce z niewoli powrócił do Warszawy. W czasie okupacji, aby utrzymać się, grał w warszawskich kawiarniach, najdłużej współpracując z Andrzejem Panufnikiem. Występowali w wielu lokalach, takich jak „SiM” (Sztuka i Moda), „Lira”, „Aria” i „U Aktorek”. Również brał czynny udział w tajnych koncertach, które odbywały się w prywatnych domach. Wraz z Eugenią Umińską organizowali fundusze mające na celu pomoc artystom w ukryciu, w tym m.in. Władysławowi Szpilmanowi.

Wspólnie z Andrzejem Panufnikiem przygotował przeszło 200 transkrypcji znanych dzieł, w tym 24 kaprysu N. Paganiniego, który nazwał Wariacjami na temat Paganiniego. Niestety, większość jego kompozycji stworzonych przed i w trakcie wojny zniknęła bez śladu.

Działalność po wojnie

Po wojnie Lutosławski znalazł zatrudnienie w Polskim Radiu, co zainicjowało jego aktywny udział w odbudowie życia muzycznego w Polsce. Od 1945 roku był członkiem Związku Kompozytorów Polskich, jednak już w 1948 roku zrezygnował, nie zgadzając się na narastające wpływy socrealizmu w sztuce.

Lata 50. XX wieku

W latach pięćdziesiątych Lutosławski zarabiał na życie tworząc muzykę teatralną, radiową oraz piosenki. W czasach stalinowskich były to głównie piosenki masowe, a później taneczne (walce, fokstroty, tanga), które tworzył pod pseudonimem „Derwid”. Na zachętę Władysława Szpilmana stworzył 35 utworów tanecznych, w tym fokstroty, walce i tanga, z których niektóre zdobyły wyróżnienia w plebiscycie „Radiowej piosenki miesiąca”. Jego piosenki wykonywali znani artyści, m.in. Olgierd Buczek, Mieczysław Fogg, Ludmiła Jakubczak oraz Kalina Jędrusik (żona S. Dygata), Jerzy Michotek, Sława Przybylska, Hanna Rek, Irena Santor, Rena Rolska oraz Violetta Villas.

Festiwal „Warszawska Jesień”

Od samego początku Lutosławski miał bliski związek z festiwalem „Warszawska Jesień”, gdzie jako jedyny nieprzerwanie uczestniczył w pracach komisji repertuarowej przez 37 lat. W latach 1960-1965 pełnił funkcję przewodniczącego tejże komisji. Stanowił również najczęściej grywanym kompozytorem w Polsce (przez 49 razy) oraz pierwszym, który zyskał wieczór autorski w 1973 roku. Kierował także Towarzystwem Muzyki Współczesnej, które korzystało z postalinowskiej „odwilży”. Był aktywnym członkiem Związku Kompozytorów Polskich (1954-1967, 1971-1973 przewodniczył komisji kwalifikacyjnej), a także pełnił różne funkcje w Polskim Wydawnictwie Muzycznym oraz Ministerstwie Kultury i Sztuki. Jako członek Międzynarodowej Rady Muzycznej przy UNESCO wniósł znaczący wkład, m.in. inicjował przyjęcie pierwszej ustawy w 1969 roku, która potępiała nadużywanie muzyki w przestrzeniach publicznych i prywatnych, traktując to jako naruszenie prawa do spokoju i ciszy. Lutosławski często powracał do tego tematu, zauważając, że wszechobecna muzyka nie tylko męczy, ale i odurza wrażliwość na prawdziwą sztukę. Od 1971 roku był również członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.

Stan wojenny

Podczas stanu wojennego Lutosławski starał się unikać związku z życiem publicznym. W 1989 roku jednoznacznie opowiedział się po stronie „Solidarności” i był jedynym przedstawicielem środowiska muzycznego w Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie.

Życie prywatne

Od 1946 roku był żonaty z Marią Danutą Dygat, która wcześniej nosiła nazwisko Bogusławska, a była siostrą Stanisława Dygata. Witold Lutosławski nie doczekał się potomstwa, posiadał natomiast pasierba – Marcina Bogusławskiego, syna Marii oraz Jana Bogusławskiego. Zmarł w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 2-2-8).

Muzyka

Lata 1939–1954

W roku 1939 Witold Lutosławski zaprezentował swoje pierwsze znaczące dzieło, Wariacje symfoniczne, które zainaugurowało jego karierę kompozytorską. W ciągu powojennych lat, twórczość Lutosławskiego obejmowała wiele różnych form, jednak szczególnie wyróżniają się jego pedagogiczne utwory fortepianowe, takie jak Melodie ludowe oraz Bukoliki, a także ponad 40 piosenek dla dzieci, w tym Spóźniony słowik, O panu Tralalińskim do słówJuliana Tuwima oraz cykl Słomkowy łańcuszek. Te dzieła, powstałe od 1945 roku, są owocem jego fascynacji polskim folklorem i były odpowiedzią na próby stłumienia polskości w czasie okupacji.

W 1948 roku Lutosławski zaprezentował swoją ekspresjonistyczną I Symfonię, która niestety, po nadejściu socrealizmu, została uznana za formalistyczną i usunięta z repertuaru. W następnych latach, skupiając się na twórczości użytkowej, Lutosławski skomponował Koncert na orkiestrę, dzieło, które do dziś cieszy się dużą popularnością wśród muzyków i publiczności.

II połowa lat 50. XX wieku

Okres „odwilży” w Polsce zapoczątkował nowy rozdział w twórczości kompozytora. W utworze Pięć pieśni do słów K. Iłłakowiczówny (1957-58) Lutosławski po raz pierwszy zastosował system harmoniczny oparty na akordach 12-tonowych, co stało się jego znakiem rozpoznawczym w kolejnych latach. Krzysztof Meyer opisuje tę technikę, zauważając, że akordy te zbudowane są z konsonansów i trójdźwięków, które nie są podporządkowane tradycyjnym tonacjom. Lutosławski eksperymentował z różnymi dwunastodźwiękami i od końca lat 70. wprowadzał również akordy z mniejszą liczbą dźwięków, co dodatkowo wzbogacało jego muzyczny język.

Koniec lat 50. XX wieku

Pod koniec lat 50. XX wieku dodekafonia stała się synonimem nowoczesności w polskiej muzyce. Lutosławski w Muzyce żałobnej na orkiestrę smyczkową, użył nowatorskiego podejścia, wykorzystując serię 24-tonową opartą na zaledwie dwóch interwałach. W Gry weneckie zastosował technikę aleatoryzmu kontrolowanego, która na stałe wpisała się w charakter jego muzyki.

W Trzech poematach Henri Michaux Lutosławski wprowadził innowacyjną niezależność chóru od orkiestry w niektórych partiach mniejszego utworu. Oryginalne w tej kompozycji były miejsca, w których chór mówił, krzyczał lub śpiewał glissandami, nadając całości szczególną dramaturgię. W późniejszych pracach, takich jak II Symfonia czy Kwartet smyczkowy, autor wprowadził formę opartą na dwuczęściowej strukturze, łączącej ekspozycję z rozbudowaną sekcją główną, przemyślanie wprowadzając również elementy aleatoryzmu.

Muzyka po 1964

W miarę upływu lat Lutosławski coraz mniej koncentrował się na eksploracji nowości. Jego dzieła zaczęły być zamawiane na koncerty w filharmoniach, a nie na festiwale nowej muzyki, co widać w bardziej tradycyjnie skomponowanych pieśniach Paroles tissees (1965) dla Petera Pearsa. Sytuacja polityczna w Polsce mogła prowadzić do interpretacji sztuki w kontekstach politycznych, co miało miejsce przy ocenie jego dwóch znaczących utworów, Koncertu wiolonczelowego oraz III Symfonii.

Lutosławski stworzył trzy utwory w latach osiemdziesiątych, które dotyczyły techniki „łańcuchowej”, w której frazy nakładały się na siebie. Łańcuch I, przeznaczony dla 14 instrumentów, Łańcuch II, zamówiony przez Paula Sachera dla Anne-Sophie Mutter, a także Łańcuch III dla wielkiej orkiestry, ujawniają wyjątkowe podejście kompozytora do konstrukcji muzycznej. W tym czasie powstał także Koncert fortepianowy dla Krystiana Zimermana, który nawiązywał do romantycznych wirtuozów, a w szczególności do Chopina.

Ostatnie dzieła Lutosławskiego obejmowały cykl 9 pieśni Chantefleurs et Chantefables, w których liryka przeplata się z ilustracjami humorystycznie przedstawiającymi różne zwierzęta, a finalnym dokonaniem jest IV Symfonia. Jego twórczość w przeważającej mierze zdominowana jest przez utwory orkiestrowe, które są istotnym elementem jego artystycznego dorobku, a jego wyjątkowe umiejętności w opanowaniu orkiestry klasyfikują go jako najwybitniejszego symfonika w polskiej muzyce.

W jego muzyce obecne są liczne kontrasty kolorystyczne oraz dynamiczne przebiegi, które odzwierciedlają wpływy francuskiej tradycji, co sam Lutosławski często akcentował. Jak twierdzi Krzysztof Meyer: „Trudno byłoby znaleźć w drugiej połowie XX wieku innego kompozytora, który potrafiłby wyczarowywać z orkiestry równie wiele barw jak Lutosławski.” Jego interpretacje różnorodnych instrumentów oraz unikalnych zestawień brzmieniowych tworzą doświadczenie muzyczne, które pozostaje niezwykle kreatywne i zaprasza do głębszej refleksji nad sztuką dźwięku.

Działalność dyrygencka

Witold Lutosławski, uznawany za jednego z nielicznych kompozytorów XX wieku, którzy mieli możliwość dyrygowania własnymi dziełami, z niesłabnącym zaangażowaniem prowadził wykonania swoich utworów, będąc jednocześnie autorem wielu znakomitych kompozycji. W przeszłości zaledwie kilku kompozytorów, w tym Igor Strawinski, podjęło się tej rzadkiej praktyki.

Już w połowie lat trzydziestych artysta był odpowiedzialny za nagrywanie swojej muzyki filmowej w studiu radiowym, co świadczy o jego wczesnym zaangażowaniu w różnorodne formy muzyczne. Hiszpańskie morska symfonia zaprezentowała Lutosławskiego po raz pierwszy na scenie koncertowej 23 stycznia 1952 roku w Katowicach. Był to moment jego debiutu jako dyrygenta, kiedy to na zaproszenie Grzegorza Fitelberga, poprowadził nie tylko Symfonię Oksfordzką Haydna, ale również swoje własne Piosenki dziecinne i Wariacje symfoniczne w ramach koncertu wielkiej orkiestry symfonicznej Polskiego Radia.

Od momentu premiery Trzech poematów Henri Michaux w 1963 roku w Zagrzebiu, Lutosławski regularnie występował jako dyrygent, szczególnie przy okazji nowego przedstawienia swoich utworów. W roku 1969 podzielił się swoimi refleksjami na temat pracy dyrygenckiej, wyjaśniając, że nie ma wystarczająco dużej pewności, by wierzyć, że renomowani dyrygenci będą chętni do pracy nad jego późnymi kompozycjami w sposób, w jaki on to sobie wyobrażał.

Artysta zwykle prowadził od kilkunastu do dwudziestu koncertów rocznie, starannie dobierając miejsca swoich występów. Najchętniej występował w metropoliach oraz prestiżowych festiwalach. Dbałość o renomę swojego nazwiska skutkowała odrzucaniem licznych ofert, co mogło sugerować jego wymagające podejście do artystycznej działalności. W ciągu trzydziestu lat współpracował z wieloma znakomitymi zespołami, takimi jak Berliner Philharmoniker, Wiener Symphoniker, Orchestre Philharmonique de Paris de la Radio France i Koninklijk Concertgebouworkest, a także wiodącymi orkiestrami amerykańskimi, takimi jak New York Philharmonic, Philadelphia Orchestra oraz Los Angeles Philharmonic.

W Polsce Lutosławski najczęściej współpracował z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia oraz Telewizji w Katowicach. Swoje umiejętności dyrygenckie prezentował również w orkiestrach studenckich, gdzie zapał młodych muzyków rekompensował ich brak doświadczenia technicznego.

Artysta wystąpił w 23 krajach na całym świecie, z największą liczbą koncertów przed publicznością niemiecką, angielską i amerykańską. Rok 1993, będący rokiem jego osiemdziesiątych urodzin, przyniósł mu rekordową liczbę 23 koncertów. Powrócił jednak do umiarkowanego występowania w Polsce, gdzie grał nie więcej niż cztery razy rocznie. Lutosławski również realizował nagrania swoich utworów, w tym w połowie lat 70. nagrał większość swoich symfonii dla EMI.

Jak zauważył Krzysztof Meyer, współautor biografii kompozytora, wykonania Lutosławskiego nie zawsze były wiernym odwzorowaniem zapisanych partytur. Artysta nie dysponował słuchem absolutnym, co czasem prowadziło do błędów w intonacji. Mimo to, cieszył się dużym szacunkiem i sympatią wśród muzyków, z którymi współpracował. Wydarzenie z Leeds, zarejestrowane przez Charlesa Bodmana Rae, z dnia 25 stycznia 1986 roku, ukazuje luźną atmosferę panującą w czasie prób, gdy orkiestra Hallé zagrała znaną melodię „Happy Birthday to You” w stylu aleatorycznym Lutosławskiego, co wzbudziło uśmiech oraz radość wśród wszystkich obecnych.

Wybrane kompozycje

Utwory orkiestrowe

W twórczości Witolda Lutosławskiego można odnaleźć szereg utworów orkiestrowych, które do dziś zachwycają swoją świeżością i innowacyjnością. Pośród nich znajdują się:

• wariacje symfoniczne (1936–1939),
• I Symfonia (1941–1947),
• uwertura na instrumenty smyczkowe (1949),
• mała suita na orkiestrę kameralną (1950),
• koncert na orkiestrę (1950–1954),
• muzyka żałobna (Musique funèbre) na orkiestrę smyczkową (1954–1958),
• trzy postludia na orkiestrę (1958–1963),
• gry weneckie (Jeux vénitiens) (1960–1961),
• II Symfonia (1965–1967),
• livre pour orchestre (1968),
• preludia i fuga na instrumenty smyczkowe (1970–1972),
• mi-parti (1975–1976),
• novelette (1978–1979),
• III Symfonia (1981–1983),
• Chain I (Łańcuch I) na zespół kameralny (1983),
• Chain III na orkiestrę (1986),
• IV Symfonia (1988–1992),
• fanfare for Louisville na instrumenty dęte i perkusję (1985),
• prelude for G.M.S.D. na orkiestrę (1989),
• interludium na orkiestrę (1989).

Utwory na instrument solo i orkiestrę

Lutosławski stworzył również wiele znakomitych koncertów na instrumenty solo z towarzyszeniem orkiestry, w tym:

• koncert wiolonczelowy (1969–1970),
• koncert podwójny na obój i harfę (1979–1980),
• Chain II, dialog na skrzypce i orkiestrę (1984–1985),
• koncert fortepianowy (1987–1988),
• opracowania utworów kameralnych na orkiestrę, takie jak:
• – preludia taneczne na klarnet i orkiestrę kameralną (1955),
• – wariacje na temat Paganiniego na fortepian i orkiestrę (1978),
• – grave na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (1981),
• – partita na skrzypce i orkiestrę (1988).

Utwory kameralne

W dorobku kompozytorskim Lutosławskiego znajdziemy także wiele kompozycji kameralnych, które prezentują jego klasyczny styl. Oto niektóre z nich:

• sonata na fortepian (1934),
• wariacje na temat Paganiniego na 2 fortepiany (1941),
• melodie ludowe na fortepian (1945),
• recitativo e arioso na skrzypce i fortepian (1951),
• bukoliki na fortepian (1952),
• trzy utwory dla młodzieży na fortepian (1953),
• preludia taneczne na klarnet i fortepian (1954),
• kwartet smyczkowy (1964),
• epitafium na obój i fortepian (1979),
• grave na wiolonczelę i fortepian (1981),
• mini overture na kwintet dęty (1982),
• partita na skrzypce i fortepian (1984),
• slides na zespół kameralny (1988),
• subito na skrzypce i fortepian (1992).

Utwory wokalne

Wielu subtelnych emocji dostarczają także utwory wokalne Lutosławskiego, w tym:

• lacrimosa (fragment Requiem; 1937),
• tryptyk śląski na sopran i orkiestrę (1951),
• pięć pieśni do słów K. Iłłakowiczówny na sopran i fortepian lub orkiestrę (1957; 1958),
• trois poèmes d’Henri Michaux na chór i orkiestrę (1961–1963),
• paroles tissées na tenor i orkiestrę kameralną (1965),
• les espaces du sommeil na baryton i orkiestrę (1975),
• chantefleurs et chantefables na sopran i orkiestrę (1989–1990),
• pieśni walki podziemnej (1942–1944),
• dwadzieścia kolęd (1946).

Piosenki (sygnowane pseudonimem Derwid)

W twórczości Lutosławskiego, oznaczonej pseudonimem Derwid, zawarte są piosenki, które cieszyły się popularnością, w tym:

• cyrk jedzie (1957) walc, sł. Jerzy Miller, wyk. Sława Przybylska,
• czarownica (1957) fokstrot, sł. Tadeusz Urgacz, wyk. Regina Bielska,
• daleka podróż (1957) tango, sł. Mirosław Łebkowski, wyk. Sława Przybylska,
• milczące serce (1957) tango, wyk. Tadeusz Urgacz, wyk. Jerzy Michotek,
• zielony berecik (1957) fokstrot, sł. Mirosław Łebkowski,
• jak zdobywać serduszka (1958) tango, sł. Tadeusz Urgacz, wyk. Jerzy Michotek,
• kapitańska ballada (1958) tango, sł. Tadeusz Urgacz, wyk. Włodzimierz Kotarba,
• miłość i świat (1958) walc, sł. Eugeniusz Żytomirski,
• nie chcę się z tobą umawiać (1958) slow-fox, sł. Zbigniew Kaszkur, Zbigniew Zapert,
• szczęśliwy traf (1958) fokstrot, sł. Jerzy Miller,
• w lunaparku (1958) tango, sł. Jerzy Miller,
• warszawski dorożkarz (1958) walc, sł. Jerzy Miller, wyk. Olgierd Buczek,
• serce na wietrze (1958) tango, sł. Zofia Kierszys,
• kiosk na Powiślu (1959) walc, sł. Jerzy Miller,
• nie oczekuję dziś nikogo (1959) slow-fox, sł. Zbigniew Kaszkur, Zbigniew Zapert, wyk. Rena Rolska,
• tabu (1959) fokstrot, sł. Tadeusz Urgacz, wyk. Halina Kunicka,
• telimena (1959) slow-fox, sł. Tadeusz Urgacz,
• filipince nudno (1959) slow-fox, sł. Jerzy Miller, wyk. Ludmiła Jakubczak,
• moje ptaki (1960) blues, sł. Jerzy Miller,
• po co śpiewać piosenki (1960) tango, sł. Karol Kord,
• złote pantofelki (1960) slow-fox, sł. Adam Hosper, wyk. Hanna Rek,
• jeden przystanek dalej (1961) tango, sł. Jerzy Miller, Sława Przybylska,
• plamy na słońcu (1961) slow-fox, sł. Jerzy Miller, wyk. Ludmiła Jakubczak,
• rupiecie (1961) walc, sł. Jerzy Ficowski,
• tylko to słowo (1961) tango, sł. Adam Hosper, wyk. Tadeusz Woźniakowski,
• w naszym pustym pokoju hula wiatr (1961) tango, sł. Artur Międzyrzecki, wyk. Kalina Jędrusik,
• i cóż to teraz będzie (1962) slow-fox, sł. Adam Hosper,
• na co czekasz (1962) tango, sł. Jerzy Miller,
• wędrowny jubiler (1962) slow-fox, sł. Aleksander Rymkiewicz,
• z lat dziecinnych (1962) slow-fox, sł. Jerzy Miller,
• nie dla nas już (1963) walc, sł., Jerzy Miller,
• znajdziesz mnie wszędzie (1964), sł. Zbigniew Kaszkur, Zbigniew Zapert, wyk. Violetta Villas.

Genealogia

W kontekście badań nad historią rodziny Witolda Lutosławskiego istotne jest zrozumienie jego genealogii. Poniżej przedstawiamy podstawową strukturę rodziny tego wybitnego kompozytora.

4. Franciszek Dionizy Lutosławski (1830-1891)	_			_		_
	_	_	2. Józef Lutosławski (1881-1918)
5. Paulina ze Szczygielskich Lutosławska	_	_		_	_
	_			_	_	1. Witold Lutosławski (ur. 1913–1994)
6. Konrad Olszewski				_	_
	_	_	3. Maria z Olszewskich Lutosławska	_	_
7. Joanna z Sienkiewiczów Olszewska	_	_		_
	_

Ordery i odznaczenia

Witold Lutosławski, wybitny kompozytor i dyrygent, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń oraz wyróżnień za swoje niezwykłe osiągnięcia artystyczne. Jego praca została doceniona zarówno w Polsce, jak i za granicą. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych odznaczeń i wyróżnień, które otrzymał:

• Order Orła Białego, przyznany 19 stycznia 1994,
• Order Budowniczych Polski Ludowej, przyznany w 1977 roku,
• Order Sztandaru Pracy I klasy, przyznany w 1959 roku,
• Order Sztandaru Pracy II klasy, przyznany 11 lipca 1955,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 22 lipca 1953,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1974 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1955 roku,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”, przyznana w 1967 roku,
• Odznaka Honorowa miasta Poznania, przyznana w 1973 roku,
• Komandor Orderu Sztuki i Literatury, przyznany we Francji w 1985 roku,
• Order Pour le Mérite, przyznany w Niemczech w 1993 roku,
• Medal Rady Europy, przyznany w Strasbourgu w 1993 roku,
• Medal Stockholm Concert Hall Foundation, przyznany w Szwecji w 1992 roku,
• Złoty Medal Royal Philharmonic Society, przyznany w 1985 roku.

Te liczne wyróżnienia odzwierciedlają nie tylko jego talent, ale także ogromny wkład w rozwój kultury i sztuki muzycznej na całym świecie.

Nagrody i wyróżnienia

Lutosławski, znany kompozytor, zdobył wiele nagród i wyróżnień, które potwierdzają jego znaczenie w świecie muzyki. Do najważniejszych z nich należy Nagroda Państwowa II stopnia, którą otrzymał za swoje dzieło Tryptyk Śląski, wraz z utworami dla dzieci i pieśniami masowymi w 1952 roku. Później, w latach 1955, 1964 oraz 1978, uhonorowano go Nagrodami Państwowymi I stopnia. W 1959 oraz 1973 roku, kompozytor zyskał również Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich.

Osiągnięcia Lutosławskiego nie ograniczały się tylko do Polski. Na arenie międzynarodowej, jego utwory zyskały wysokie uznanie, zdobywając pierwsze miejsca podczas Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu w latach 1959, 1962, 1964 oraz 1968. W ciągu swojej kariery zdobył również prestiżowe wyróżnienia, takie jak Koussevitzky Prix Mondial du Disque (1964, 1976, 1986) oraz Grand Prix du Disque de L’Académie Ch. Cross (1965, 1971).

Za ogólny dorobek artystyczny, kompozytor został odznaczony wieloma nagrodami, w tym nagrodą Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku w 1966 roku, nagrodą im. G. v. Herdera w Wiedniu w 1967 roku oraz nagrodą Fundacji Muzycznej Léonie Sonning w Kopenhadze w tym samym roku. Dodatkowo, uhonorowano go tytułami honorowymi w wielu prestiżowych instytucjach, w tym w: Uniwersytecie Warszawskim w 1973 oraz Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w 1980 roku.

Między 1971 a 1993 rokiem, tytuły doktora honoris causa nadały Lutosławskiemu liczne uczelnie, w tym: Cleveland Institute of Music (1971), Northwestern University w Evanston (1974), University of Glasgow (1977) oraz wiele innych instytucji z całego świata.

Oprócz licznych odznaczeń, Lutosławski był również członkiem honorowym wielu stowarzyszeń oraz akademii artystycznych i naukowych w Polsce, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Anglii, Włoszech, Francji oraz Szwecji. Jego wkład w muzykę współczesną i klasyczną pozostaje niezatarte w pamięci wielu pokoleń muzyków oraz miłośników sztuki.

Upamiętnienie

Witold Lutosławski, wybitny kompozytor i dyrygent, pozostawił po sobie niezatarte ślady w polskiej kulturze muzycznej. Jego imieniem nazwano szereg instytucji muzycznych, które świadczą o jego wpływie i uznaniu. Należą do nich między innymi: Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, Płocka Orkiestra Symfoniczna, oraz liczne Państwowe Szkoły Muzyczne, w tym I stopnia w Jaśle, Pruszkowie, Turku czy Starogardzie Gdańskim. Warto również wspomnieć o Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Nysie oraz w Stargardzie.

W lutym 2004 roku na pamiątkę jego działalności na fasadzie budynku przy ul. Śmiałej 39 w Warszawie umieszczono tablicę pamiątkową. Rok 2013 został proklamowany przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rokiem Lutosławskiego, co podkreśla znaczenie jego twórczości w historię polskiej muzyki.

W tym samym roku, 18 września, Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety o nominałach 200 zł, 10 zł oraz 2 zł, z wizerunkiem „Witolda Lutosławskiego”. 27 września 1996 roku Studiu Koncertowemu S1 Polskiego Radia nadano tytuł imienia Witolda Lutosławskiego, co stanowi dowód na jego wpływ na polskie życie muzyczne.

Od 18 czerwca 1998 roku ulica w warszawskim Żoliborzu (wcześniej ulica Romana Boguckiego) nosi jego imię. Obecnie kompozytor patronuje łącznie 34 ulicom w Polsce, co świadczy o jego znaczeniu w narodowej kulturze.

---

Oceń: Witold Lutosławski

---