Edward Kowalczyk, znany także pod pseudonimem „Mruk”, przyszedł na świat 25 maja 1924 roku w Warszawie, gdzie również zmarł 7 lipca 2000 roku. Był niezwykle wszechstronną osobą, która łączyła w sobie talenty i umiejętności wielu dziedzin.
Kowalczyk był renomowanym cybernetykiem oraz inżynierem łączności, co czyniło go ekspertem w obszarze nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Jego praca naukowa zaowocowała licznymi publikacjami, które miały istotny wpływ na rozwój tej dziedziny w Polsce.
W swojej karierze Kowalczyk piastował także ważne stanowiska polityczne. W latach 1969–1980 pełnił funkcję ministra łączności, co oznaczało odpowiedzialność za rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej kraju. Jako wiceprezes Rady Ministrów w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego, lata 1981–1985, miał decydujący wpływ na podejmowane wówczas decyzje polityczne.
Edward Kowalczyk był również aktywnym działaczem społecznym, zasiadając w Sejmie PRL podczas V i IX kadencji. W latach 1981–1985 przewodniczył Stronnictwu Demokratycznemu, co świadczy o jego znaczącej roli w kształtowaniu politycznej rzeczywistości tego okresu.
Życiorys
Edward Kowalczyk, urodzony w 1924 roku w rodzinie robotniczej, był synem Stanisława i Apolonii. Jego ojciec, właściciel warsztatu rzemieślniczego, pracował również na kolei, angażując się w Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Związku Zawodowym Kolejarzy.
Podczas niemieckiej okupacji, Edward Kowalczyk zaangażował się w działalność Armii Krajowej. Równocześnie studiował na konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim. Walcząc jako starszy strzelec, uczestniczył w powstaniu warszawskim, gdzie był członkiem plutonu „Pomorzaka” przy kompanii „Habdank” w VII Zgrupowaniu „Ruczaj”. Po wojnie, jednak po tym, jak dostał się do niemieckiej niewoli, trafił do Landsdorf i Mossburg.
W 1951 roku ukończył naukę na Politechnice Warszawskiej, a w 1964 roku uzyskał stopień doktora. Pracował w Katedrze Teletransmisji na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej, gdzie pozostawał do 1965 roku. Następnie przez cztery lata kierował filią tej uczelni w Płocku, a w 1979 roku uzyskał tytuł profesora. Jako członek Komitetu Elektroniki i Telekomunikacji Polskiej Akademii Nauk, zaznaczył swoją obecność na polu naukowym.
Zajmując się cybernetyką, Kowalczyk poza pracą dydaktyczną i naukową angażował się w publicystykę, poruszając istotne zagadnienia związane z nauką, jej organizacją oraz popularyzacją wiedzy w społeczeństwie.
W 1967 roku Kowalczyk wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego, a następnie od czerwca 1969 roku do kwietnia 1980 pełnił funkcję ministra łączności w rządach Józefa Cyrankiewicza i Piotra Jaroszewicza, a także Edwarda Babiucha. Po tym okresie został dyrektorem Instytutu Łączności. W 1981 roku na krótko objął funkcję wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli, a od października 1981 do listopada 1985 roku był wicepremierem w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego. Uznawany był za osobę krytycznie nastawioną do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, a w 1982 roku zasiadał w prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, angażując się w politykę krajową.
Ponadto, od 1973 roku był członkiem Centralnego Komitetu SD, a od 1976 roku do 1989 roku funkcjonował w prezydium CK. W latach 1981–1985 przewodniczył Centralnemu Komitetowi SD, jednak w 1985 roku w wewnątrzpartyjnym głosowaniu nie uzyskał reelekcji. Dwukrotnie sprawował mandat posła na Sejm PRL (V i IX kadencji), w tym w IX kadencji był wiceprzewodniczącym Komisji Nauki i Postępu Technicznego.
Po wyborach w 1989 roku Kowalczyk nie zdecydował się na kandydowanie. Wycofał się z aktywnej polityki, sporadycznie zabierając głos w sprawach partyjnych, co miało miejsce w 1990 roku, kiedy to komentował kierunek zmian w Stronnictwie. Po zakończeniu współpracy z Stronnictwem Demokratycznym, nawiązał współpracę ze Stanisławem Tymińskim oraz Andrzejem Lepperem jako doradca polityczny, choć bez powodzenia ubiegał się o mandat posła na Sejm z listy Przymierza Samoobrona w wyborach parlamentarnych w 1993 roku.
Pełnił również poważne funkcje w organizacjach naukowych, będąc prezesem (1970–1981), a później honorowym prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego. 2 września 1982 roku wszedł w skład Komitetu Honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki, na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR. Stojąc za organizacją 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego w sierpniu 1984, w latach 1985–1990 był także członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W późniejszych latach emerytury przewodniczył stowarzyszeniu „Polski Komitet Zwalczania Raka”.
Edward Kowalczyk zmarł w Warszawie, a jego ostatni spoczynek znajduje się na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3-tuje-3-11).
Ordery i odznaczenia
Edward Kowalczyk, znany ze swojego znaczącego wkładu w rozwój kraju, został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego osiągnięcia oraz poświęcenie. Oto niektóre z wyróżnień, które otrzymał w ciągu swojego życia:
- order Sztandaru Pracy I klasy,
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Warszawski Krzyż Powstańczy,
- Medal 40-lecia Polski Ludowej,
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973),
- Medal 1300-lecia Państwa Bułgarskiego,
- order „Złota Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (NRD).
Publikacje
Edward Kowalczyk był autorem wielu znaczących publikacji, które miały wpływ na rozwój nauki i myśli technicznej. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Niektóre problemy teorii systemów. Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej, 46, Elektryka, Warszawa 1966,
- Człowiek w świecie informacji. Wyd. WKiŁ, Warszawa 1976,
- Działanie społeczno-polityczne. Wiedza i umiejętność. Wyd. Epoka, 1980, ss. 142,
- O istocie informacji. Wyd. WKiŁ, Warszawa 1981,
- Cybernetyka – myśl porządkująca. Cztery wykłady na tematy cybernetyczne. Wyd. Ossolineum, PAN, Wrocław 1987, ss. 105. Seria: Najnowsze Osiągnięcia Nauki. ISBN 83-04-02617-1.
Bibliografia podstawowa
W niniejszym fragmencie przedstawiona jest kluczowa bibliografia dotycząca Edwarda Kowalczyka, znaczącej postaci w historii Polski oraz polityki. Zawiera ona istotne publikacje, które przyczyniają się do pełniejszego zrozumienia jego osiągnięć i roli w życiu społecznym i politycznym kraju.
- Edward Kowalczyk, [w:] Kto jest kim w Polsce 1984, Warszawa 1984,
- Edward Kowalczyk, [w:] Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. IX kadencja (opracowanie zespół redakcji „Rzeczpospolita”), Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, Warszawa 1986, s. 284 (krótki biogram ze zdjęciem),
- Kierownictwo Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, „Kurier Polski”, nr 79 z 23 kwietnia 1985,
Na uwagę zasługuje także przedstawienie rządów, w których Kowalczyk brał udział. Należy zwrócić uwagę na różnorodność zadań i wyzwań, przed którymi stawali członkowie rządów w czasach PRL. Poniższe tabele prezentują m.in. składy rządów, w których Kowalczyk pełnił różne funkcje, a także wskazują na ministrowów, którzy zostali odwołani przed końcem kadencji rządów.
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
| W dniu zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Późniejsi członkowie rządu |
|
kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
| Z okazji zaprzysiężenia |
|
|---|---|
| Członkowie rządu w późniejszym czasie |
|
kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu
|
W trwających przemianach politycznych Kowalczyk był nie tylko ministrem, ale również przewodniczącym Stronnictwa Demokratycznego, co podkreśla jego wpływ na rozwój polityczny w Polsce.
| II Rzeczpospolita |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rząd RP na uchodźstwie (1939–1990) |
| ||||
| RP/Polska Rzeczpospolita Ludowa (1944–1989) |
| ||||
| III Rzeczpospolita (od 1989) |
| ||||
Warto zaznaczyć, że jego praca jako wicepremiera oraz rola w ustalaniu kierunków polityki rządu miały znaczący wpływ na kształtowanie się życia publicznego w tym okresie.
Przypisy
- a b Powstańcze Biogramy – Edward Kowalczyk [online], 1944.pl [dostęp 12.07.2019 r.]
- Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 02.09.2024 r.]
- Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. 08.08.1982 r.
- „Dziennik Polski”, 20.12.1982 r.
- „Trybuna Robotnicza”, 10.05.1983 r.
- Bułgarska delegacja w CK SD, „Kurier Polski”, 25.02.1983 r.
- „Trybuna Robotnicza”, 03.09.1982 r.
- „Gazeta Stołeczna”, 08.07.2000 r. (nekrolog)
- „Gazeta Stołeczna”, 15.07.2000 r. (nekrologi)
- Inga Słodkowska, Wybory 1993. Partie i ich programy, Warszawa 2001.
- Waldemar Żebrowski, Stronnictwo Demokratyczne w warunkach demokratyzacji ustroju politycznego, Olsztyn 2003.
- Janusz Herz, Widziane z trzeciego planu..., s. 48, 73.
- Janusz Herz, Widziane z trzeciego planu..., s. 75.
- Edward Kowalczyk, w: Andrzej Kępiński, Zbigniew Kilar, Kto jest kim w Polsce – inaczej, Warszawa 1985, s. 184–196.
- „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 03-05.09.1982 r., s. 1-2.
- Sonda, „Tygodnik Demokratyczny”, z 25.02.1990 r., s. 4.
- Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu, „Trybuna Robotnicza”, 11.10.1973 r., s. 2.
- Wspólne posiedzenie sekretariatów CZ LDPN i CK SD, „Kurier Polski”, 28.05.1984 r., s. 3.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Hanna Gronkiewicz-Waltz | Jan Mosdorf | Jerzy Dziewulski | Krzysztof Łypacewicz | Jerzy Andrzejewski | Seweryn Jaworski | Stanisław Grabowski (minister) | Maurycy Zamoyski | Zdzisław Szczyt-Niemirowicz | Wiktor Grosz | Irena Kosmowska | Stefan Melak | Janusz Prokopiak | Franciszek Skarbek Rudzki | Jerzy Turzewski | Kaja Godek | Rafał Miastowski | Edward Wende (prawnik) | Aleksandra Piątkowska | Jakub JaworowskiOceń: Edward Kowalczyk (1924–2000)