Stefania Wojtulanis-Karpińska

---

Życiorys

Od najmłodszych lat, Stefania Wojtulanis-Karpińska wykazywała zamiłowanie do lotnictwa. Angażowała się w przysposobienie obronne kobiet oraz w działalność Kola Młodzieży Aeroklubu Warszawskiego. Była jedną z pionierskich kobiet w Polsce, które uzyskały licencję pilota zarówno balonowego, jak i samolotowego. Jej edukacja odbywała się na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej.

W 1935 roku rozpoczęła szkolenie szybowcowe, korzystając z takich miejsc jak Miłosna, Polichna oraz Pińczów. Po ukończeniu szkolenia szybowcowego kontynuowała swoje kształcenie na kursie pilotażu. Jej ambicje nie kończyły się na tym, bowiem ukończyła także kurs dla instruktorów spadochroniarstwa. W jej karierze sportowej możemy dostrzec zróżnicowane osiągnięcia, począwszy od uczestnictwa w VIII Krajowych Zawodach Balonów Wolnych, gdzie odpowiadała jako pomocnik pilota inż. Franciszka Janika na balonie „Syrena”, zdobywając IX miejsce.

Już rok później, w 1937 jako pilot brała udział w zawodach lotniczych o Puchar „Skrzydlatej Polski”. Nie zabrakło również śmiałego spadochronowego skoku grupowego we Lwowie. W 1938 roku brała udział w VIII Krajowych Zawodach Lotniczych jako nawigator. 16 czerwca tego roku odbyły się w Lwowie I Lwowskie Zawody Balonowe, podczas których jej kobieca załoga, razem z Zofią Szczecińską, zdobyła IV miejsce, pokonując dystans 189 km i lądując w Wygodzie koło Zaleszczyk. 28 maja 1939 roku jako pilot balonowy uczestniczyła w XI Krajowych Zawodach Balonów Wolnych im. płk. Aleksandra Wańkowicza w Mościcach.

W czerwcu 1939 roku zakończyła kurs akrobacji na samolotach RWD-10 i RWD-17, które to umiejętności prezentowała na X Zlocie do Morza. W sumie przed wybuchem II wojny światowej, Stefania spędziła w powietrzu 192 godziny i 28 minut, pilotując rozmaite samoloty szkolne oraz sportowe, jak również balony, szybowce i motoszybowiec „Bąk”. Po wybuchu konfliktu, ochotniczo zgłosiła się z Aeroklubu do wykonywania lotów łącznikowych, a wkrótce potem została zmobilizowana jako członek Eskadry Sztabowej Naczelnego Dowódcy Lotnictwa, którym był gen. Józef Zając.

Po inwazji radzieckiej 17 września 1939 roku, ewakuowała się do Rumunii, gdzie do grudnia tego samego roku pracowała jako kurier, wspierając polskich pilotów w ucieczkach oraz dostarczając dokumenty i pieniądze. Sama zdołała przedostać się do Francji, gdzie została awansowana na podporucznika i służyła w sztabie lotnictwa. Po upadku Francji, Stefania znalazła się w Wielkiej Brytanii.

W dniu 1 stycznia 1941 roku po raz pierwszy została powołana jako cudzoziemka, obok Anny Leskiej, do brytyjskiej Pomocniczej Służby Transportowej ATA (Air Transport Auxiliary). Organizacja ta odpowiadała za transport samolotów z fabryk na poszczególne lotniska oraz naprawę uszkodzonych maszyn. Otrzymała numer służbowy RAF P-8523. Jej służba była niezwykle wymagająca, loty odbywały się często w trudnych warunkach, i wymagały umiejętności pilotażu wielu typów samolotów, w tym bombowców, jak Vickers Wellington.

Stefania jako pierwsza Polka wylatała 1000 godzin na maszynach bojowych. W trakcie wojny awansowała do stopnia porucznika pilota czasu wojny, a później do stopnia kapitana pilota czasu wojny. W tym czasie wyszła za mąż za pułkownika lotnictwa Stanisława Karpińskiego.

Po latach służby, w listopadzie 1947 roku, Stefania została zdemobilizowana. W 1958 roku wraz z mężem osiedliła się w Los Angeles w Kalifornii, gdzie aktywnie brała udział w działalności społecznej i uczestniczyła w życiu polonijnych oraz kombatanckich organizacji. Była przewodniczącą Stowarzyszenia Lotników Polskich w Kalifornii „Skrzydła Pacyfiku” oraz członkiem wielu innych organizacji, takich jak Women’s Overseas League oraz Silver Wings Fraternity. Wspierała polskie placówki muzealne oraz instytucje kulturalno-oświatowe.

Na koniec warto wspomnieć, iż była odznaczona wieloma wyróżnieniami, w tym Krzyżem Komandorskim (2003) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP, Krzyżem Zasługi z Mieczami za kampanię w 1939 roku, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych Na Zachodzie oraz medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939”. Otrzymała także czterokrotnie Medal Lotniczy oraz brytyjskie War Medal i Defence Medal. W 1997 roku została uhonorowana Medalem Polonia Mater Nostra Est. Na Międzynarodowym Lesie Przyjaźni (International Forest of Friendship) w Kansas umieszczono granitową płytę z jej nazwiskiem i drzewkiem, uznając ją za jedyną polską lotniczkę znajdującą się w tym miejscu.

---

Oceń: Stefania Wojtulanis-Karpińska

---