Henryk Ewaryst Borucki, znany również pod różnymi pseudonimami, takimi jak Alfred Rawski oraz Maria Wysocka, nosił przydomek „Czarny”. Urodził się 26 października 1913 roku, a jego życie zakończyło się 10 czerwca 1969 roku.
Borucki był generałem w Polskiej Armii Ludowej, co czyniło go jedną z kluczowych postaci w historii wojskowości w Polsce. Jego działalność miała znaczący wpływ na kształtowanie się sił zbrojnych w okresie powojennym. W dalszej części artykułu przedstawimy szczegóły dotyczące jego kariery oraz dorobku wojskowego.
Życiorys
Henryk Borucki przyszedł na świat w Warszawie. Był dzieckiem Władysława Boruckiego, zawiadowcy kolejowego, oraz Władysławy z domu Łoniewska. Jego edukacja rozpoczęła się w Gimnazjum Państwowym im. Władysława IV, gdzie ukończył dwie klasy. Następnie, w styczniu 1928 roku, kontynuował naukę w 3–klasowej Męskiej Szkole Handlowej Koła Prażan, którą ukończył w czerwcu 1931. Od lipca 1931 do stycznia 1933 studiował na Wydziale Finansowo-Ekonomicznym Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie. Dodatkowo zrealizował kurs przy Politechnice Warszawskiej, związany z Wojskową Szkołą Gazową.
Od 1933 roku pełnił rolę referenta wojskowego, a od 1936 roku dodatkowo zajmował stanowisko referenta obrony przeciwlotniczej w Zakładach Amunicyjnych „Pocisk”. W tamtym okresie był również głównym instruktorem Drużyn Ratowniczych PCK. Jego wykłady z lat 1933–1934 zostały zebrane w powielanej broszurze pt. „Gazy bojowe, obrona przeciwgazowa i ratownictwo zatrutych gazami bojowymi”.
W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku Borucki działał jako komendant parku amunicyjnego Głównej Składnicy Uzbrojenia Nr 2, co miało miejsce podczas obrony Warszawy. Po wrześniu 1939 roku związał się z konspiracją. W celach ochrony swojej tożsamości często występował w kobiecym przebraniu, posługując się dokumentami na nazwisko Maria Wysocka, a jego miejsce zamieszkania to ul. Rakowiecka 39a. W ruchu oporu stał się współzałożycielem oraz liderem organizacji „Gwardia Ludowa”, utworzonej na początku października 1939 roku. Po zjednoczeniu tej organizacji z Komendą Obrońców Polski Borucki objął komendę Okręgu Warszawa KOP od połowy października 1939 roku.
W maju 1940 roku, po śmierci mjr. Bolesława Studzińskiego, znanego jako „Bohdan Notecki”, objął stanowisko Komendanta Głównego KOP. Był również zaangażowany w redakcję pisma „Polska Żyje”, które wydawano od 10 października 1939 roku, będącego centralnym organem KOP. Zgodnie z relacją Michała Wiśniewskiego, Borucki, przebrany za kobietę, brał udział w starciu z gestapo przy ul. Lwowskiej 1, podczas gdy Tomasz Strzembosz wskazuje, że ową kobietą mogła być Helena Kołacińska.
16 stycznia 1941 roku został aresztowany w swoim mieszkaniu przy ul. Rakowieckiej 39a i przesłuchiwany przez Gestapo w alei Szucha. W kwietniu 1941 roku osadzono go na Pawiaku, z którego uciekł 3 marca 1942 roku razem z Tadeuszem Szpotańskim i mjr. Stanisławem Dobrskim, jednak 9 czerwca ponownie został aresztowany przy ul. Koszykowej. Po aresztowaniu był przetrzymywany w siedzibie Gestapo w alei Szucha aż do 17 stycznia 1943, kiedy to udało mu się uciec z transportu do obozu koncentracyjnego na Majdanku.
W latach 1943–1945 Borucki pełnił rolę komendanta głównego Polskiej Armii Ludowej. Podjął decyzję o zgłoszeniu się do LWP w styczniu 1945 roku, gdzie przez pewien czas pozostawał w dyspozycji Naczelnego Dowództwa. W lutym tego samego roku został przydzielony do sztabu 1 Armii. 9 marca 1945 został aresztowany i osadzony w więzieniu mokotowskim, gdzie przez wiele lat oczekiwał na proces. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 1954 roku skazany został na 15 lat więzienia, a Sąd Najwyższy 11 stycznia 1955 roku podtrzymał ten wyrok. Został zwolniony z więzienia 5 maja 1956 roku, a kolejnym wyrokiem z 2 czerwca 1958 roku został uniewinniony.
Po zakończeniu kariery wojskowej podjął pracę w grudniu 1957 jako inspektor Centrali Gospodarczej Inwalidów Wojennych. Od czerwca 1958 do września 1959 roku pełnił funkcję kierownika Laboratorium Elektrotechniki i Koncentratów. Był przewodniczącym komitetu organizacyjnego Klubu Byłych Więźniów Politycznych Pawiaka, a w styczniu 1963 roku wybierany na przewodniczącego zarządu klubu oraz wiceprzewodniczącego w czerwcu. Zmarł w Warszawie 10 czerwca 1969 roku i spoczął na Cmentarzu Komunalnym (dawnym Wojskowym) na Powązkach (kwatera 18B-3-6).
Awanse
Henryk Borucki osiągnął znaczące awanse wojskowe w swojej karierze. Oto chronologia jego stopni:
- major – od 1 stycznia 1940,
- podpułkownik – od 3 maja 1940,
- pułkownik – od 1 stycznia 1941,
- generał brygady – od 3 maja 1942.
Przypisy
- Andrzej Kunert 1987, s. 50.
- Andrzej Kunert 1987, s. 49.
- Andrzej Kunert 1987, s. 48.
- Andrzej Kunert 1987, s. 47.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Jan Hiż | Zbigniew Czajkowski-Dębczyński | Janusz Gumuliński | Józef Adam Stanisław Mickiewicz | Witold Modelski | Jan Maksymilian Sokołowski | Jan Strusiński | Roman Witorzeniec | Włodzimierz Ludwig | Julian Opania | Stanisław Machowicz | Tadeusz Prauss | Witold Kirszenstein | Urszula Plenkiewicz | Piotr Abakanowicz | Stanisław Perko | Andrzej Malinowski (harcmistrz) | Władysław Chmielewski (rotmistrz) | Stefania Wojtulanis-Karpińska | Spirydion KoiszewskiOceń: Henryk Borucki