Jerzy Kreczmar

---

Życiorys

Jerzy Kreczmar, wykształcony w dziedzinie polonistyki oraz filozofii, rozpoczął swoją edukację na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie z sukcesem ukończył studia. W 1930 roku obronił pracę doktorską pod tytułem O przenośnym znaczeniu wyrazów, którą nadzorował dostojny profesor Tadeusz Kotarbiński. Przed oddaniem się reżyserii Kreczmar pracował jako nauczyciel w szkołach średnich, gdzie uczył przedmiotów związanych z filozofią i językiem polskim. W 1936 roku objął stanowisko dyrektora Gimnazjum im. Bolesława Limanowskiego, które znajdowało się na Żoliborzu, prowadzonego przez Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Ponadto w 1937 roku uzyskał dyplom z Wydziału Sztuki Reżyserskiej w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej, gdzie jego mentorem był Leon Schiller.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej Kreczmar walczył z zapałem. Po kampanii wrześniowej, walcząc jako dowódca kolumny taborowej w Wileńskiej Brygadzie Kawalerii, trafił do Lwowa, gdzie pełnił rolę archiwisty w bibliotece Ossolineum. Po jakimś czasie powrócił do Warszawy i na tajnym Uniwersytecie Warszawskim wykładał jako asystent docenta Kotarbińskiego. Kreczmar był również współtwórcą literacko-muzycznych programów, które były rozwijane pod przewodnictwem Marii Wiercińskiej w teatrze podziemnym. W okresie okupacji nauczał w nieoficjalnych kompletach, między innymi przez dwa lata w Gimnazjum i Liceum im. gen. Sowińskiego.

Po wojnie Kreczmar nauczał logiki i filozofii na Uniwersytecie Łódzkim, a po powrocie do stolicy kontynuował swoją działalność na Uniwersytecie Warszawskim. Objął również wykłady na Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, która ma swoją siedzibę w Łodzi.

Jego osiągnięcia reżyserskie obejmowały prace na deskach takich teatrów jak Teatr Narodowy, warszawskie sceny: Współczesny (gdzie przez długi okres pełnił funkcję kierownika literackiego), Powszechny i Ateneum, a także w krakowskim Starym Teatrze, Teatrze Śląskim, Teatrze Polskim w Poznaniu oraz gdańskim Teatrze Wybrzeże. Kreczmar był odpowiedzialny za prawie 70 premierowych przedstawień. W latach 1948-49 zajmował stanowisko dyrektora Teatru Polskiego Radia, a między 1966 a 1968 roku był dyrektorem Teatru Polskiego w Warszawie. W 1969 roku miał zaszczyt być członkiem Komisji Nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Po wydarzeniach z marca 1968 roku oraz po demonstracjach przeciwko zdjęciu Dziadów, w reżyserii Kazimierza Dejmka, cenzura w teatrach PRL-u została zaostrzona. Kreczmar nie zdołał zrealizować premiery Kniazia Patiomkina Tadeusza Micińskiego, który dotyczył buntu marynarzy w czasie rewolucji rosyjskiej z 1905 roku.

Do grona asystentów Kreczmara należeli między innymi: Marta Lipińska, Helena Kaut-Howson, Jan Skotnicki, Aleksander Fabisiak, Stanisław Brudny, Helmut Kajzar oraz Andrzej Szczytko. Kreczmar był twórcą wielu prapremier, w tym Czekając na Godota autorstwa Samuela Becketta (Teatr Współczesny w Warszawie, 1957), Zegarów Tomasza Łubieńskiego (Stary Teatr, 1970), Na czworakach autorstwa Tadeusza Różewicza (Stary Teatr, 1972), Emigrantów Sławomira Mrożka (Teatr Współczesny w Warszawie, 1975) oraz Mistrza Olofa Augusta Strindberga (Teatr Polski w Poznaniu, 1983).

Życie prywatne

Jerzy Kreczmar był wnukiem Augusta Kreczmara (1841–1901), nauczyciela języków klasycznych, którego uczniami byli między innymi Tadeusz Kotarbiński i Ignacy Chrzanowski. Był synem Jana (1878–1909) oraz Marii Kreczmarów. Kreczmar posiadał braci Tadeusza (1904–1966), długoletniego kierownika literackiego warszawskiego Teatru Komedia, a także aktora Jana (1908–1972) oraz sióstr Wandę (1905–1969) i Marię (1906–1985), która była matką aktora Zbigniewa Zapasiewicza (1934–2009).

Kreczmar był żonaty z Felicją Kasman (1901–1986), z którą doczekał się córki Agnieszki (1939–2010) oraz dwóch synów, Tomasza (1937–1958) i Antoniego (1945–1996). Jego wnukiem jest Tomasz (ur. 1973), który związany jest z branżą gier komputerowych. Artysta zmarł w Warszawie w wieku 82 lat i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 190-5,6-24,25).

Ordery i odznaczenia

Jerzy Kreczmar, wybitna postać, został odznaczony szeregiem prestiżowych nagród i wyróżnień w uznaniu za jego osiągnięcia.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1977 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1963 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który otrzymał 11 lipca 1955 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, honorujący go od 19 stycznia 1955 roku,
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”, przyznana w 1973 roku.

Nagrody

Jerzy Kreczmar na przestrzeni swojej kariery zdobył liczne uznania, które potwierdzają jego talent reżyserski oraz wkład w rozwój polskiego teatru. Jego osiągnięcia zostały docenione w różnych okresach, co ilustruje poniższa lista nagród:

• 1963 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za osiągnięcia reżyserskie,
• 1963 – III Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda indywidualna za opracowanie tekstu i inscenizację „Samuela Zborowskiego” Juliusza Słowackiego w Teatrze Klasycznym w Warszawie oraz nagroda zespołowa Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego za to przedstawienie,
• 1964 – IV Kaliskie Spotkania Teatralne – nagroda za realizację „Nie-Boskiej komedii” w Teatrze Polskim w Poznaniu,
• 1965 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za całokształt osiągnięć reżyserskich,
• 1970 – Medal z okazji stulecia urodzin Stanisława Wyspiańskiego przyznany przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach.

Te wyróżnienia stanowią dowód na jego niezwykłą pasję oraz oddanie sztuce i kulturze.

---

Oceń: Jerzy Kreczmar

---