Pałac Czapskich w Warszawie

---

Historia

W XVII wieku, w miejscu dzisiejszego pałacu, istniał drewniany dwór Radziwiłłów. Następnie, w latach około 1680–1705, dla prymasa Michała Radziejowskiego powstał murowany pałac, zbudowany prawdopodobnie według projektu Tylmana z Gameren. W 1712 roku teren przeszedł w ręce hetmana wielkiego koronnego, Adama Sieniawskiego, który w latach 1713–1721 zlecił przebudowę istniejącego obiektu. Efektem jego działań były nowe oficyny frontowe, utworzenie zarówno dziedzińca gospodarczego, jak i reprezentacyjnego oraz założenie ogrodu. Po jego zgonie w 1726 roku, pałac przeszedł w posiadanie jego córki, Zofii, mężatki Augusta Czartoryskiego.

W 1732 roku małżeństwo Czartoryskich sprzedało pałac bankierowi Piotrowi Riaucour. Zaledwie rok później, w 1733, budynek został nabyty przez rodzinę Czapskich. Wówczas rozpoczęła się kolejna ważna przebudowa wnętrza oraz otoczenia pałacu. W latach 1752–1756 nadano mu późnobarokowy wystrój, a główną bramę ozdobiono kamiennymi orłami. Tomasz Czapski, który zmarł w 1784 roku, pozostawił majątek córce Konstancji, żonie marszałka Sejmu, Stanisława Małachowskiego.

Od momentu przejęcia pałacu przez Konstancję, jego wnętrza stały się miejscem spotkań, które obejmowały narady oraz projekty Konstytucji i ustaw. Pośród licznych wydarzeń organizowanych w tym gmachu, odbywały się także wystawne obiady. W 1790 roku architekt Jan Chrystian Kamsetzer wzniósł dwie oficyny w stylu klasycystycznym oraz przekształcił bramę.

Od 1809 roku, po śmierci Stanisława Małachowskiego, pałac znalazł się w rękach rodziny Krasińskich. Z tego okresu wykształcił się on jako jeden z istotnych ośrodków życia kulturalnego w Warszawie. To tutaj organizowano spotkania literackie, które prowadził Wincenty Krasiński, ojciec Zygmunta Krasińskiego. W pałacu gromadzono również cenne zbiory biblioteczne, znane jako Biblioteka Ordynacji Krasińskich. Na przełomie lat 1820/1821 przebywało w nim dwóch młodych poetów romantycznych, Seweryn Goszczyński oraz Józef Bohdan Zaleski. Niestety, tam również zmarli rodzice Zygmunta Krasińskiego – matka Maria w 1822 roku oraz ojciec Wincenty w 1858 roku.

W latach 1909–1945 pałac znajdował się w rękach hrabiego Edwarda Bernarda Raczyńskiego. W latach 1905 oraz w latach 1910-1911, pałac był siedzibą konsulatu Stanów Zjednoczonych, a po I wojnie światowej do jego wnętrza weszła Francuska Misja Wojskowa (1924).

Niestety, korpus główny pałacu został poważnie uszkodzony podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku, gdy całkowitemu zniszczeniu uległy wnętrza. Budynki od ulicy zostały doszczętnie wypalone w 1944 roku. Po zakończeniu II wojny światowej, straty budowlane oszacowano na około 70% całości.

Odbudowa gmachu miała miejsce w latach 1948-1959 na podstawie projektu Stanisława Brukalskiego i koncentrowała się na przywróceniu architektonicznego wyglądu z XVIII wieku. Obecnie pałac oraz przyległe budynki zajmuje stołeczna Akademia Sztuk Pięknych (ASP), w skład której wchodzą m.in. rektorat, biblioteka, Wydział Malarstwa oraz Wydział Grafiki.

Jednym z nietypowych elementów architektur pałacu jest pomnik Bartolomeo Colleoniego, który został ustawiony w rogu pałacowego dziedzińca, od strony ul. Traugutta, w 1950 roku. Na drugim piętrze lewej oficyny pałacu, w latach 1960–2014, funkcjonował Salonik Chopinów, będący oddziałem Muzeum Fryderyka Chopina. Był to odtworzony fragment mieszkania rodziny Chopinów, a Fryderyk Chopin mieszkał tu do 2 listopada 1830 roku, co zostało upamiętnione tablicą odsłoniętą sto lat później na fasadzie.

Obok, od 1989 roku, znajduje się tablica upamiętniająca Cypriana Kamila Norwida, który uczył się malarstwa w szkole Aleksandra Kokulara. Inna tablica na ścianie od ul. Traugutta upamiętnia Zygmunta Krasińskiego. W 1965 roku pałac wraz z oficynami został wpisany do rejestru zabytków. W procesie reprywatyzacji w 2018 roku miasto odmówiło zwrotu nieruchomości, ponieważ była wykorzystywana do celów publicznych.

---

Oceń: Pałac Czapskich w Warszawie

---