Zbigniew Zapasiewicz

---

Życiorys

Zbigniew Zapasiewicz, znany polski aktor, swoją edukację rozpoczął w Warszawie, gdzie uczęszczał do liceum na Żoliborzu. W 1951 roku podjął studia wyższe na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, jednak po roku zrezygnował, aby zdążyć na Wydział Aktorski PWST. Swoją edukację zakończył w 1956 roku, a jego nauczycielami byli takie osobistości jak Jan Kreczmar, Marian Wyrzykowski, Bohdan Korzeniewski, Zofia Małynicz, Stanisława Perzanowska, oraz Maria i Edmund Wiercińscy.

Od 1969 do 1971 roku pełnił funkcję prodziekana Wydziału Aktorskiego, a później, w 1979 roku, został docentem na Wydziale Reżyserii. W latach 1981–1984 miał zaszczyt być dziekanem, a następnie w latach 1984–1987 prodziekanem. W 1992 roku zdobył nominację na profesora sztuk teatralnych.

Jego debiut aktorski miał miejsce w 1956 roku, kiedy to zagrał Ewarysta Galois w spektaklu „Ostatnia noc” na podstawie dzieła Leopolda Infelda w Teatrze Młodej Warszawy. Z kolei na ekranie zadebiutował w 1963 roku.

W kolejnych latach występował w różnych teatrach, takich jak Młodej Warszawy, a także w Klasycznym (1956–1959), Współczesnym (1959–1966) oraz Dramaturgicznym (1966–1983). W późniejszych latach, między 1983 a 1987 rokiem, był związany z Teatrem Powszechnym, a także pełnił rolę dyrektora naczelnym i artystycznym Teatru Dramatycznego w latach 1987–1990, gdzie podjął trudne decyzje, w tym zwolnienie aktora Jerzego Janeczka. Po tym czasie kontynuował współpracę z Teatrem Polskim w Warszawie oraz wnikliwie związał się z Teatrem Powszechnym.

W ostatnich latach życia nawiązał ponownie bliskie relacje z Teatrem Powszechnym w Warszawie. Był również stałym współpracownikiem krakowskiego Teatru STU.

Dwukrotnie uhonorowany Nagrodą im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za swoje niezwykle wybitne osiągnięcia aktorskie, Zapasiewicz zdobył ją w 1973 roku oraz za rolę w „Kosmosie” Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Jarockiego w Teatrze Narodowym oraz za „Zapasiewicz gra Becketta” w Teatrze Powszechnym w reżyserii Antoniego Libery w 2006 roku. Był również cenionym współpracownikiem Teatru Polskiego Radia.

Życie prywatne

Był synem Zbigniewa Zapasiewicza, lewicującego aktywisty oraz Marii, nauczycielki matematyki z nazwiskiem Kreczmar. Jego rodzina miała silne powiązania z teatrem. Wujek Jan Kreczmar był uznawanym aktorem, natomiast inny wuj, Jerzy Kreczmar, pełnił rolę reżysera teatralnego.

Zapasiewicz trzykrotnie zawierał małżeństwo z aktorkami. Jego pierwszą żoną była Krystyna Maciejewska, a następnie ożenił się z Iwoną Słoczyńską, która później przyjęła nazwisko Sydor. Ostatnią żoną Zapasiewicza była Olga Sawicka.

Jego życie zakończyło się z powodu choroby nowotworowej, a konkretnie raka wątroby. Zgodnie z jego ostatnią wolą, urna z prochami została złożona do grobu 22 lipca 2009 roku. Miejsce pochówku znajduje się w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze oznaczonej jako BII30-tuje-1.

Zainteresowanie ze strony Służby Bezpieczeństwa

W październiku 1984 roku zainicjowano działania Służby Bezpieczeństwa, mające na celu rozpracowanie Zbigniewa Zapasiewicza, w ramach projektu operacyjnego o kryptonimie „Zapas”. Głównym powodem, dla którego SB zainteresowała się tym znanym aktorem, była jego krytyczna postawa wobec oficjalnej propagandy oraz jego zaangażowanie w inicjatywy polityczne.

Wielu doniesień na temat jego działalności dostarczali tajni współpracownicy, którzy śledzili jego poczynania, w tym także podczas zagranicznych wyjazdów. Przykładowo, w 1984 roku Zapasiewicz udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie również został objęty obserwacją.

5 grudnia 1988 roku Służba Bezpieczeństwa podjęła decyzję o zakończeniu sprawy i przesłaniu zgromadzonych materiałów do archiwum. Obecnie te dokumenty można znaleźć w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, gdzie są zarejestrowane pod sygnaturą AIPN 01322/3793.

Filmografia

Filmografia Zbigniewa Zapasiewicza jest imponującą kolekcją ról, które artysta zagrał na przestrzeni lat. Wśród jego najwcześniejszych występów znajdują się:

• 1963 Wiano jako ksiądz,
• 1964 Spotkanie ze szpiegiem jako Kres,
• 1965 Sposób bycia jako ojciec,
• 1966 Ktokolwiek wie… jako blondyn,
• 1966 Bariera jako niewidomy,
• 1967–1968 Stawka większa niż życie jako Karpinski w odc. 18,
• 1970 Szansa,
• 1971 Za ścianą jako docent,
• 1971 Kłopotliwy gość jako przewodniczący komisji z elektrowni,
• 1972 Ocalenie,
• 1972 Wyspy szczęśliwe,
• 1973 Nocleg,
• 1973 Drzwi w murze jako dramaturg,
• 1974 Ziemia obiecana jako Kessler,
• 1974 Urodziny Matyldy jako aktor Konrad,
• 1975 Skazany jako adwokat,
• 1975 Mazepa jako Jan II Kazimierz,
• 1975 Dzieje grzechu jako ksiądz Jutkiewicz,
• 1976 Ostatnie takie trio jako Cygan,
• 1976 Tylko Beatrycze jako brat Andrzej,
• 1976 Con amore jako neurolog,
• 1976 Barwy ochronne jako docent Jakub Szelestowski,
• 1977 Lalka (serial telewizyjny) jako aktor Rossi,
• 1977 Pasja jako Jan Józef Tyssowski,
• 1977 Akcja pod Arsenałem jako ojciec Rudego,
• 1977 Polskie drogi jako nauczyciel i antykwariusz Paweł Krajewski,
• 1978 Szpital przemienienia jako doktor Rygier,
• 1978 Koty to dranie,
• 1978 Bez znieczulenia jako Jerzy Michałowski,
• 1979 Doktor Murek jako Paweł Junoszyc,
• 1979 Drogi pośród nocy jako Amadei,
• 1979 Panny z Wilka jako mąż Julci,
• 1979 Kung-fu jako docent Kwaśniak,
• 1980 W biały dzień jako „Siwy”,
• 1980 Kontrakt,
• 1980 Gorączka jako ojciec Leona,
• 1981 Przypadek jako Adam,
• 1981 Dziecinne pytania jako więzień,
• 1981 Z dalekiego kraju jako Mieczysław Kotlarczyk,
• 1982 Matka Królów jako doktor Wiktor Lewen,
• 1982 Imperatyw jako psychiatra,
• 1982 Choinka strachu jako pisarz,
• 1984 Rok spokojnego słońca jako Szary,
• 1984 Idol jako urzędnik,
• 1984 Baryton jako Antonio Taviatini,
• 1985 C.K. Dezerterzy jako kapitan Wagner,
• 1985 …jestem przeciw jako ojciec Jacka,
• 1986 Maskarada jako Michał Barczewski,
• 1987 Krótki film o zabijaniu jako przewodniczący komisji,
• 1988 Dekalog V,
• 1988 Mistrz i Małgorzata jako Poncjusz Piłat,
• 1989 Po upadku. Sceny z życia nomenklatury jako Ratajczak,
• 1990 Le Retour jako doktor,
• 1992 Psy jako Wencel,
• 1992 Skąpiec jako Harpagon,
• 1992 Listopad (Novembre),
• 1992 Enak jako John Gilette,
• 1993 Obcy musi fruwać jako krytyk Przywilej,
• 1997 Piękna twarz jako narrator,
• 1997 Ambasador jako ambasador,
• 1997 Układanie życia jako lektor,
• 1998 Urok wszeteczny (Opowieści weekendowe) jako hrabia,
• 1998 O wielkim wstydzie jako narrator,
• 1998 Garby jako narrator,
• 1998 Wojna z rzeczami jako narrator,
• 1998 O sławnym człowieku jako narrator,
• 1998 Czerwona łata jako narrator,
• 1998 Ogniem i mieczem jako lektor prologu i epilogu,
• 1998 Demony wojny według Goi jako minister,
• 1999 O największej kłótni jako narrator,
• 1999 Jak Gyom został starszym panem jako narrator,
• 1999 Jak bóg Maior utracił tron jako narrator,
• 1999 O zabawkach dla dzieci jako narrator,
• 1999 Egzekutor jako mecenas,
• 2000 Oburzające dropsy jako narrator,
• 2000 Człowiek, jakich wielu (L’homme des foules) jako Wladimir,
• 2000 Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową jako Tomasz,
• 2001 Suplement jako doktor Tomasz,
• 2001 Marszałek Piłsudski jako Józef Piłsudski,
• 2002 Sesja kastingowa,
• 2003 Defekt jako Piwnicki,
• 2005 Persona non grata jako Wiktor,
• 2007 Nadzieja jako Krystian Ratay, ojciec Franciszka,
• 2009 Rewizyta jako profesor Jakub Szelestowski.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

W dorobku Zbigniewa Zapasiewicza znajduje się wiele istotnych odznaczeń, nagród i wyróżnień, które świadczą o jego niezwykłych osiągnięciach w dziedzinie kultury i sztuki. Poniżej przedstawiamy kluczowe wyróżnienia, którymi został obdarzony:

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał pośmiertnie na mocy postanowienia prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 16 lipca 2009, w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej i dydaktycznej,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski przyznany 30 kwietnia 2001, jako wyróżnienie za wybitne zasługi dla kultury polskiej oraz osiągnięcia artystyczne,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał w 1979 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi przyznany w 1974 roku,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej, również z 1974 roku,
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” z 2002 roku,
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznany 22 lipca 2009, w trakcie ceremonii pogrzebowej,
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury,
• Odznaka „Za zasługi dla Warszawy” z 1970 roku,
• Nagroda państwowa I stopnia, przyznana w 1980 roku,
• Wielki Splendor (1990) – nagroda, która jest wręczana przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia,
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza, przyznana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – Zbigniew Zapasiewicz został jej laureatem dwukrotnie: za sezon 1985/1986 za rolę tytułową w Baalu Bertolta Brechta w Teatrze Powszechnym w Warszawie oraz za sezon 1996/1997 za rolę Stomila w Tangu Sławomira Mrożka w Teatrze Współczesnym w Warszawie,
• Diamentowy Mikrofon, przyznany w 2005 roku, jako nagroda za wielkie i wybitne kreacje aktorskie w spektaklach oraz słuchowiskach teatru wyobraźni Polskiego Radia,
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia, która została przyznana w 1969 roku,
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia,
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Teatr z 2006 roku.

Przyznane Zbigniewowi Zapasiewiczowi odznaczenia i nagrody stanowią dowód na jego niezwykły talent i wkład w rozwój polskiej kultury.

---

Oceń: Zbigniew Zapasiewicz

---