Zygmunt Ziembiński

---

Życiorys

Edukacja i kariera naukowa

W 1938 roku Zygmunt Ziembiński zakończył naukę w Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie. Następnie rozpoczął studia prawnicze na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, skąd po roku przeniósł się na Wydział Prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Ukończył tam studia pod kierunkiem uznanego prawnika Czesława Znamierowskiego w 1947 roku. Równocześnie zdobył tytuł magistra filozofii w zakresie socjologii w 1949, ucząc się pod okiem Kazimierza Ajdukiewicza w Katedrze Teorii i Metodologii Nauk Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1946 roku rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa. W 1949 roku, dzięki rozprawie pt. „Procesy o zniewagę jako problem techniki społecznej”, uzyskał stopień doktora. W 1955 roku, na podstawie pracy „Podłoże sporów sądowych o alimentację dzieci pozamałżeńskich” zdobył tytuł docenta. W 1958 roku miał okazję studiować w Centre Européen Universitaire na Uniwersytecie w Nancy. W 1962 roku otrzymał tytuł profesora, a osiem lat później, w 1970 roku, mianowanie na profesora zwyczajnego. Od 1962 roku pełnił rolę kierownika Zakładu Prawniczych Zastosowań Logiki, a w latach 1981-1990 kierował Katedrą Teorii Państwa i Prawa UAM, w której pracował aż do końca swojego życia. Znany był także jako redaktor naczelny „Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego” w latach 1991–1996.

W okresie 1974-1979 był konsultantem Rady Legislacyjnej zajmującej się pracą nad projektem ustawy dotyczącej tworzenia prawa. W latach 1969-1983 zasiadał w Radzie Naukowej Instytutu Państwa i Prawa Polskiej Akademii Nauk, a następnie, aż do 1990 roku, był członkiem Komitetu Nauk Prawnych PAN. W latach 1989-1991 należał do Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, a od 1991 roku do Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Sekcji Nauk Humanistycznych w latach 1991-1993. W 1991 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk.

Jako członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, pełnił rolę sekretarza poznańskiego oddziału w latach 1962-1968 oraz był członkiem Zarządu Głównego w 1977-1980. Uczestniczył również w działalności Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a także w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej (IVR), gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Międzynarodowego Stowarzyszenia Metodologii Prawniczej. Wśród jego uczniów byli tacy naukowcy jak Maciej Zieliński, Leszek Nowak, Sławomira Wronkowska oraz Stanisław Czepita, a także późniejsi politycy, do których zalicza się senator Anna Bogucka-Skowrońska, reżyser Filip Bajon oraz kompozytor Jan A.P. Kaczmarek.

Ziembiński był autorem blisko 300 prac naukowych, wśród których można wymienić kluczowe tytuły takie jak: „Logika praktyczna” (podręcznik, który doczekał się 26 wydań od 1955), „Normy moralne a normy prawne” (1963), „Socjologia jako nauka prawna” (1975), „Problemy podstawowe prawoznawstwa” (1980), „Szkice z metodologii szczegółowych nauk prawnych” (1983), „O pojmowaniu sprawiedliwości” (1990), „O pojmowaniu pozytywizmu oraz prawa natury” (1993), oraz „O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe” (1995).

Rodzina i życie prywatne

Zygmunt Ziembiński przyszedł na świat 1 czerwca 1920 roku w Warszawie. Jego ojcem był Zygmunt, doktor psychologii i kierownik Biblioteki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, natomiast matka, Maria Romiszewska, była znaną malarką. W 1949 roku zawarł związek małżeński z Felicją Tomaszewską, późniejszą pracowniczką naukową Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Poznaniu, z którą doczekał się córki Anny.

W okresie II wojny światowej działał na Kielecczyźnie, gdzie walczył w szeregach Armii Krajowej i uczęszczał na tajne komplety. W 1943 roku stał się członkiem oddziałów leśnych Armii Krajowej, które działały w okolicach Częstochowy, gdzie szczególnie zajmował się szkoleniem. Brał udział w akcjach bojowych w ramach oddziału „Pasieka”, wchodząc w skład 27. Pułku Piechoty Armii Krajowej na stanowisku zastępcy dowódcy oddziału, zdobywając stopień podporucznika AK z pseudonimem „Krótki”. Ponadto uczestniczył w misji „Freston”, która została zrzucona przez aliantów w styczniu 1945 roku.

W pierwszych latach po wojnie aktywnie działał w Caritas Academica, związanym z duszpasterstwem akademickim oo. dominikanów. Dodatkowo był zaangażowany w amatorski ruch teatralny, gdzie napisał dramat „Młodzi” (1946), wystawiony na deskach Miejskiego Teatru Marionetek, w reżyserii Marii D’Alphonse.

Jego przydomek „Gandhi” wywodził się z podobieństwa fizycznego do Mahatmy Gandhiego i był powszechnie używany na uczelni, akceptowany zarówno przez jego studentów, jak i samego Ziembińskiego.

Odznaczenia i nagrody

W ciągu swojej kariery otrzymał szereg odznaczeń, w tym Krzyż Armii Krajowej w 1975 roku oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski w 1994 roku. W 1996 roku został laureatem Nagrody Naukowej Miasta Poznania za „serię publikacji książkowych poświęconych podstawowym zagadnieniom prawa i etyki”.

Upamiętnienie

W czerwcu 2001 roku powstała Fundacja im. Zygmunta Ziembińskiego, która ma na celu inicjowanie oraz wspieranie badań w dziedzinie teorii prawa oraz prawniczych zastosowań logiki i metodologii nauk prawnych. W skład zarządu fundacji weszli Mariusz Piotrowski (prezes), Marzena Kordela (wiceprezes) oraz Marek Smolak (sekretarz), zaś w radzie fundacji zasiadali m.in. Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, Maria Zmierczak, Maciej Zieliński, Teresa Rabska oraz Andrzej Gomułowicz.

W maju 2007 roku Wydział Prawa i Administracji UAM zorganizował sesję naukową zatytułowaną „Zygmunt Ziembiński – uczony i nauczyciel”. Z tej okazji ukazała się publikacja „Z teorii i filozofii prawa Zygmunta Ziembińskiego”, redagowana przez Sławomirę Wronkowską-Jaśkiewicz, zawierająca bibliotekę jego dorobku naukowego.

W dniu 18 maja 2013 roku, w przeddzień siedemnastej rocznicy śmierci, z inicjatywy absolwentów UAM, jednej z auli na parterze Collegium Iuridicum Novum w Poznaniu nadano imię Zygmunta Ziembińskiego. W czasie uroczystości wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą profesorowi, a wzięli w niej udział córka Anna, rektor UAM Bronisław Marciniak oraz najmłodsza absolwentka profesora, dr hab. Marzena Kordela. Do uczestników przesłał także przesłanie laureat Oscara, Jan A.P. Kaczmarek, dawny seminarzysta profesora.

---

Oceń: Zygmunt Ziembiński

---