Andrzej Nowicki (filozof)

---

Życiorys

Andrzej Nowicki urodził się 27 maja 1919 roku w Warszawie, jako praprapraprawnuk Józefa Radzimińskiego h. Lubicz, posła na Sejm Czteroletni. Był synem Zbigniewa Ludwika Nowickiego h. Rogala, który żył w latach 1892–1942, oraz Zofii Walerii ze Słubickich h. Prus I (1896–1977). W swoich wczesnych latach kształcenia, w latach 1930–1937, uczęszczał do Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie, gdzie rozpoczął swoją intelektualną podróż.

W okresie 1934-1937 był aktywnym członkiem socjalistycznej organizacji młodzieży „Spartakus”, a w latach 1937-1939 dołączył do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Jego zainteresowania filozoficzne rozwijały się już przed rozpoczęciem studiów, kiedy to brał udział w wykładach Kazimierza Czapińskiego, związanych z historią filozofii i teorią marksizmu. Następujące lata, od 1937 do 1939, spędził na studiach z zakresu filozofii, psychologii i italianistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Tam rozpoczął współpracę z Polskim Towarzystwem Filozoficznym w 1938 roku.

Po wybuchu II wojny światowej, kontynuował naukę w tajnym uniwersytecie, gdzie miał zaszczyt uczyć się pod okiem takich autorytetów jak Władysław Witwicki, Władysław Tatarkiewicz, Tadeusz Kotarbiński i Antoni Bolesław Dobrowolski. Jego prace magisterskie oraz doktoranckie, dotyczące filozofii Heraklita i czynu bohaterskiego, zostały złożone odpowiednio w 1943 i 1947 roku, a ich promotorem był Tatarkiewicz.

W trakcie wojny, Nowicki był członkiem grupy socjalistycznej „Płomienie” oraz Związku Walki Zbrojnej. W 1942 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a w latach 1942-1944 pełnił funkcję członka władz Wydziału Młodzieży PPS. Był również redaktorem naczelnym miesięczników „Światło” i „Młodzież Socjalistyczna”. Jego zaangażowanie w powstaniu warszawskim było bardzo aktywne, gdzie odpowiadał za działalność kulturalno-oświatową.

Po wojnie, Nowicki stał się osobistym sekretarzem premiera Edwarda Osóbki-Morawskiego. Uczestniczył w polskiej delegacji na konferencję w Poczdamie oraz w latach 1945-1947 pracował jako attaché kulturalny w polskim przedstawicielstwie w Rzymie. W późniejszych latach, aż do 1950 roku, związany był z redakcją tygodnika „Świat i Polska”. W 1948 roku wstąpił do PZPR, co przyniosło mu zarówno krytykę, jak i kontrowersje związane z jego udziałem w propagandzie antyreligijnej.

Nowicki miał w swoim dorobku wiele osiągnięć naukowych. Uzyskał tytuł docenta w 1962 roku za pracę o Giordanie Brunie, a w 1971 i 1976 roku tytuły odpowiednio profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego. Wykładał filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (1952–1963), Uniwersytecie Wrocławskim (1963–1973) i Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (1973–1991), gdzie wypromował setki magistrów i doktorów.

Jego zainteresowania naukowe obejmowały głównie Lucilio Vaniniego oraz Giordano Bruno. W Polsce i we Włoszech opublikował wiele prac naukowych, co zostało docenione licznymi nagrodami, w tym członkostwem w Akademii Nauk Moralnych i Politycznych w Neapolu oraz honorowymi tytułami obywatelskimi w Taurisano i Noli.

Później zaangażował się w wolnomularstwo, współtworząc czasopismo „Wolnomularz Polski” i pełniąc funkcję wielkiego mistrza Wielkiego Wschodu Polski. Jako ergantropista odkrywał różnorodność duchowych osiągnięć kultur oraz pasjonował się malarstwem i literaturą, co było widoczne także w jego późniejszym zainteresowaniu kulturą chińską.

Nowicki pozostawił po sobie imponującą spuściznę, obejmującą ponad 1200 publikacji, w tym około 1000 w języku polskim. Był także żonaty z Zenobią Natalią Skrzek, z którą miał troje dzieci, w tym Światosława Floriana, byłego męża Wandy Nowickiej. Zmarł w Warszawie, a jego ciało spoczywa na cmentarzu Komunalnym Północnym.

Dorobek naukowy

Wybrane książki

Andrzej Nowicki, znany filozof, ma na swoim koncie szereg wydawnictw, które w znaczący sposób wpłynęły na polską myśl filozoficzną. Jego prace, publikowane od 1949 do 2010 roku, odzwierciedlają bogate zainteresowania oraz głęboką analizę szerokiego wachlarza tematów.

Do najważniejszych dzieł należą:

• Papieże przeciw Polsce. Doświadczenia dziesięciu stuleci naszych dziejów (Książka i Wiedza, 1949),
• Kopernik – człowiek Odrodzenia (Wiedza Powszechna, 1953),
• Podróż w świat średniowiecznych cudów (Wiedza Powszechna, 1954, 1956),
• Wykłady z historii filozofii i myśli społecznej Odrodzenia (PWN, 1956),
• Grzegorz z Sanoka, 1406–1477 (PWN, 1958),
• Starożytni o religii (Polskie Towarzystwo Religioznawcze, 1959),
• Centralne kategorie filozofii Giordana Bruna (PWN, 1962),
• Wypisy z historii krytyki religii (Książka i Wiedza, 1962),
• Wykłady o krytyce religii (Książka i Wiedza, 1963),
• Ateizm (Iskry, 1964),
• Wykłady o krytyce religii w Polsce (Książka i Wiedza, 1965),
• Filozofia włoskiego Odrodzenia (PWN, 1967),
• Centralne kategorie filozofii Vaniniego (PWN, 1970),
• Filozofia francuskiego Odrodzenia (PWN, 1973),
• Człowiek w świecie dzieł (PWN, 1974),
• Ostatnia noc Vaniniego (Katowice 1976),
• Współczesna filozofia włoska (PWN, 1977),
• Portrety filozofów w poezji, malarstwie i muzyce (Wydawnictwo Lubelskie, 1978),
• Giordano Bruno (Wiedza Powszechna, 1979),
• Lampa trzydziestu spotkań (Katowice 1980),
• Nauczyciele (Lublin 1981),
• Witwicki (Wiedza Powszechna, 1982),
• Uczeń Twardowskiego. Władysław Witwicki (Katowice 1983),
• Czas i człowiek (Nasza Księgarnia, 1983),
• Zarys dziejów krytyki religii. Starożytność (1986),
• Vanini (Wiedza Powszechna, 1987),
• Kazimierz Łyszczyński (TKKŚ, 1989),
• Spotkania w rzeczach (PWN, 1991),
• Filozofia masonerii u progu siódmego tysiąclecia (Gdynia, 1997),
• Atena Creanda (nieopublikowana, pisana w latach 2009–2010).

Jego prace są przykładem głębokiej refleksji nad historią filozofii oraz znaczeniem kulturowym różnych myślicieli i epok.

Ordery i odznaczenia

Andrzej Nowicki, jako zasłużony filozof, został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które podkreślają jego osiągnięcia oraz zaangażowanie w różne dziedziny życia społecznego i naukowego. Poniżej przedstawiono listę jego odznaczeń:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (12 stycznia 1955),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1988),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1977),
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”,
• Odznaka honorowa „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Zielonogórskiego”,
• Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Lubelszczyzny”,
• Odznaka honorowa „Nauka w Służbie Ludu”,
• Złoty „Medal za Studia nad Vaninim” (1969),
• Medal T. Boya-Żeleńskiego,
• Medal Grzegorza z Sanoka,
• Oeuvre humanitaire et Mérite philantropique (Francja),
• Medal Akademii Nauk Moralnych i Politycznych w Neapolu (Włochy),
• Medal Towarzystwa Historycznego w Cesercie (Włochy).

Te odznaczenia są nie tylko wyrazem uznania dla jego pracy, ale również symbolem jego wpływu na wiele aspektów życia intelektualnego i kulturalnego w Polsce oraz poza jej granicami.

---

Oceń: Andrzej Nowicki (filozof)

---