Piotr Abakanowicz

---

Życiorys

Urodził się jako syn Piotra, który był oficerem gwardii carskiej, a jego rodzina nosiła herb Awdaniec. Po ukończeniu Korpusu Kadetów w Kijowie, w dniach od 1 czerwca 1909 do 6 czerwca 1911 roku, Piotr Abakanowicz kontynuował naukę w Pawłowskiej Szkole Wojennej w Petersburgu. Po pomyślnym zakończeniu edukacji rozpoczął służbę w Wołyńskim pułku gwardii, gdzie miał rangę podporucznika. Z chwilą wybuchu I wojny światowej, walczył on z pułkiem na froncie Prus Wschodnich. W grudniu 1914 roku z odniesieniem ciężkich ran brał udział w walkach pod Łodzią.

Po czasie rekonwalescencji, w październiku 1915 roku, został przydzielony do zapasowego batalionu 3 Dywizji Gwardii. W sierpniu 1916 roku, na swoją prośbę, przeszedł do służby w lotnictwie. Ukończył Wojenną Szkołę Pilotów w Gatczynie w grudniu tego samego roku i został wysłany do Anglii na kurs dla instruktorów pilotów. Następnie, po powrocie do Rosji, od września 1917 roku służył w formacjach lotniczych armii carskiej.

W styczniu 1918 roku, ppłk Abakanowicz zgłosił się do służby w I Korpusie Polskim, dowodzonym przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, i był odpowiedzialny za formowanie oraz dowodzenie eskadrą 16 samolotów, znaną jako Awiacja I Korpusu. W czerwcu 1918 roku, w wyniku nakazu złożenia broni, rozkazał zniszczenie samolotów, aby nie wpadły w ręce niemieckie. Podczas próby ucieczki do Francji został aresztowany przez bolszewików, ale ostatecznie uwolniono go po tym, jak zgodził się wstąpić do lotnictwa sowieckiego.

W wojskach bolszewickich został wcielony do zgrupowania kierowanego przez Aleksjeja Szyrinkina. Po skierowaniu jego eskadry na front polski, w dniu 1 maja 1920 roku, podczas lotu odłączył się od grupy, lądując myśliwcem Nieuport 24bis na terenie polskiego lotniska wojskowego w Żodzinie, w okolicach Borysowa. 14 sierpnia 1920 roku zgłosił się do Wojska Polskiego, a 19 maja 1921 roku został oczyszczony z zarzutów zdrady przez Polski Oficerski Trybunał Orzekający, co skutkowało jego przywróceniem do stopnia pułkownika.

W latach 1921-1930 piastował wiele ważnych stanowisk, w tym kierował Wyższą Szkołą Lotniczą w Grudziądzu. 26 lipca 1923 roku Minister Spraw Wojskowych przyznał mu tytularne uprawnienia do korzystania ze stopnia podpułkownika. W dniu 5 listopada 1924 roku otrzymał przeniesienie z 3 do 4 pułku lotniczego w Toruniu, dostając się na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Od 1 grudnia tego samego roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem, a w roku 1925 był już zastępcą dowódcy w 3 pułku lotniczym w Poznaniu. Mimo licznych awansów i przeniesień, 18 czerwca 1930 roku został „zwolniony z zajmowanego stanowiska i pozostawiony bez przynależności służbowej z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII”.

W 1930 roku, z uwagi na problemy zdrowotne, w tym dwie poważne katastrofy lotnicze, przeszedł do rezerwy. Podejrzewano, że jego stan mógł być także wynikiem krytycznego stosunku do niektórych decyzji wojska, dotyczących stanu technicznego lotnictwa, a także pomijania go w procesach awansowych. W roku 1934 pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII.

Piotr Abakanowicz nie uczestniczył w wojnie obronnej w 1939 roku, ponieważ, po dotarciu na wyznaczone lotnisko, stwierdził, że jest ono już zajęte przez niemieckie samoloty. W czasie II wojny światowej, podczas niemieckiej okupacji, zaangażował się w działalność Narodowych Sił Zbrojnych, używając pseudonimów „Barski”, „Grey” oraz „Grządziel”. Po podziale w organizacji, związanym z scaleniem z Armią Krajową, pozostał w NSZ-ZJ, a od czerwca do sierpnia 1944 roku pełnił funkcję komendanta Okręgu VI NSZ.

W październiku 1944 roku objął stanowisko szefa sztabu NSZ. W styczniu 1945 roku został awansowany na pułkownika NSZ oraz mianowany komendantem Obszaru Południe NSZ. Niestety, w październiku 1945 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. W procesie przed Wojskowym Sądem Rejonowym, odbywającym się w więzieniu na Mokotowie, został skazany na karę śmierci, która później została zamieniona na karę dożywotniego więzienia. W 1947 roku wymiar kary został skrócony do 15 lat. Zmarł 1 czerwca 1948 roku w więzieniu we Wronkach, po brutalnym pobiciu przez funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, choć niektóre relacje mówią także o możliwości samobójstwa jako przyczynie jego śmierci.

W czerwcu 1991 roku dokonano ekshumacji prochów ppłk. Abakanowicza z kwater więziennych cmentarza we Wronkach. Jego ponowny pogrzeb miał miejsce w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwaterze 18C-1-15.

Ordery i odznaczenia

Piotr Abakanowicz został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami za swoje zasługi. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę jego odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, przyznany w 1921 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany pośmiertnie w dniu 25 lipca 1994 roku,
• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego,
• Polowa Odznaka Pilota,
• łotewska Odznaka Lotnicza, przyznana w 1929 roku.

---

Oceń: Piotr Abakanowicz

---