Wacław Berka

Wojsko i służby mundurowe

Wacław Rudolf Gustaw Berka, znany również pod pseudonimami „Brodowicz” oraz „Wacław”, był wybitnym oficerem Wojska Polskiego. Urodził się 8 lipca 1894 roku w Warszawie, gdzie również spędził swoje młodzieńcze lata. W trakcie swojej kariery wojskowej osiągnął stopień podpułkownika dyplomowanego piechoty, co podkreśla jego znaczącą rolę w strukturach armii. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie w sierpniu 1944 roku w obozie KL Sachsenhausen, co jest smutnym rozdziałem w historii Polski.

Życiorys

Wacław Berka przyszedł na świat 8 lipca 1894 roku. Był synem Stanisława, obywatela Niemiec, oraz Marii Viertel. Swoje kształcenie rozpoczął w 1906 roku w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, gdzie zakończył naukę i uzyskał świadectwo dojrzałości w 1914 roku.

Będąc członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich, Berka przebywał w Rosji w czasie I wojny światowej. Był junkrem w Mikołajewskiej Szkole Piechoty w Kijowie, gdzie piastował funkcję komendanta Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej. W maju 1917 roku w Kijowie dołączył do założonego Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, gdzie zasiadał w zarządzie. W 1918 roku służył w I Korpusie Polskim.

W okresie od 10 marca do 1 października 1919 roku uczestniczył jako słuchacz w Klasie „M” (klasa 13.) Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po ukończeniu szkoły krótko pracował w Francuskiej Misji Wojskowej, a później w 9 pułku piechoty Legionów.

13 października 1923 roku został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na V Kurs Normalny. Po ukończeniu nauki na tym kursie 1 października 1925 roku otrzymał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego, co pozwoliło mu na dalszą służbę w Oddziale III Sztabu Generalnego. W kolejnych latach pracował m.in. w Biurze Ogólnoorganizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz dowodził kompanią karabinów maszynowych w 86 pułku piechoty. W 1932 roku był oficerem 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie, a dwa lata później służył w Dowództwie 19 Dywizji Piechoty w Wilnie, gdzie od 1936 roku był oficerem w Oddziale I Sztabu Głównego.

W 1939 roku, wiosną, Berka pełnił funkcję kierownika I Referatu Mobilizacyjnego w Oddziale I, osiągając awans do stopnia majora, zajmując 120. lokatę w korpusie oficerów piechoty. Od 1922 roku zasiadał w komitecie redakcyjnym „Bellony”, a w 1928 roku objął stanowisko sekretarza redakcji „Przeglądu Piechoty”. W latach 1921–1922 był sekretarzem Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, a następnie zastępcą sekretarza do 1923 roku oraz członkiem Zarządu Głównego w dwóch kadencjach.

Był również encyklopedystą. W latach 1931–1939 brał udział w redakcji ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej, zajmując się tymi hasłami, które dotyczyły armii obcych.

Po ataku III Rzeszy na Polskę brał czynny udział w obronie Lwowa we wrześniu 1939 roku. 19 września prowadził rozmowy z oficerami Armii Czerwonej jako tłumacz oraz został wyznaczony na oficera łącznikowego. Już następnego dnia wpadł w niemiecką niewolę, jednak zdołał uciec i dotrzeć do Warszawy, gdzie przyjął fałszywe nazwisko „Krajewski”.

Od października 1939 roku aż do chwili aresztowania działał w konspiracji, pełniąc funkcję szefa Oddziału II najpierw w Dowództwie Głównym Służby Zwycięstwu Polski, później w Komendzie Okupacji Niemieckiej oraz w Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej. 1 lipca 1940 roku awansował do stopnia podpułkownika. Wiosną 1942 roku zachorował na gruźlicę i przekazał swoje obowiązki Marianowi Drobikowi, pozostając jednocześnie doradcą nowego szefa Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej.

W listopadzie 1943 roku, będąc na leczeniu w sanatorium w Otwocku, został aresztowany i poddany śledztwu w siedzibie Gestapo przy Al. Szucha. Na Pawiaku przebywał w ścisłej izolacji, gdzie był torturowany. Według relacji Andrzeja Kunerta, został następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego KL Sachsenhausen, gdzie w sierpniu 1944 roku poniósł śmierć.

Ordery i odznaczenia

W dorobku Wacława Berki znajdują się liczne odznaczenia oraz wyróżnienia, które odzwierciedlają jego zasługi i poświęcenie dla kraju. Oto niektóre z nich:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 12726 (1944),
  • Krzyż Niepodległości (17 września 1932),
  • Krzyż Walecznych (trzykrotnie, w tym: 28 września 1944),
  • Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938),
  • Srebrny Krzyż Zasługi (28 lutego 1925),
  • Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée).

Publikacje

Wśród znaczących dzieł Wacława Berki, jedną z istotnych publikacji jest pozycja dotycząca aktywności wojskowej Polaków na wschodzie w latach 1914–1918. Książka ta nosi tytuł: O polski czyn zbrojny na Wschodzie 1914–1918.

Wydana w Warszawie, przez nakład Komitetu Obywatelskiego Obchodu Dziesiątej Rocznicy Powstania Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej, w roku 1925, pozycja ta odgrywa kluczową rolę w badaniach nad historią wojen w tym okresie.

Przypisy

  1. W marcu 1944 roku przedstawiony do odznaczenia Orderem Virtuti Militari V kl.
  2. M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  3. M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  4. M.P. z 1925 r. nr 56, poz. 217 „za zasługi, położone na polu pracy naukowej w armji Rzeczypospolitej Polskiej”.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 101 z 07.10.1925 r., s. 547.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 71 z 13.11.1923 r., s. 750.
  7. Leon Wanat, Za murami Pawiaka, Warszawa 1985, s. 342.
  8. Laskowski 1931.
  9. a b c d e f g Kunert 1987, s. 39.
  10. a b Kunert 1987, s. 38.

Oceń: Wacław Berka

★★★★★
Średnia ocena:4.49 Liczba ocen:21