Jan Henryk Włodarkiewicz, znany również pod licznymi pseudonimami, takimi jak Linowski, Trąmpczyński, Darwicz, a także dr Jan oraz Odważny, uchodzi za postać niezwykle istotną w historii Polski.
Urodził się 28 maja 1900 roku w Warszawie i zmarł 19 marca 1942 roku we Lwowie. Był podpułkownikiem kawalerii Wojska Polskiego, co podkreśla jego znaczenie w kontekście militarnym tego okresu.
Włodarkiewicz zapisał się na kartach historii jako pierwszy komendant formacji znanej jako „Wachlarz”, ukazując tym samym swoje umiejętności dowódcze i przywódcze w trudnych czasach dla Polski.
Życiorys
Jan Włodarkiewicz, uczeń oraz absolwentGimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie, żarliwy działacz w młodzieżowych tajnych kręgach oraz członek Drużyny Skautowej im. Zawiszy Czarnego. W trakcie I wojny światowej aktywnie uczestniczył w Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 roku dołączył do Wojska Polskiego, gdzie służył w 3. pułku ułanów. Po pewnym czasie został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, a następnie, w okresie najazdu bolszewickiego, działał w 1. wołyńskim pułku ułanów Ochotniczej Brygady Jazdy, znanego z dowództwa mjr. Feliksa Jaworskiego, który później stał się 19. Pułkiem Ułanów Wołyńskich im. gen. Edmunda Różyckiego.
Włodarkiewicz pełnił również funkcję w Adiutanturze Generalnej Ministra Spraw Wojskowych. Z rąk przełożonych otrzymał awans na stopień podporucznika 6 sierpnia 1921 roku. Swoją karierę wojskową kontynuował jako dowódca plutonu, dowódca szwadronu oraz adiutant pułku w 27 pułku ułanów w Nieświeżu. W marcu 1930 roku został przeniesiony do Brygady Kawalerii „Baranowicze”, gdzie sprawował urząd oficera sztabu. Dwa lata później, w marcu 1932 roku, powrócił do macierzystego pułku, a 3 kwietnia rozpoczął trzy miesiące kursu dowódców kompanii (szwadronów) karabinów maszynowych w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.
12 marca 1933 roku uzyskał awans na rotmistrza ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 roku i 15. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. W sierpniu 1935 roku Włodarkiewicz został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, gdzie pełnił obowiązki instruktora na kursie dowódców szwadronów. Jeszcze w tym samym roku dołączył do Oddziału II Sztabu Głównego, gdzie jego celem stała się dywersja pozafrontowa, realizowana na tyłach wroga, w tym m.in. zagadnienia związane z działaniami dywersyjnymi na liniach kolejowych. W marcu 1939 roku otrzymał mianowanie na stopień majora, z datą starszeństwa na 19 marca 1939 roku i 27. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.
W tym okresie był odpowiedzialny za wyszkolenie strzeleckie Kursów Doskonalenia Oficerów i Podoficerów Zawodowych w Centrum Wyszkolenia Kawalerii. W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku realizował zadania związane z tworzeniem rezerwowych oddziałów kawalerii, a w Ośrodku Zapasowym Kawalerii w Garwolinie zorganizował improwizowany szwadron kawalerii, który utworzył się we Włodawie 15 września. Uczestniczył w walkach w szeregach Armii „Lublin”, incl. w 41 Rezerwowej Dywizji Piechoty, gdzie dowodził kawaleryjskim oddziałem rozpoznawczym złożonym z rozbitków. Po akcji 15 października, w okolicy Mrozów koło Warszawy, rozwiązał oddział, zalecając podkomendnym, by zatrzymali broń i zgłaszali się w Warszawie pod wskazanymi adresami.
W listopadzie 1939 roku, w porozumieniu z Witoldem Pileckim, zainicjował tajną organizację, znaną jako Tajna Armia Polska, gdzie zajął stanowisko komendanta. Współtworzył także komitety redakcyjne dla „Znaku” oraz „Biuletynu Żołnierskiego”. Była to jedna z organizacji, które w 1940 roku przyczyniły się do powstania Konfederacji Narodu. Marek Gałęzowski zauważył, że „Tajna Armia Polska była jedną z tych organizacji konspiracyjnych, które spełniały kryteria wojskowe. Ich profil podkreślano w nazwie oraz w przyjętych drabinach hierarchicznych opartych na dyscyplinie wojskowej, a także w apolitycznym priorytecie, jakim była walka o niepodległość, z naciskiem na rozbudowę struktur i zbieranie broni, a nie angażowanie się w agitację polityczną”.
Włodarkiewicz wkrótce objął dowództwo pionu wojskowego Konfederacji Narodu – Konfederacji Zbrojnej, którego częścią stała się również TAP. Pod koniec lipca lub na początku sierpnia mógł uczestniczyć w ważnej naradzie z udziałem Komendanta Głównego ZWZ Stefana Roweckiego, ps. Grot, na której podjęto kluczowe decyzje dotyczące akcji „Wachlarz”. Działał jako współtwórca i komendant wymienionej akcji. We wrześniu 1941 roku, wespół z większością członków Konfederacji Zbrojnej, podporządkował się Związkowi Walki Zbrojnej. Od jesieni 1941 roku skupił się na organizacji „Wachlarza”, przyciągając część swoich współpracowników z TAP (później KZ). Do tego momentu posiadał już stopień podpułkownika, a w marcu 1942 roku zrealizował inspekcję I Odcinka we Lwowie. Możliwe, że miał również do zrealizowania misję polityczną, bowiem planowano jego spotkanie z tamtejszymi działaczami politycznymi.
Zmarł nagle we Lwowie, prawdopodobnie 18 (ewentualnie 19) marca 1942 roku. Przyczyny jego śmierci oraz okoliczności tego zdarzenia do dziś pozostają nieodkryte. Jan Włodarkiewicz był jednym z ojców założycieli Frontu Odrodzenia Polski.
Przypisy
- Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 15.10.2023 r.]
- 16 WDH - Jan Włodarkiewicz [online], www.16wdh.pl [dostęp 15.10.2023 r.]
- Rozkaz L.21/BP z 11.11.1941 r.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 11 z 31.08.1935 r., s. 98.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 3 z 14.03.1933 r., s. 48.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 13 z 09.12.1932 r., s. 445.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 160, 654.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 6 z 23.03.1932 r., s. 235.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 14 z 20.09.1930 r., s. 315.
- Dz. Pers. MSWojsk. Nr 8 z 31.03.1930 r., s. 107.
- Rybka i Stepan, 2006, s. 133.
- Rybka i Stepan, 2006, s. 463.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Spirydion Koiszewski | Stefania Wojtulanis-Karpińska | Władysław Chmielewski (rotmistrz) | Andrzej Malinowski (harcmistrz) | Stanisław Perko | Piotr Abakanowicz | Urszula Plenkiewicz | Witold Kirszenstein | Tadeusz Prauss | Stanisław Machowicz | Edmund Baranowski (powstaniec warszawski) | Zofia Łazor | Stanisław Gieysztor | Jerzy Stańczykowski | Stefan Pomarański | Mieczysław Krzemiński | Adam Rudnicki | Stanisław Adamski (oficer) | Aleksander Hauke-Nowak | Stanisław AronsonOceń: Jan Włodarkiewicz