Biały Pałacyk na Frascati

---

Opis

W ostatnich latach XVIII wieku na obszarze, gdzie obecnie znajduje się Biały Pałacyk, utworzono przez księcia Kazimierza Poniatowskiego ogród zwany „Na Górze”. Stworzony przez Szymona Bogumiła Zuga, stał się on miejscem wyjątkowym. Projekt ten zaowocował budową letniego pałacyku w 1779 roku, co znacząco wpłynęło na późniejsze losy posiadłości.

Na początku XIX wieku, majątek przeszedł w ręce francuskiego restauratora Szymona Chovota, który przekształcił ogrody w urokliwy park nazwany „Frascati”. W tym czasie Biały Pałacyk zyskał nowe zastosowanie jako lokal restauracyjny, co przyczyniło się do jego popularności.

Później, tereny przeszły w posiadanie Nikołaja Nowosilcowa, a następnie generała Józefa Rautenstraucha. Na początku II połowy XIX wieku, hrabina Róża z Potockich Branicka (1782–1862) nabyła ogrody. Jej wnuk, Władysław Branicki, wzniósł nieopodal stary Biały Pałacyk nowy Czerwony Pałac, zaprojektowany przez Leandro Marconiego, który charakteryzował się stylem renesansu holenderskiego. W tym czasie powstał także nowy Biały Pałacyk, oparty na nieco zmienionej architekturze klasycystycznej, który miał do swojej dyspozycji oranżerię.

Nie zachowały się informacje, kto dokładnie był odpowiedzialny za projekt nowego budynku, lecz miał on swoją specyfikę. 20 sierpnia 1853 roku w willi przyszła na świat druga córka Zygmunta Krasińskiego, Elżbieta, która niestety zmarła w 1857 roku.

W roku 1893, Maria, córka hrabiego Władysława, poślubiła księcia Zdzisława Lubomirskiego. Wafel Pałacyk został przekazany jej w darze i zyskał przydomek „Córkarnia”, ponieważ rodzina Branickich mieszkała w Czerwonym Pałacu, a ich córki w Białym Pałacyku. Od tego momentu pałacyk stał się warszawską rezydencją księcia Zdzisława oraz jego rodziny.

Wnuk Lubomirskich, Zdzisław Morawski, opisał pałacyk jako złożony z trzech brył o klasycystycznym stylu, w tym centralnej piętrowej części i parterowych bokach. Całość liczyła około dwudziestu pokojów, wśród których znajdowała się przestronna owalna sala balowa, gabinet, salon oraz jadalnia. Na pierwszym piętrze usytuowane były pokoje sypialne oraz salonik przylegający do oranżerii.

W czasie I wojny światowej, Czerwony Pałac, który został częściowo zniszczony podczas II wojny światowej, pełnił funkcje lazaretu wojskowego. Po zakończeniu wojny, budynek w latach 1939-1946 był siedzibą ambasady francuskiej (ówczesny adres: al. Frascati 22). Po śmierci Marii Lubomirskiej, która zmarła w Białym Pałacyku, ksiądz Zdzisław przeniósł się do nowo wybudowanej willi przy ul. płk. Francesco Nullo 3. Biały Pałacyk zaś został wynajęty poselstwu Chin jako rezydencja dla posła do 1939 roku, co wiązało się z prowadzeniem spraw konsularnych w biurach przy ul. Rozbrat 28.

W okolicach 1936 roku dokonano parcelacji parku, w wyniku czego powstała nowa ulica, nazwana Aleją Legionów. W szczególności nieopodal położono posesję, dawniej używaną przez lożę masońską, którą zakupił architekt Bohdan Pniewski, na której zbudował istniejącą do dziś willę, służącą mu jako mieszkanie i biuro architektoniczne.

Podczas II wojny światowej pałacyk ucierpiał, ale nie został całkowicie zniszczony. Po wojnie w 1948 roku odbudowano go według projektu Tadeusza Zielińskiego i Zbigniewa Karpińskiego w klasycystycznym stylu. Od tego czasu Biały Pałacyk jest użytkowany przez Muzeum Ziemi PAN.

---

Oceń: Biały Pałacyk na Frascati

---