Szymon Kobyliński

---

Życiorys

Szymon Kobyliński przyszedł na świat w artystycznej rodzinie, będąc synem Wiktora Kobylińskiego oraz Wandy Jasińskiej. Już w 1936 roku udało mu się opublikować pierwszy rysunek prasowy, co zapoczątkowało jego długą i różnorodną karierę twórczą. W przededniu II wojny światowej był uczniem Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, a w trakcie wojny ukrywał się pod Warszawą, m.in. w Mściskach. Pod koniec konfliktu zbrojnego wstąpił w szeregi Armii Krajowej, chociaż nie brał czynnego udziału w walkach.

Po wojnie ukończył Liceum im. Powstańców Warszawy w Warszawie, a w 1945 roku krótko pełnił służbę w Milicji Obywatelskiej w gminie Piekary. W drugiej połowie lat 40. rozpoczął studia z zakresu grafiki na warszawskiej ASP, jednak ich nie ukończył. W czasie studiów był członkiem grupy studentów znanych jako „Bracia Łopieńscy”, do której przynależała m.in. grupa artystów, w tym Ludwik Maciąg, Władysław Muszkowski, Julian Pałka, Adam Perzyk, Kazimierz Podlasiecki oraz Zdzisław Witwicki.

Następnie Kobyliński podjął studia z zakresu historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, które również okazały się niekompletne z powodu trudności, jakie napotkał ze strony władz ZMP w okresie stalinizmu. Mimo to rozpoczął współpracę z różnymi gazetami, zwłaszcza z „Szpilkami”, oraz aktywnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków.

Kobyliński był także nie tylko eseistą, lecz także pisarzem, jak również autorem programów telewizyjnych i radiowych, a jego działalność skupiała się na popularyzacji polskiej kultury oraz historii. Interesował się bronią i barwą Wojska Polskiego, a także bronią białą oraz zbroją z okresu I Rzeczypospolitej. W szczególności w latach 80. jego działalność pisarska nabrała tempa, gdy zrezygnował z występów w telewizji po kontrowersyjnej emisji programu, nagranego przed wprowadzeniem stanu wojennego.

Zajmował się także heraldyką, między innymi projektując herby dla Jastrzębia-Zdroju, Studzianek Pancernych oraz Świętochłowic. Kobyliński przewodniczył jury, które wybierało ostateczną wersję Orderu Uśmiechu, stworzoną przez 9-letnią Ewę Chrobak. Z rąk Wandy Chotomskiej otrzymał 21 marca 1969 roku ten zaszczytny medal, a legitymację z numerem 16 odebrał 18 czerwca 1970 w Opolu. Dodatkowo był członkiem Międzynarodowej Kapituły tego Orderu.

Jako pierwszy w PRL Kobyliński opublikował cykl artykułów pod tytułem „Gawędy herbowe” w „Panoramie” w latach 1971–1973, poświęconych polskim herbom szlacheckim. Temat heraldyki nie był wcześniej dostępny dla szerokiej publiczności, a jedynie w kontekście prac ściśle naukowych. W życiu prywatnym był żonaty z Danutą Will, z którą doczekał się syna Macieja. Uwielbiał palić fajkę, a w 1992 roku otrzymał tytuł „Fajczarza Roku” od Rady Polskich Klubów Fajki. Jako autor znaku graficznego Pipe Club Warszawa zdobył uznanie w środowisku.

W 2003 roku ukazała się korespondencja pomiędzy Szymonem Kobylińskim a Aleksandrą Ziółkowską-Boehm, która nosiła tytuł „Nie minęło nic, prócz lat”.

Ilustracja książkowa

Szymon Kobyliński to artysta, który zrealizował około 300 ilustracji do książek oraz samodzielnie wydał 20 tytułów. Wśród jego prac znajdują się ilustracje najważniejszych dzieł polskiej literatury, takich jak Pan Tadeusz czy Trylogia. Jest również autorem portretów, które wzbogacają Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki. Jego twórczość nie ogranicza się jedynie do książek historycznych czy literackich; jego rysunki można znaleźć w różnych publikacjach, w tym w takich jak: poradnik seksuologiczny, Słownik idiomów angielskich, a także antologia humoru półsłówek.

W jego dorobku znajdują się również prace dotyczące nauki, w tym popularnonaukowa książka o genetyce oraz podręczniki dla różnych dziedzin, takich jak informatyka czy fizyka. Ciekawym przykładem jest Proces karny Stanisława Waltosia.

Wśród książek, które zilustrował, wymienić można:

• Walery Przyborowski, Chrobry: opowiadanie historyczne z XI wieku, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1959,
• Janusz Osęka, Moje bardzo dziwne przygody, Iskry 1960,
• Aleksander Drożdżyński, Mądrości żydowskie, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1963,
• Stanisław Lem, Bajki robotów, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1964,
• Mateusz Siuchniński, Szymon Kobyliński Ilustrowana kronika Polaków, De Facto 2005, ISBN 83-89667-36-3,
• Dzieje Polski: podręcznik dla klasy czwartej szkoły podstawowej (Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992),
• Jacek Komorowski, Od liczb zespolonych do tensorów, spinorów, algebr Liego i kwadryk (Warszawa, 1978),
• Krótka o hymnie orłach i barwach gawęda (Warszawa, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1978),
• Zbigniew Nienacki, seria Pan Samochodzik i…, Wyd. Pojezierze 1982–1987,
• Bolesław Orłowski, Gdzie wzrok nie sięga, Nasza Księgarnia, Warszawa 1982, ISBN 83-10-08101-4,
• Janusz Tazbir, Kultura polskiego baroku, Warszawa, Agencja Omnipress 1986,
• Marek Sart, Śpiewnik 1914 – 1939. O mój rozmarynie, Wydawnictwo Muzyczne, Warszawa, 1989,
• Jan Andrzej Morsztyn, Erotyki, Warszawa: „Wema”, 1990,
• 750 razy gra półsłówek (Warszawa, Wydawnictwo „Do”, 1992),
• Jerzy Urbankiewicz, Legenda jazdy polskiej tomy I i II (Łódź 1996, Wydawnictwo Wojciech Grochowalski),
• Andrzej Hamerliński-Dzierożyński, Farfałki sarmackie i romantyczne, Iskry, Warszawa 1982,
• Michalina Wisłocka, Jak kochać, jak być kochanym, Rytm 1993,
• Lew Kaltenbergh, Żołnierz taty Bema, czyli opowieść siedmiogrodzka, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,
• Tadeusz Przygucki, 100 lat koloru. Zakłady Przemysłu Barwników BORUTA S.A, Wydawnictwo Pryzmat, Łódź 1994.

Książki z rysunkami satyrycznymi

Lista książek z rysunkami satyrycznymi Szymona Kobylińskiego to zbiór interesujących tytułów, które nie tylko bawią, ale również zmuszają do refleksji nad rzeczywistością. Oto niektóre z nich:

• Sto km humoru, Wyd. Artystyczno-Graficzne Warszawa 1958,
• Śmiechu warci. Zbiór karykatur ze wstępem Stanisława Lema, Wydawnictwo Horyzonty, Warszawa 1974,
• Mówiąc między nami, Iskry 1982, ISBN 83-207-0407-3,
• Ostre lata (Warszawa, Sztuka Polska, 1986),
• Kawały, czyli anegdoty polityczne z PRL i nie tylko, Nowy Świat 2005, ISBN 83-7386-159-9,
• Szymon Kobyliński, Seria „Uśmiechnij się :-)” BOSZ, ISBN 978-83-7576-013-2,
• Rysunki niecenzuralne 1954–1990, Wydawnictwo: Dembiński 1990.

Książki jego autorstwa

Szymon Kobyliński jest autorem wielu interesujących książek, z których każda wnosi coś innego do literatury. Jego debiut książkowy zatytułowany Za dużo tematów został wydany w Olszanicy przez Bosza w 2009 roku. Następnie, na uwagę zasługuje również publikacja Nie minęło nic prócz lat…, w której znalazła się korespondencja z ostatnich lat życia pisarza. Wspólnie z Aleksandrą Ziółkowską-Boehm opracowali ją w Warszawie w 2003 roku, a książka wydana przez Nowy Świat nosi numer ISBN 83-7386-045-2.

Kolejną ważną pozycją w jego twórczości jest Krakowski rosolis: gawęda warszawisty, opublikowana przez Wydawnictwo Literackie w 2002 roku. Niezwykle interesująca jest także książka Matejko maleńki olbrzym, która ukazała się w 1997 roku w wydawnictwie Amber oraz Bajki serio z menażerią, opublikowana w Warszawie przez Orendę w 1995 roku.

W roku 1992, Kobyliński zaprezentował swoje umiejętności w publikacji Szymon Kobyliński uczy rysować, wydanej w Warszawie przez Iuventa, a książka nosi numer ISBN 83-900535-0-0. Tematyka przesądów w polskiej kulturze znalazła swoje odbicie w dziele Odpukajmy!, wydanej przez Krajową Agencję Wydawniczą w Katowicach w 1990 roku. Również w tym samym okresie powstała publikacja Przez pustynię i puszczę: O ilustrowaniu klasyka, wydana przez PIW, także w Warszawie.

Dzieła Kobylińskiego w latach 80-tych ubiegłego wieku przyciągały wielu czytelników. Jego książka Tajemnice „Pocztu” Matejki z 1989 roku, wydana przez Naszą Księgarnię, jest jednym z wielu ważnych dzieł. Inne publikacje to Podszepnik rysownika, czyli Garść porad dla plastyków nastolatków, wydana w Warszawie w 1989 roku przez Młodzieżową Agencję Wydawniczą, oraz Sztacheta śledcza: galeryjka dawnych typów, także wydana w 1989 roku przez KAW.

Twórczość Kobylińskiego nie ograniczała się jedynie do literatury dla młodzieży i książek ilustrowanych. W swojej pracy literackiej pisarz poruszał różnorodne tematy. Noniusz. Wspominki z życia zewnętrznego z 1986 roku ukazał się w wydawnictwie Iskry, a książka Pasjans erotyczny opublikowana w Szczecinie przez Glob w tym samym roku, również przyciągał uwagę. Jego dzieło Moje małe życie miało swoją premierę w 1985 roku w Warszawie pod szyldem WAiF.

Inne pozycje to Po imieniu, wydana przez Iskry w Warszawie w 1985 roku, a także Jej Królewska Mość Wisła, którą wydano w Warszawie przez Interpress w tym samym okresie, z numerem ISBN 83-223-1991-6. Warto również wspomnieć o Gawędach o broni i mundurze, które wydało w 1984 roku Wydawnictwo MON oraz Zbrojny pies, czyli zestaw plotek, opublikowany przez Wydawnictwo Literackie w Krakowie również w 1982 roku.

Kobyliński miał także swoje ważne miejsce w literackim świecie jako współautor dzieła Zdaniem optymisty/Zdaniem pesymisty, stworzonego wspólnie z Erykiem Lipińskim w Wydawnictwie Literackim. Jego konstrukcja literacka, obszerne zagadnienia społeczno-kulturowe, a także usilna próba wprowadzenia satyry i ironii, świadczą o jego wszechstronności. Ostatnimi latami jego pracy literackiej publikowano prace takie jak Jak dobrze mieć sąsiada! (Warszawa, Watra, 1974) oraz Proch o ścianę (Warszawa, Iskry, 1967).

Telewizja i film

Szymon Kobyliński zyskał ogromną popularność jako postać telewizyjna, stając się jedną z najbardziej rozpoznawalnych osobowości na ekranie. Już od początku istnienia Telewizji Polskiej prowadził swoje ilustrowane gawędy, które przyciągały młodych widzów. Jego występy w takich programach jak Teleranek zyskały sympatię najmłodszej publiczności, a także wywarły wpływ na kilka pokoleń.

Kobyliński brał również aktywny udział w teleturniejach, w tym w znanym Pojedynku, gdzie poprzez emocjonujące rywalizacje stawał do walki z Bernardem Ładyszem, co sprawiało, że program cieszył się ogromnym zainteresowaniem widzów.

Nie ograniczał się jedynie do telewizji, ponieważ zrealizował również swoje marzenie o aktorstwie. W filmie oraz serialu Ogniem i mieczem, Kobyliński wcielił się w rolę senatora Mikołaja Ostroroga, co stanowiło znaczący etap w jego karierze artystycznej.

Nie sposób pominąć jego współpracy z Elżbietą Meksz, w ramach której wspólnie wykonali kostiumy do ikonicznego serialu Janosik z 1973 roku w reżyserii Jerzego Passendorfera. Ta produkcja wpisała się na stałe w pamięć wielu Polaków, a ich wkład był nieoceniony.

Rysunki w prasie

Rysunki autorstwa Szymona Kobylińskiego znalazły swoje miejsce w wielu znanych periodykach, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Od „Szpilek” przez „Przekrój” aż po „Politykę (tygodnik)”, twórczość Kobylińskiego była szeroko rozpowszechniana w mediach.

Inne tytuły, które publikowały jego prace, to „Po prostu”, „Kulisy”, „Kultura”, „Tygodnik Solidarność”, a także zagraniczne czasopisma takie jak „Punch”, „Graphis”, „Nebelspalter” oraz „pardon”. Dodatkowo, w „Panoramie”, „Dookoła Świata” i „Trybunie Wolności” również można było zobaczyć jego rysunki.

Felietony rysunkowe Kobylińskiego w popularnym czasopiśmie „Polityka” przyczyniły się do jego rozgłosu. Publikacje te ukazywały się w latach 1957–1990, prezentując jego unikalny styl oraz spojrzenie na otaczającą rzeczywistość.

Komiksy

Szymon Kobyliński był znaczącą postacią w świecie komiksu, zwłaszcza w okresie PRL. Wśród jego najważniejszych dzieł znajduje się komiks pt. „Stary zegar”, który został opublikowany w 1957 roku. Oprócz tego, Kobyliński jest dolnym autorem serii komiksowej, która obejmowała przygody pancernych oraz psa o imieniu Szarik, wydawanej w latach 1970-1971, składającej się z trzech tomów.

Twórczość Kobylińskiego można było również zauważyć w czasopiśmie, które poświęcone było komiksom i nosiło tytuł „Relax.” Jego dorobek artystyczny obejmował następujące komiksy:

• „Stary zegar” wydany przez Biuro Wydawniczo-Propagandowe „RUCH”, Warszawa 1957,
• „Przygody pancernych i psa Szarika” (1970–1971), seria składająca się z 3 części,
• „Początki państwa Polskiego” – dwa epizody umieszczone w „Relaxie”:
• „Poselstwo do Gniezna”, Relax nr 1,
• „Do grodu Kraka”, Relax nr 2,
• „Historia z uśmiechem” – cykl, który ukazał się w numerach: 1, 3, 4, 7, 8 „Relaksu”.

Prace Szymona Kobylińskiego z pewnością miały wpływ na rozwój kultury komiksowej w Polsce i pozostawiły trwały ślad w pamięci wielu czytelników.

Nagrody i odznaczenia

Lista odznaczeń i nagród, jakie zdobył Szymon Kobyliński, jest niezwykle bogata oraz zróżnicowana. Jego osiągnięcia w różnych dziedzinach zostały docenione przez szereg instytucji oraz organizacji.

• nagroda Ministra Kultury i Sztuki,
• nagroda Ministra Obrony Narodowej (zespołowa),
• nagroda Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji (dwukrotnie),
• nagroda Związku Harcerstwa Polskiego,
• nagroda Złoty Ekran (zespołowo),
• nagroda tygodnika „Szpilkami” (trzy Brązowe Szpilki i Złota Szpilka z Wawrzynem),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Order Uśmiechu.

---

Oceń: Szymon Kobyliński

---