Kozia Górka (Warszawa)

---

Historia

Kozia Górka była osadą założoną w XIX wieku. Jej rozwój został zderzony z budową linii kolejowej terespolskiej, realizowanej w latach 1866-1867, która oddzieliła wieś na dwie części: grochowską, znajdującą się na południe od torów, oraz kawęczyńską, umiejscowioną na północ od nich. W dalszym ciągu na południu w 1877 roku powstała kolej nadwiślańska, co jeszcze bardziej oddzieliło Kozią Górkę od Grochowa.

Wydany w latach 80. XIX wieku Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wymienia kolonie noszące nazwy Kozią Górkę Grochowską oraz Kozią Górkę Kawęcką. Te rozróżnienia stały się szczególnie widoczne na planach oraz mapach z okresu zaborów, a także w późniejszych dokumentach, z lat trzydziestych XX wieku, kiedy część znajdująca się na południu przynależna była Warszawie, natomiast część północna, zwana Kozia Górka Kawęczyńska, miała status odrębnej wsi. To miejsce obejmowało obszar w rejonie obecnego Zakładu Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych.

W okresie międzywojennym na Koziej Górce powstała stacja towarowa, znana jako Warszawa Wschodnia Towarowa (Warszawa Wschodnia Rozrządowa). Na jej terenie wybudowano posterunek odgałęźny, który otrzymał nazwę Antoninów. Nazwa ta pochodziła od pobliskiego folwarku, usytuowanego około kilometra od stacji. W latach 30. XX wieku na linii kolei nadwiślańskiej zainstalowano stację techniczną, znaną jako Warszawa Grochów.

Inna nazwa, która zniknęła z mapy w wyniku zabudowy kolejowej, to Emilianów. W tej lokalizacji wcześniej istniały dobra noszące tę nazwę, nieopodal ulicy Wiatracznej. Obecnie na tym terenie planowane jest przejście obwodnicy śródmiejskiej, która ma umożliwić swobodne przekraczanie obszarów kolejowych, które do tej pory oddzielały Grochów od Utraty.

W Areszcie Śledczym Warszawa-Grochów zlokalizowanym w Koziej Górce przetrzymywano członków opozycji demokratycznej. To miejsce odzwierciedla złożoną historię regionu, jego przekształcenia oraz rolę, jaką odegrał w ważnych wydarzeniach społecznych.

Historia administracyjna

W przeszłości, wieś Kozia Górka Kawęczyńska była częścią gminy Wawer w powiecie warszawskim w latach 1867–1939. Z danych z 1921 roku wynika, że miejsce to zamieszkiwało 61 osób.

20 października 1933 roku utworzono gromadę Kozia Górka, która wchodziła w skład gminy Wawer. W skład gromady wchodziły zarówno wieś Kozia Górka, jak i Antoninów.

1 kwietnia 1939 roku gromada Kozia Górka została włączona do gminy Bródno, w tym samym powiecie. W trudnych czasach II wojny światowej, w okresie Generalnego Gubernatorstwa, obszar ten znajdował się w dystrykcie warszawskim.

W roku 1943, liczba mieszkańców gromady Kozia Górka zmniejszyła się do 38 osób.

15 maja 1951 roku, w wyniku zniesienia gminy Bródno, cała gromada Kozia Górka została włączona do granic miasta Warszawy.

Kozia Górka Grochowska

Kozia Górka Grochowska to interesująca lokalizacja, usytuowana w północnej części dzielnicy Praga-Południe, tuż na zachód od ulicy Józefa Chłopickiego. Teren ten graniczy z liniami kolejowymi nr 2, prowadzącą do Terespola przez Rembertów, oraz nr 7, która zmierza do Dorohuska przez Otwock. W tym rejonie możemy napotkać wiele interesujących obiektów, takich jak warsztaty taborowe PKP, wciąż obecne choć w dużej mierze opuszczone ogrody działkowe, oczka wodne oraz malownicze mokradła, a także Staw Kozia Górka. Warto również wspomnieć, że na terenie Koziej Górki znajduje się Areszt Śledczy Warszawa-Grochów, znany potocznie jako Kamczatka (ul. J. Chłopickiego 71A).

W planach było zrealizowanie stacji postojowej Kozia Górka, która miała służyć III linii warszawskiego metra. Co więcej, Kozia Górka Grochowska została włączona do obszaru Miejskiego Systemu Informacji Olszynka Grochowska. Mimo że przez osiedle przebiega ulica Kozia Górka, nie ma ono zbyt dużego znaczenia komunikacyjnego z powodu ograniczonego dostępu do sieci miejskiej.

Osiedle Dudziarska

W 1994 roku na wschodniej części Koziej Górki powstało osiedle Dudziarska, którego mieszkańcami zostali ludzie z wyrokami eksmisyjnymi oraz inne osoby potrzebujące mieszkań kwaterunkowych. W budynku nr 40a przyznano jedną trzecią mieszkań rodzinom policjantów. Na całym osiedlu mieści się 211 lokali, w których w 2016 roku żyło 145 osób. Niestety, znaczna część z nich była problematyczna, co doprowadziło do konieczności zamurowania wejść do opuszczonych mieszkań.

Osiedle zostało umiejętnie ulokowane w izolowanym terenie. Zostało zaprojektowane jako miejsce, w którym mieszkańcy mieli trudności z dłuższym zamieszkaniem. Komunikacyjna marginalizacja sprawiła, że obszar ten odcięto od reszty miasta poprzez sąsiadujące tory kolejowe i całkowity brak dostępu do udogodnień, sklepów czy transportu publicznego. To spowodowało, że stało się ono miejscem zbliżonym do getta, co w sposób wyraźny podkreślano w doniesieniach medialnych. Osiedle, od początku pozbawione centralnego ogrzewania, zmagało się z licznymi problemami.

Jednak 14 listopada 2007 roku uruchomiono linię autobusową, która połączyła osiedle Dudziarska z Grochowem. W roku 2010 artyści z kolektywu Zmiana Organizacji Ruchu postanowili upiększyć szare ściany budynków poprzez niezwykle wyraziste murale, wzorowane na dziele „Czarnego kwadratu” Kazimierza Malewicza.

W 2015 roku uznano to osiedle za nieudany eksperyment społeczny, co doprowadziło do decyzji o jego wygaszeniu do końca 2017 roku. Ostateczni mieszkańcy zostali wykwaterowani na przełomie 2019 roku, a 28 sierpnia 2024 roku władze lokalne podjęły uchwałę mówiącą o planowanej rozbiórce budynków, co zamknie pewien rozdział w historii Koziej Górki.

Kozia Górka Kawęczyńska

Kozia Górka Kawęczyńska, znana również jako Kawęcka, znajduje się w obrębie dzielnicy Targówek, usytuowanej na północ od torów linii kolejowej nr 2. W odróżnieniu od Koziej Górki Grochowskiej, w czasach międzywojennych znajdowała się ona poza granicami Warszawy. Dopiero w 1951 roku tereny te zostały przyłączone do stolicy.

Wzdłuż stacji towarowej przecina ulica Strażacka, która została zbudowana w roku 2010, umożliwiając połączenie Utraty z Rembertowem.

Kozia Górka Kawęczyńska wpisuje się w obszar MSI Utrata, które historycznie było osiedlem zlokalizowanym dalej na zachód. Tereny te obecnie najczęściej określane są właśnie tym mianem.

---

Oceń: Kozia Górka (Warszawa)

---