Wacław Rogowicz

---

Życiorys

Wacław Rogowicz był synem znanego warszawskiego lekarza Jakuba Ignacego Rogowicza oraz Marii z Zawadzkich, żyjącej w latach 1841–1939. Jako człowiek szlachetny legitymował się herbem Lubicz. W jego rodzinie było także dwóch braci: Jan Antoni oraz Stefan, a także siostra o imieniu Jadwiga, która przyszła na świat w 1878 roku i zmarła w 1971 roku. Rodzina Rogowiczów mieszkała w kamienicy przy ul. Nowogrodzkiej 26 w Warszawie, blisko ulicy Marszałkowskiej, w tej samej okolicy, gdzie dziś znajduje się hotel Novotel Warszawa Centrum.

Wacław ukończył V Rządowe Gimnazjum Filologiczne w Warszawie, po czym w 1898 roku rozpoczął swoje studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Warto zaznaczyć, że próbował także studiować prawo, jednak zrezygnował po pół roku nauki. Od 1906 do 1909 roku kontynuował studia na Faculté des lettres na Uniwersytecie Paryskim, znanym powszechnie jako Sorbona. W czasie dzieciństwa z zapałem pisał poezję, a w 1894 roku, pod różnymi pseudonimami jak Wacław R., Wł. R., czy W.R., opublikował w Warszawskiej Gazecie Polskiej „Listy z Niemiec”.

Rogowicz publikował swoje wiersze oraz prozaiczne teksty w takich periodykach jak „Wędrowiec”, „Tygodnik Polski” oraz „Bluszcz”. Uważał, że jego debiutem było opowiadanie zatytułowane „De mortuis nil nisi bene. Szkic z teki podróżnej”, które ukazało się w „Wędrowcu” w 1900 roku. Jego pierwszą książką była powieść współczesna, nieco kontrowersyjna, pt. „Zocha” (1902), która miała na celu krytykę „Karykatur” Jana Augusta Kisielewskiego. Doświadczenia z jego wyprawy na Kaukaz oraz z pobytu w Tyflisie w latach 1900–1901 zaowocowały książką pt. „Mozaika kaukaska” (1905), napisaną zarówno prozą, jak i wierszem.

Podczas swej edukacji na Sorbonie miał okazję poznać wielu wybitnych artystów, w tym m.in. Auguste Rodina, Konstantina Balmonta oraz Lwa Tołstoja. W 1907 roku postanowił zapisać się do paryskiej masońskiej loży Wielkiego Wschodu Francji. Po powrocie do Warszawy pracował jako recenzent teatralny oraz sekretarz redakcji „Prawdy”. W jego życiorysie pojawiają się także współprace z „Tygodnikiem Ilustrowanym” i „Nową Gazetą”. W latach 1913–1916 pełnił rolę redaktora w czasopiśmie „Wieś i Dwór”.

Warto nadmienić, że Rogowicz był jednym z sygnatariuszy Deklaracji Stronnictw Niepodległościowych Królestwa, która została sporządzona 22 lutego 1916. W kolejnych latach, od 1916 do 1919, był zastępcą sekretarza Uniwersytetu Warszawskiego, a potem od 1919 do 1922 roku pełnił funkcję sekretarza generalnego warszawskich Teatrów Miejskich. W roku 1920, jako ochotnik, wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie uzyskał stopień podporucznika.

Zarządzał referatem spraw literatury w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w latach 1924–1928. Jak podkreślał Edward Kozikowski, Rogowicz był osobą niezwykle pomocną, wspierającą pisarzy w sprawach materialnych. W 1927 roku, podczas bankietu na cześć Thomasa Manna, wygłosił wystąpienie przed polskim PEN Clubem. Pełnił także rolę sekretarza Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, znanej również jako Kasa Literacka.

Rogowicz był aktywnym członkiem masonerii i odbył wiele podróży, między innymi do Francji, Jugosławii i Grecji. W 1932 roku uczestniczył w zjeździe Związku Zawodowego Literatów Polskich w Krakowie, będąc jednym z warszawskich delegatów, a w 1939 roku wszedł do zarządu warszawskiego oddziału stowarzyszenia. W latach 30 XX wieku pisał artykuły na tematy literackie do wielu tytułów, takich jak „Tygodnik Literacki”, zajmował się również polityczną publicystyką. Publikował w gazetach takich jak „Gazeta Polska”, „Epoka”, „Kurier Poranny” oraz „Dziennik Ludowy”. W 1932 roku wydał zbiór artykułów pt. „Reflektorem po czarnych koszulach”, który był skierowany przeciwko fascystowskim przemocom.

W 1936 roku zostały na niego nałożone obowiązki w prezydium Komisji Literackiej przy Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Dwa lata później został jednym z założycieli Klubu Demokratycznego oraz członkiem zarządu tej organizacji. W dniu 24 czerwca 1937 roku wystosował list otwarty do rektora Politechniki Warszawskiej, Józefa Zawadzkiego, w którym protestował przeciwko praktykom getta ławkowego na uczelni.

Rogowicz był również prelegentem Polskiego Radia, współpracował z czasopismami „Radio” i „Antena”, a w 1935 roku wziął udział w jury konkursu Polskiego Radia na słuchowisko. Po wybuchu II wojny światowej osiedlił się w Wilnie, gdzie pisał do „Kuriera Wileńskiego”. W 1940 roku wrócił do Warszawy i przetrwał trudny okres niemieckiej okupacji oraz powstanie warszawskie, nie będąc wysiedlonym, ponieważ mieszkał we wschodniej części miasta. W tym okresie intensywnie pisał do prasy podziemnej, a w lutym 1945 roku nawiązał współpracę z „Życiem Warszawy”, gdzie apelował o utworzenie muzeum Warszawy.

W 1945 roku był również delegatem na I Zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich, podczas którego wybrano go do komisji kwalifikacyjnej oraz sądu koleżeńskiego. Jako członek polskiego PEN Clubu brał udział w pierwszym powojennym kongresie PEN Clubów w Sztokholmie, a jego pobyt w Szwecji zaowocował reportażami i szkicami, które pojawiły się w „Robotniku”. W tym samym roku pełnił funkcję wiceprezesa zarządu głównego Towarzystwa Polsko-Szwedzkiego oraz był członkiem Rady Naczelnej Ogólnopolskiej Ligi do Walki z Rasizmem. Rogowicz był również aktywnym działaczem Stronnictwa Demokratycznego i redagował część literacką „Kuriera Codziennego”.

Jego największą pasją była praca translatorska, w której wybitnie się wyróżnił. Tłumaczył dzieła takich autorów jak Lew Tołstoj, Aleksiej Tołstoj, Louis Aragon, André Malraux, Denis Diderot, a także Iwan Bunin.

Nagrody

W 1951 roku Wacław Rogowicz został wyróżniony Nagrodą Polskiego PEN Clubu. Nagroda ta była przyznawana za wybitne osiągnięcia w zakresie przekładów literackich, w tym przypadku za jego pracy polegające na tłumaczeniu z literatury obcej na język polski.

Odznaczenia

Wacław Rogowicz został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego wkład w rozwój kraju. Jego dorobek medalowy obejmuje:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 lipca 1955 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 26 lutego 1952 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany 19 stycznia 1955 roku.

Życie prywatne

W 1903 roku, jak sama zainteresowana zaznaczyła, Wacław Rogowicz zdawał się mieć poważne zamiary wobec Zofii Nałkowskiej, która wkrótce potem została żoną Leona Rygiera.

Rogowicz był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Wanda Fukierówna (1881–1959), z którą miał dwoje dzieci: córkę Krystynę Milewską oraz syna Henryka, który zmarł w młodym wieku (zm. 5 sierpnia 1935). Po niej ożenił się ze Stefanią primo voto Gajdzińską (zm. ok. 1946). Ostatnią żoną pisarza, z którą spędził życie aż do swej śmierci, była Wanda Drozdowska. W czasie okupacji niemieckiej angażowała się w działalność konspiracyjną oraz brała udział w powstaniu warszawskim.

W 1945 roku Rogowicz podjął nieudaną próbę osiedlenia się w Matejkowicach na Dolnym Śląsku, jednak ostatecznie do końca swoich dni pozostał w Warszawie. Niestety, 3 kwietnia 1959 roku został potrącony przez tramwaj, co spowodowało wstrząs mózgu oraz potłuczenia. Zmarł 3 marca 1960 roku, a jego ciało spoczęło w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 71-5-1,2).

Dzieła literackie

Wacław Rogowicz to niezwykle utalentowany pisarz, którego twórczość literacka obejmuje wiele gatunków, w tym powieści, nowele, dramaty oraz publicystykę. Jego dzieła są cenione za głębię oraz wyrazistość przekazu, co czyni je istotnym elementem polskiej literatury.

Wśród jego powieści wyróżniają się tytuły takie jak:

• Samson,
• Pokusa o zmierzchu (1924).

Nowele, które wyszły spod jego pióra, to:

• Mozaika kaukaska (zbiór nowel),
• Rywalki.

W dziedzinie dramatu, jego znaczącym dziełem jest:

• Chór pielgrzymów.

Dodatkowo, w sferze publicystyki, Rogowicz napisał takie prace jak:

• Warszawa wydarta niepamięci,
• Kolorowe wspomnienia.

Wybrane przekłady

Kolejnym obszarem działalności Wacława Rogowicza są tłumaczenia z literatury światowej. Wśród jego wybranych przekładów można znaleźć:

• Louis-Ferdinand Céline – Podróż do kresu nocy,
• Louis Aragon – Dzwony Bazylei,
• Michał Lermontow – Bohater naszych czasów,
• Lew Tołstoj – Zmartwychwstanie,
• Michaił Szołochow – Cichy Don (wspólnie z Andrzejem Stawarem),
• Nikołaj Ostrowski – Jak hartowała się stal,
• Georges Bernanos – Pamiętnik wiejskiego proboszcza,
• Gustaw Flaubert – Salambo,
• Oscar Wilde – Tragedia florencka,
• Denis Diderot – Zakonnica,
• Helena Bławatska – Dziwy Indii.

---

Oceń: Wacław Rogowicz

---