Stefan Szymon Tarczyński, urodzony 18 lipca 1919 roku w Warszawie i zmarły 24 marca 2002 roku w tym samym mieście, był wyróżniającą się postacią w dziedzinie weterynarii w Polsce. Jako polski lekarz weterynarii parazytolog, zyskał uznanie w środowisku akademickim i naukowym.
W trakcie swojej kariery miał ogromny wpływ na rozwój tej dziedziny, będąc jednocześnie naukowcem i nauczycielem akademickim. Tarczyński został profesorem doktorem habilitowanym w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, gdzie założył Wydział Medycyny Weterynaryjnej, przyczyniając się do kształcenia wielu przyszłych specjalistów. Jako doktor honoris causa tej uczelni, jego dorobek naukowy i dydaktyczny nadal inspiruje studentów i pracowników naukowych.
Życiorys
Stefan Tarczyński to postać, której życie jest ściśle związane z historią Polski oraz działalnością na rzecz nauki. W 1937 roku ukończył I Miejskie Gimnazjum Męskie im. gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie, po czym w 1938 rozpoczął naukę na studiach weterynaryjnych. Niestety, wybuch II wojny światowej przerwał jego edukację, czyniąc z niego jednego z wielu młodych ludzi, których losy uległy dramatycznej zmianie. W okresie okupacji, w latach 1942–1943, Stefan Tarczyński pełnił funkcję w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie, gdzie pracował na Oddziale Tyfusu Plamistego.
Jego patriotyczne zaangażowanie i praca w trudnych warunkach okupacyjnych zakończyły się aresztowaniem 20 października 1943 roku, co doprowadziło go do uwięzienia na Pawiaku. Tam, w obliczu niepewności, spędził wiele dni, aż zostanie zwolniony 27 stycznia 1944 roku. Po wojnie kontynuował swoją edukację, zapisując się na Uniwersytet Warszawski, gdzie w 1950 roku uzyskał dyplom.
W latach 1946–1951 Stefan pracował jako asystent, a potem starszy asystent. Jego kariera naukowa nabrała rozpędu w Katedrze Fizjologii Zwierząt i Higieny Weterynaryjnej w Zakładzie Zoohigieny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, gdzie odnotował znaczące sukcesy. W 1956 roku obronił doktorat, uzyskując stopień doktora nauk biologicznych. W 1961 roku przeniósł się do Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie, gdzie objął kierownictwo Katedry Weterynarii, a rok później uzyskał stopień doktora habilitowanego.
Na początku lat 60. jego kariera się rozwijała – w kwietniu 1963 roku objął stanowisko docenta oraz zostało mu przyznane kierownictwo Katedry Weterynarii. W 1967 roku stanął na czele Katedry Parazytologii i Chorób Inwazyjnych na Wydziale Weterynaryjnym WSR w Olsztynie, a od 1 września 1967 roku zarządzał również nowo utworzonym Wydziałem Medycyny Weterynaryjnej. W 1968 roku honorowano go tytułem profesora nadzwyczajnego, a w 1976 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Od 1969 do 1975 roku pełnił rolę prorektora WSR ds. dydaktyczno-wychowawczych.
1 października 1989 roku przeszedł na zasłużoną emeryturę, jednak jego wpływ na naukę oraz edukację pozostał nieoceniony. Zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku mieści się na cmentarzu Bródnowskim, gdzie został pochowany 27 marca 2002 roku (kwatera 112P-1-1). Instytut Pamięci Narodowej ujawnił, że w latach 1967–1975 Stefan Tarczyński był także aktywnym uczestnikiem życia publicznego, pełniąc funkcję kontaktu operacyjnego kontrwywiadu Służb Bezpieczeństwa pod pseudonimem „Turysta”.
Publikacje naukowe
Stefan Tarczyński był nie tylko uznanym specjalistą, lecz także autorem wielu ważnych prac naukowych, które znacząco wpłynęły na rozwój wiedzy w dziedzinie weterynarii i parazytologii. Jego bogaty dorobek naukowy obejmuje szereg publikacji, w tym:
- Robaki pasożytnicze i wywołane przez nie robaczyce świń (autor, 1959),
- Zarys parazytologii systematycznej (autor),
- Historia weterynarii i deontologia (współautor),
- Zarys historii polskiej weterynarii z podstawami deontologii (praca zbiorowa pod redakcją Stefana Tarczyńskiego),
- Pasożyty zewnętrzne: ich biologia oraz znaczenie dla zdrowia i gospodarki człowieka (autor),
- Pasożyty wewnętrzne ludzi i zwierząt (autor),
- Choroby bydła (współautor).
Ordery i odznaczenia
Stefan Tarczyński otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego znaczącym wkładzie w rozwój i promocję różnych dziedzin. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń oraz medali:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1986),
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955),
- Medal Komisji Edukacji Narodowej,
- Medal „Za zasługi dla woj. ostrołęckiego” (1980),
- Medal im. Konstantego Janickiego (1991),
- Medal Pro Scentia Veterinaria Polona,
- Medal Auctori Excellenti Libri ad Veterinarias Scientias Pertinentis (1987),
- Medal Honorowy Bene de Veterinaria Meritus (1995),
- Medal 20-lecia Wydziału Weterynaryjnego (1986),
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”,
- Złota Odznaka Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika (1980),
- Złota Odznaka Polskiego Stowarzyszenia Filmu Naukowego (1976).
Jego osiągnięcia zostały docenione w sposób, który pozwolił mu zdobyć szereg wyróżnień, stanowiących ukoronowanie jego działalności. Warto zaznaczyć, że każdy z tych medalów symbolizuje nie tylko osobiste sukcesy Tarczyńskiego, ale również jego wpływ na rozwój społeczny i edukacyjny w Polsce.
Przypisy
- Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 08.03.2024 r.]
- Konstanty Romaniuk. Prof. zw. dr hab. dr h.c. STEFAN TARCZYŃSKI (wspomnienie pośmiertne). „Wiadomości Parazytologiczne”. T. 48 (2), s. 235–238, 2002. Polskie Towarzystwo Parazytologiczne. [dostęp 08.03.2024 r.]
- Prof dr hab. Stefan Tarczyński, Polskie Towarzystwo Parazytologiczne. [dostęp 15.06.2020 r.]
- Marcin Robert Maź, epitafium nagrobne rodziny Tarczyńskich na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie
- Lustracja i weryfikacja naukowców PRL, Tarczyński Stefan
- Wirtualny Gabinet Rycin Uniwersytetu Jagiellońskiego, Tarczyński Stefan
- MariaM. Durakowa MariaM., MariaM. Lasecka MariaM., HannaH. Gruchalska-Kwaśniewska HannaH., III Liceum Ogólnokształcące im. Generała Sowińskiego 1923-1998: dawne I-sze Gimnazjum Męskie im. Jenerała Sowińskiego Magistratu M. St. Warszawy, wyd. 1, Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Szkoły im. Generała Sowińskiego, 1998, s. 114, ISBN 83-910546-0-8
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Marek Pajek | Irena Pietrzak-Pawłowska | Marian Wołkowski-Wolski | Władysław Majewski (1933–2002) | Marek Stępień (historyk) | Ludwik Hirszfeld | Lucyna Tych | Janusz Sławiński (filolog) | Krzysztof Stroiński (aktuariusz) | Witold Roszkowski | Kazimierz Wóycicki (literat) | Piotr Magierski | Andrzej Nowicki (filozof) | Kazimierz Flatau | Zygmunt Ziembiński | Józef Grabski | Marta Abramowicz | Tadeusz Drewnowski | Henryk Arctowski | Antonina OstrowskaOceń: Stefan Tarczyński