Zdzisław Szczyt-Niemirowicz

---

Życiorys

Dzieciństwo

Zdzisław Szczyt-Niemirowicz urodził się w rodzinie o bogatych tradycjach. Jego ojciec, Mikołaj, był inżynierem oraz oficerem Wojska Polskiego, a matka, Cezaria z Radziwiłłowiczów, dbała o domowy ognisko. Pochodził z linii wierzchowskiej Niemirowiczów-Szczyttów. Już od najmłodszych lat spędzał czas na Żoliborzu w Warszawie, miejscu, które miało istotny wpływ na jego dalsze życie.

Jako młody chłopiec Zdzisław stracił ojca w 1932 roku, co miało ogromny wpływ na jego dzieciństwo. Do czasu wybuchu II wojny światowej uczęszczał do szkoły Rodziny Wojskowej przy ulicy Czarnieckiego. Po ukończeniu podstawowego etapu nauki kontynuował kształcenie, uczestnicząc w komplecie Gimnazjum im. ks. J. Poniatowskiego, które miało miejsce w lokalu rodziny Niemirowiczów-Szczyttów.

Działalność konspiracyjna i udział w Powstaniu Warszawskim

Swą działalność konspiracyjną rozpoczął w sierpniu 1943 roku, przystępując do 9. Kompanii Dywersyjnej w obwodzie żoliborskim Armii Krajowej. W trakcie Powstania Warszawskiego brał aktywny udział jako żołnierz kompanii dywersyjnej Zgrupowania „Żniwiarz” na Żoliborzu. Wszelkie akcje, w jakich uczestniczył, były dla niego ogromnym wyzwaniem, od marszu do Kampinosu, przez bitwę na Zdobyczy Robotniczej, aż po ataki na Dworzec Gdański.

Dzięki odwadze wykazywał się również w obronie „Żywiciela” na ulicy Krasińskiego i w walkach z niemieckimi patrolami na Marymoncie. W czasie tych dramatycznych dni Zdzisław odniósł rany, a po kapitulacji powstania osadzono go w obozie jenieckim Stalag XI-A w Altengrabow.

Aresztowanie i więzienie

Po powrocie do Polski w październiku 1945 roku Zdzisław zdał maturę w 1947 roku w Gimnazjum im. ks. J. Poniatowskiego w Warszawie, po czym zainicjował naukę w Szkole Głównej Handlowej. Wkrótce potem, w 1949 roku, aresztowano go na skutek oskarżeń o nielegalną działalność w AK. Po roku intensywnego śledztwa oraz przeciwności Zdzisław został skazany na dwa lata pozbawienia wolności, z utratą praw obywatelskich na rok oraz przepadkiem mienia.

Odbył karę w więzieniu na Mokotowie oraz w Rawiczu, gdzie zmagał się z trudnościami. W 1956 roku zapadła decyzja o jego rehabilitacji, co pozwoliło mu powrócić do życia w społeczeństwie.

Kariera zawodowa

Po wyjściu z więzienia Zdzisław zderzył się z trudnościami w znalezieniu pracy adekwatnej do swoich kwalifikacji oraz zainteresowań. Po procesie rehabilitacyjnym, który zakończono w 1956 roku, rozpoczął współpracę z instytucjami naukowymi. Jednym z jego ważnych osiągnięć było podjęcie pracy w Komisji Międzynarodowego Roku Geofizycznego Polskiej Akademii Nauk.

Był organizatorem wypraw naukowych w regionach polarnych i tropikalnych, a jego aktywność doprowadziła do dwukrotnego uczestnictwa w wyprawie na Spitsbergen, w latach 1958 oraz 1960. Pełnił również funkcję zastępcy dyrektora ds. finansowo-administracyjnych w Zakładzie Astronomii PAN w Warszawie w latach 1961-1965. Jego zamiłowanie do nauki zaowocowało organizacją kongresu Komitetu do spraw Badań Przestrzeni Kosmicznej (COSPAR) w Warszawie w 1963 roku.

Po tej udanej inicjatywie od 1965 roku do 1993 roku był stałym pracownikiem Komitetu ds. Badań Przestrzeni Kosmicznej w Paryżu, gdzie osiedlił się na stałe wraz z rodziną. Przez ćwierć wieku stanowił kluczową postać w działalności COSPAR, pełniąc funkcję sekretarza wykonawczego w latach 1968-1992, a po przekształceniu – dyrektora wykonawczego do 1993 roku. Jego zasługi w organizacji spotkań naukowych obejmują aż 21 kongresów dotyczących badań kosmicznych oraz około 350 sympozjów.

Był członkiem komitetu redakcyjnego zasobów COSPAR oraz redaktorem naczelnym Biuletynu Informacyjnego COSPAR. Wyróżniony odznaczeniem COSPAR Distinguished Medal, stał się pierwszym laureatem tej nagrody za zasługi dla organizacji.

Należał także do Towarzystwa Ekspertów Ameryki Łacińskiej w dziedzinie Teledetekcji (SELPER) oraz był członkiem Międzynarodowej Akademii Astronautyki w Paryżu w latach 1989-2000, a w 2001 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Houston w USA.

Rodzina

Zdzisław poślubił Marię Antoninę Majewską, która odeszła w 1994 roku w Paryżu. Para doczekała się córki, Ewy-Marii (1955-2014), która aktywnie uczestniczyła w życiu Biblioteki Polskiej w Paryżu oraz Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego.

Śmierć

Zmarł w 2000 roku w Paryżu. Jego ostatnie dni spędzone były niedaleko żony i córki, na cmentarzu Montmorency pod Paryżem, gdzie zostali pochowani w jednym miejscu.

W 2001 roku w Polsce opublikowano jego wspomnienia, które przybliżają życie Zdzisława Szczyt-Niemirowicza z okresu przedwojennego oraz okupowanej stolicy. Książka nosi tytuł „My chłopcy z Żoliborza. Przerwane wspomnienia” i stanowi nieocenioną wartość dla historyków oraz zainteresowanych przeszłością.

Wybrane odznaczenia

Zdzisław Szczyt-Niemirowicz zdobył wiele prestiżowych odznaczeń, które są świadectwem jego zasług oraz poświęcenia dla kraju. Oto niektóre z wyróżnień, które otrzymał w ciągu swojej kariery:

• warszawski Krzyż Powstańczy,
• Krzyż Armii Krajowej,
• medal za Warszawę,
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP,
• medal Wojska (2 razy),
• medal Zwycięstwa i Wolności,
• odznaka Akcji „Burza”,
• odznaka Grunwaldzka,
• Croix du Combattant,
• COSPAR Distinguished Medal (pierwsza osoba odznaczona w historii),
• honorowy obywatel miasta Houston (USA).

---

Oceń: Zdzisław Szczyt-Niemirowicz

---