Marcin Jarnuszkiewicz, urodzony 6 marca 1947 roku w Warszawie, był znaczącą postacią w świecie polskiej sztuki. Jego kariera obejmowała różnorodne obszary, w tym scenografię telewizyjną, filmową oraz teatralną.
Jarnuszkiewicz był również znanym reżyserem spektakli zarówno na szklanym ekranie, jak i na deskach teatrów. Zmarł 5 września 2016 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek artystyczny.
Oprócz swoich osiągnięć w praktyce zawodowej, był także profesorem sztuk plastycznych, dzieląc się swoją wiedzą i pasją z nowymi pokoleniami artystów.
Życiorys
Marcin Jarnuszkiewicz był utalentowanym artystą, synem znanego rzeźbiarza Jerzego Jarnuszkiewicza. W 1973 roku zakończył swoje studia na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a kolejny etap swojej edukacji odbył na Wydziale Reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza, gdzie uczył się pod okiem profesora Bohdana Korzeniewskiego. Dyplom uzyskał w 1981 roku.
Jarnuszkiewicz był profesorem zwyczajnym na Wydziale Architektury Wnętrz oraz na Wydziale Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie prowadził Katedrę Inscenizacji i Reżyserii. Ponadto, wykładał na Wydziale Wiedzy o Teatrze oraz Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a także w Wyższej Szkole Sztuki i Projektowania w Łodzi oraz na Społecznej Akademii Nauk.
W 1999 roku Jarnuszkiewicz zdobył nominację do Polskiej Nagrody Filmowej, Orzeł, za scenografię do filmu „Łóżko Wierszynina”. Oprócz tego był laureatem wielu nagród za swoją scenografię w realizacjach teatralnych oraz reżyserię. W swoich projektach współpracował z takimi osobami jak Adam Hanuszkiewicz, Bohdan Cybulski, Andrzej Wajda oraz Maciej Prus.
Artysta zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim, gdzie został pochowany 12 września 2016 r.
Filmografia
Marcin Jarnuszkiewicz, znany w branży filmowej, ma bogaty dorobek artystyczny, którego nie można pominąć. Jego prace obejmują znaczące osiągnięcia w dziedzinie scenografii oraz reżyserii.
Jako autor scenografii do filmów fabularnych, stworzył wizje dla:
- Łóżko Wierszynina (1997).
W obszarze scenografii spektakli telewizyjnych, jego dorobek obejmuje:
- Obora (1987),
- Do Damaszku (1996),
- Edward II (2002),
- Intryga i miłość (2004).
Jarnuszkiewicz nie tylko projektował scenografie, ale także wykazywał się talentem reżyserskim. Jako reżyser spektakli telewizyjnych, zrealizował:
- Jesiennym wieczorem (1994),
- Do Damaszku (1996).
W swoim repertuarze ma również rolę scenografa w filmie:
- Aktorzy prowincjonalni (1978).
Wybrane realizacje teatralne
Scenografia w teatrze to dziedzina, w której Marcin Jarnuszkiewicz odnosił liczne sukcesy.
- w spektaklu „Ulisses” według Jamesa Joyce’a, reżyserowanym przez Zygmunta Hubnera i wystawionym w PWST w Warszawie w 1971 roku,
- realizacja „Balladyna” Juliusza Słowackiego pod kierunkiem Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie (1974),
- „Akt przerywany” autorstwa Tadeusza Różewicza reżyserowane przez Bohdana Cybulskiego, które miało miejsce w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim w 1976 roku,
- spektakl „Opera za trzy grosze” Bertolta Brechta, również w reżyserii Bohdana Cybulskiego w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (1979),
- dzieło „Rzeźnia” Sławomira Mrożka pod kierunkiem Bohdana Cybulskiego, zaprezentowane w Teatrze Nowym w Warszawie (1985),
- inscenizacja „Edward II” Christophera Marlowe’a z reżyserią Macieja Prusa w tym samym teatrze (1986),
- przedstawienie „Miłość i gniew” Johna Osborne’a, którym kierował Jerzy Schejbal w Teatrze Powszechnym w Łodzi (1992),
- „Trzy siostry” według Antona Czechowa, reżyserowane przez Andrzeja Domalika w Teatrze Bagatela w Krakowie (2001),
- sztuka „Edmond” Davida Mameta z reżyserią Zbigniewa Brzozy w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (2007),
- wreszcie, adaptacja dzieła „Idiota” Fiodora Dostojewskiego przez Grzegorza Brala, którą pokazano w Teatrze Studio w Warszawie (2011).
Przygoda Marcina Jarnuszkiewicza z reżyserią również była bogata w ciekawe doświadczenia.
- pełnił funkcję asystenta reżysera podczas „Sprawy Dantona” według Stanisławy Przybyszewskiej, którą reżyserował Andrzej Wajda w Teatrze Powszechnym w Warszawie (1975),
- był zaangażowany w spektakl „Głosy” Ireneusza Iredyńskiego w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1978),
- współpracował przy „Białym małżeństwie” Tadeusza Różewicza w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu (1979),
- brał udział w inscenizacji „Maria Stuart” Juliusza Słowackiego w Teatrze im. Stefana Jaracza w Olsztynie (1980),
- zajmował się spektaklem „Do Damaszku” Augusta Strindberga w Teatrze Szwedzka 2/4 w Warszawie (1994),
- wreszcie, realizacja „Królowa Śniegu” Hansa Christiana Andersena, która miała miejsce w Teatrze Animacji w Poznaniu (2001).
Nagrody i wyróżnienia
Marcin Jarnuszkiewicz jest wybitnym twórcą teatralnym, którego osiągnięcia zostały docenione przez liczne nagrody oraz wyróżnienia w ciągu jego kariery. W 1979 roku zespół, w którym pracował, zdobył nagrodę za twórczy wkład w realizację spektaklu Don Juan Moliera, który został zrealizowany w reżyserii Bohdana Cybulskiego w Teatrze Polskim w Szczecinie, w trakcie 21. Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu.
Rok 1983 przyniósł mu wyróżnienie podczas XXIII Kaliskich Spotkań Teatralnych za znakomitą scenografię do przedstawienia Obora autorstwa Helmuta Kajzara, które miało miejsce w Teatrze Współczesnym w Warszawie. W następnych latach, w 1984 roku, zdobył nagrodę II stopnia na XXIV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za scenografię do przedstawienia Akt przerywany Tadeusza Różewicza, które zrealizowano w Teatrze Nowym w Warszawie.
Wielką nobilitacją było przyznanie mu w 2000 roku ATEST-u – Świadectwa Wysokiej Jakości i Poziomu Artystycznego, które otrzymał dla spektaklu Piękna i bestia z Teatru Animacji w Poznaniu. Dwa lata później, w 2003 roku, ponownie zdobył to prestiżowe wyróżnienie, tym razem za przedstawienie Dzikie łabędzie w reżyserii Jarnuszkiewicza, wystawione w Olsztyńskim Teatrze Lalek.
W tym samym roku, podczas XXI Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Lalek w Opolu, otrzymał I nagrodę reżyserską za przedstawienie Złote łabędzie, które również nawiązywało do twórczości Hansa Christiana Andersena. W 2004 roku zdobył Grand Prix (nagrodę widzów) za przedstawienie Dzikie łabędzie na 4. Międzynarodowym Festiwalu Warszawski Pałac Teatralny.
Kolejnym ważnym osiągnięciem było zdobycie nagrody Nadzwyczajny Andersen w 2004 roku, przyznanej wspólnie z Katarzyną Proniewską-Mazurek za projekty lalek do tego samego przedstawienia Dzikie łabędzie na 2. Festiwalu Widowisk dla Dzieci „Na ziarnku grochu” w Krakowie. W 2006 roku otrzymał nagrodę za scenografię do przedstawienia Geza-dzieciak, którego reżyserem był Zbigniew Brzoza, na VI Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu.
W 2007 roku zdobył kolejny ATEST – Świadectwo Wysokiej Jakości i Poziomu Artystycznego za rok 2006 dla przedstawienia Wiewiórka Moniki Milewskiej w Teatrze Animacji w Poznaniu. Rok 2008 przyniósł mu Łódzką Czarną Maskę za spektakl Don Juan Moliera, który wystawiano w Teatrze Nowym im. Dejmka w Łodzi. Ponadto, w 2011 roku otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2015 roku wyróżnienie na XIX Międzynarodowym Festiwalu Teatrów dla Dzieci i Młodzieży KORCZAK, za inscenizację i czasoprzestrzeń w spektaklu Całe Królestwo Króla.
Przypisy
- Zmarł Marcin Jarnuszkiewicz (1947–2016) [online], Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 09.08.2024 r.]
- Marcin Jarnuszkiewicz [online], www.dziennikteatralny.pl [dostęp 09.08.2024 r.]
- Warszawa. Pogrzeb Marcina Jarnuszkiewicza [online], Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 09.08.2024 r.]
- Marcin Jarnuszkiewicz, Warszawa, 08.09.2016 - nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 09.08.2024 r.]
- Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.gov.pl. [dostęp 20.06.2020 r.]
- a b Prof. Marcin Jarnuszkiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 13.09.2016 r.]
- Zmarł reżyser teatralny Marcin Jarnuszkiewicz. gazeta.pl, 05.09.2016 r. [dostęp 05.09.2016 r.]
- Marcin Jarnuszkiewicz w internetowej bazie filmu polskiego. FilmPolski. [dostęp 15.10.2015 r.]
- a b Marcin Jarnuszkiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 09.04.2021 r.] [dostęp 10.09.2016 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Jerzy Krasowski (aktor) | Tadeusz Boy-Żeleński | Eugeniusz Chruścicki | Krystyna Pac-Gajewska | Janusz Kondratowicz | Jerzy Kreczmar | Mirosław Piotrowski (grafik) | Józef Chwedczuk | Róża Etkin | Marcin Stępniak | Piotr Maszyński | Aleksander Wat | Edyta Bartosiewicz | Beatrycze Łukaszewska | Krystyna Nyc-Wronko | Krzysztof Szuster | Ryszard Makowski | Adolf Bożyński | Wacław Nowakowski (aktor) | Janusz SosnowskiOceń: Marcin Jarnuszkiewicz