Kazimierz Wóycicki (literat)

---

Życiorys

Kazimierz Wóycicki, znany literat, swoje wykształcenie zdobywał na prestiżowych uczelniach, studiując prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1901 roku pełnił funkcję nauczyciela polonisty w prywatnych gimnazjach, w tym w szkole żeńskiej Jadwigi Kowalczykówny oraz w Jadwidze Jawurkównie, popularnie zwanej Szkołą na Wiejskiej, w latach 1906-1917. Jego kariera edukacyjna nie zakończyła się tam; później trafił do elitarnych instytucji, takich jak Szkoła Zgromadzenia Kupców.

W okresie 1917-1938 Wóycicki pracował jako radca wizytator warszawskich szkół średnich w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jego wiedza i umiejętności zaowocowały też jako wykładowca teorii poezji na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie w latach 1914-1918. Prowadził wykłady z historii literatury w Wolnej Wszechnicy Polskiej między 1919 a 1925 rokiem oraz ćwiczenia z poetyki i wykłady zlecone na Uniwersytecie Warszawskim od 1928 do 1938 roku, a także w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej.

Wóycicki wyróżniał się innowacyjnym podejściem w dziedzinie nauki o literaturze, proponując nowe metody badawcze. Jego badania koncentrowały się głównie na wersologii oraz stylistyce, przyczyniając się do zapoczątkowania w Polsce badań nad językową kompozycją utworów literackich, w tym mowy pozornie zależnej. Oprócz tego, opublikował monografie dotyczące pozytywizmu, a także cenione podręczniki, które miały duże znaczenie w rozwoju literaturoznawstwa.

W latach 1906-1913 aktywnie uczestniczył w działalności Towarzystwa Kultury Polskiej i był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, przyczyniając się do rozwoju kulturalnego i naukowego kraju.

Życie prywatne

Kazimierz Wóycicki był synem Tadeusza Wóycickiego herbu Rawicz, który żył w latach 1846–1923, oraz Jadwigi Wyssogota-Zakrzewskiej, urodzonej w 1851 roku i zmarłej w 1933. Jego rodzina miała wpływ na jego wykształcenie oraz zainteresowania literackie. Warto także wspomnieć, że miał brata, Zygmunta Wóycickiego, który również odznaczał się w literackim środowisku.

Był także wnukiem Kazimierza Władysława Wóycickiego, którego pasja do literatury i jej historii została przejęta przez Kazimierza. Jego życie prywatne wzbogacała żona, Helena Maria Rogosz herbu Ostoja, urodzona w 1879 roku.

Kazimierz Wóycicki zmarł 11 maja 1938 roku w Warszawie. Jego ostatnim miejscem spoczynku był cmentarz Powązkowski w Warszawie, gdzie pochowano go w kwaterze 233–6–30.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Wóycicki, znany polski literat, otrzymał wiele wyróżnień za swoją działalność. Oto kluczowe odznaczenia, które udało mu się zdobyć:

• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 listopada 1936,
• złoty krzyż zasługi, przyznany 10 listopada 1933,
• złoty wawrzyn akademicki, przyznany 5 listopada 1935.

Publikacje

Podręczniki

Wśród znaczących publikacji Kazimierza Wóycickiego można wyróżnić podręczniki, które miały na celu rozwijanie wiedzy w dziedzinie literatury i języka polskiego. Najważniejsze z nich to:

• Stylistyka i rytmika polska, 1917,
• Rozbiór literacki w szkole, 1921.

Inne rozprawy

Autor ten jest także znany z wielu rozpraw naukowych, które dostarczają cennych informacji na temat polskiej literatury. Oto kilka kluczowych tytułów:

• Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego, 1912,
• Wiersz «Barbary Radziwiłłówny» A. Felińskiego jako wzór pseudoklasycznego trzynastozgłoskowca, 1912,
• Historia literatury i poetyka, 1914,
• Jedność stylowa utworu poetyckiego, 1914,
• Polski ośmiozgłoskowiec trocheiczny, 1916,
• Wyspiański i Szujski, 1917,
• Ćwiczenia porównawcze z dziedziny poetyki, 1918,
• Z pogranicza gramatyki i stylistyki, 1922,
• Walka na Parnasie i o Parnas, 1928,
• Asnyk wśród prądów epoki, 1931,
• Rytm w liczbach, 1938.

Wspomnienia

W artykule pośmiertnym zatytułowanym „Uczony i nauczyciel”, opublikowanym w Kurierze Warszawskim w 1938 roku, Stanisław Furmanik, który jest autorem wielu prac z zakresu literaturoznawstwa, zauważył:

Kazimierz Wóycicki nie posiadał oficjalnego tytułu naukowego, nie został też powołany na katedrę uniwersytecką. … dopiero koło roku 1930 został powołany do tzw. wykładów zleconych. […] Dziś można stwierdzić paradoksalny w pewnym sensie fakt: najwyższym osiągnięciem uczonego wykładowcy, profesora, jest mieć nie tylko zainteresowanych słuchaczy, ale stworzyć ze swych uczniów szkołę naukową – Kazimierz Wóycicki, nie będąc tytularnym profesorem i wykładając tak krótko, zdołał to właśnie osiągnąć.

Uczennice Wóycickiego, Zofia Landy, która była siostrą Teresy z Lasek i absolwentką „Szkoły na Wiejskiej” z roku 1911, oraz Janina Landy-Dembowska, podzieliły się wspomnieniami z dnia, kiedy po raz pierwszy spotkały swojego nowego nauczyciela:

Pan Wóycicki rozejrzał się po tych prawie dziecięcych głowach, podszedł do okna, które wychodziło na Instytut Maryjski, spojrzał na dwugłowego orła zdobiącego gmach i powiedział: „Jak to się tu rozparł!” W ten sposób sięgnął do naszych uczuć patriotycznych i antycarskich, nawiązał do atmosfery, która zrodziła się ze strajku szkolnego i ruchów wolnościowych niedawno minionych lat, a która ożywiała naszą klasę. […] W lot uchwyciłyśmy, że nie będą to nudne czytanki z wypisów, że wchodzimy w nowy świat myśli, wrażeń, piękna. Nigdy nie zawiodłyśmy się…

---

Oceń: Kazimierz Wóycicki (literat)

---