Henryk Nusbaum, znany również jako Nussbaum, to postać wybitna w historii polskiej medycyny. Urodził się 22 kwietnia 1849 roku w Warszawie, gdzie również spędził większą część swojego życia. Zmarł natomiast 19 lutego 1937 roku, również w stolicy Polski.
Był nie tylko neurolgiem, ale także fizjologiem i filozofem medycyny, co czyni go jednym z ważniejszych myślicieli w tej dziedzinie. Jego prace oraz publikacje miały istotny wpływ na rozwój neurologii w Polsce i poza jej granicami.
Życiorys
Henryk Nusbaum, znany lekarz i naukowiec, ukończył w 1867 roku III Gimnazjum w Warszawie. Następnie podjął studia na Wydziale Lekarskim Szkoły Głównej Warszawskiej, która później przekształcono w Uniwersytet Warszawski. W 1872 uzyskał stopień lekarza, a swoje dalsze kształcenie kontynuował na Uniwersytecie w Dorpacie, gdzie w 1875 roku, z wyróżnieniem, zdobył tytuł doktora medycyny.
Nusbaum był członkiem Konwentu Polonia, a w 1876 roku wyruszył na „podróż naukową” po europejskich miastach. Podczas tego wyjazdu uczestniczył w wykładach prowadzonych przez znaczące postacie, takie jak Theodor Meynert oraz Moritz Benedikt w Wiedniu, a także Alfred Vulpian i Jean-Martin Charcot w Paryżu, oraz Marcele Nencki w Bernie.
Po powrocie do kraju, rozpoczął pracę w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu Warszawskiego, który prowadził Feliks Nawrocki, a w latach 1879-1882 pełnił funkcję prosektora. W 1882 roku, decyzją Senatu uczelni, został mianowany docentem fizjologii, jednak jego nominacja nie uzyskała zatwierdzenia przez władze carskie.
W 1908 roku dołączył do Zarządu Głównego Polskiej Macierzy Szkolnej. W 1920 roku, Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego, dostrzegając jego dorobek naukowy, przyznał mu tytuł docenta w zakresie filozofii i logiki medycyny, a w 1923 roku nadał mu tytuł profesora honorowego.
Za swoje zasługi 2 maja 1922 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Przez ponad pięćdziesiąt lat pełnił rolę lekarza specjalizującego się w chorobach układu nerwowego oraz internistycznych. Jego pacjentką, a zarazem bliską przyjaciółką rodziny, była Eliza Orzeszkowa. W 1910 roku znalazł się w gronie założycieli Żydowskiego Domu Starców w Warszawie.
W swojej działalności naukowej Nusbaum interesował się także filozofią medycyny, przynależąc do tzw. szkoły „średniej” w polskiej filozofii medycyny. Ponadto był redaktorem i wydawcą miesięcznika społeczno-literackiego o nazwie „Rozwaga”.
Życie prywatne
Henryk Nusbaum był synem Hilarego Nusbauma, drobnego przemysłowca o żydowskich korzeniach, oraz Ewy Tenenbaum. W rodzinie wyróżniał się także jego brat, Józef Nusbaum-Hilarowicz, znany polski zoolog. Wśród jego bratanków można wymienić Henryka Hilarowicza oraz Tadeusza Hilarowicza.
Henryk zawarł związek małżeński z Marią Mayzner, z którą miał dzieci: Jana (1881-1927), Jadwigę (po mężu Halanderska), Czesława (1887-1965), Halina oraz Wanda.
Zmarł 19 lutego 1937 roku. Jego miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w kwaterze 230–I–1.
Przynależność do organizacji naukowych
Henryk Nusbaum był aktywnym uczestnikiem wielu organizacji naukowych, gdzie pełnił różne istotne funkcje.
- był członkiem zarządu Towarzystwa Higienicznego,
- członkiem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego,
- uczestniczył w pracach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,
- był prezesem Stowarzyszenia Lekarzy Polskich.
Najważniejsze prace naukowe
Henryk Nusbaum to postać, której dokonania naukowe mają duże znaczenie w historii medycyny. Wśród jego najważniejszych publikacji można wyróżnić kilka istotnych prac, które wniosły istotny wkład w rozwój tej dziedziny.
- O nerwach przyspieszających ruch serca. Przyczynek do anatomii i fizjologii nerwów serca i do działalności fizjologicznej kurary (1875),
- O metodzie rozpoznawania chorób (1877),
- O unerwieniu wyżymacza pęcherza moczowego,
- O fizjologicznym działaniu niektórych trucizn na śliniankę żuchwową,
- Odczyty i szkice, t. I (1908), t. II (1909),
- Pisma z dziedziny nauk lekarskich (1913),
- Filozofja medycyny (1926),
- Zarys etyki lekarskiej (1932).
Prace te ilustrują różnorodność zainteresowań Nusbauma oraz jego wkład w rozwój medycyny, łącząc teoretyczne podstawy z praktycznymi aspektami rozpoznawania i leczenia chorób.
Przypisy
- Teresa Ostrowska: Henryk Nusbaum. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 03.11.2024 r.]
- Jerzy Diatłowicki: Przedwojenny Żydowski Dom Starców w Warszawie. [dostęp 22.04.2018 r.]
- Henryk H. Nusbaum, Wpływ czynności duchowych na ustrój cielesny [online], Odczyty i szkice; 1, polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
- Henryk H. Nusbaum, W sprawach wychowawczych [online], Odczyty i szkice; 2, polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
- Henryk H. Nusbaum, Pisma z dziedziny nauk lekarskich: (fizyologija, patologija i terapia ogólna, propedeutyka) [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
- Henryk H. Nusbaum, Filozofja medycyny [online], polona.pl [dostęp 14.11.2019 r.]
- Antoni Minkiewicz, „Konwent Polonia”, 1828-1978, w: Zeszyty Historyczne, zeszyt 46, Paryż 1978, s. 222.
- Mateusz Mieses, Z rodu żydowskiego, Zasłużone rodziny polskie krwi niegdyś żydowskiej, Warszawa 1991, s. 190.
- Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984.
- Zgon prof. dr. Henryka Nusbauma. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 41 z 21.02.1937 r.
- J. Zamojski, Henryk Nusbaum (Nussbaum), w: Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Poznań 2010, s. 11.
- Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 27.
- Józef Stemler, Dzieło samopomocy narodowej. Polska Macierz Szkolna 1905-1935, Warszawa 1935, s. 86.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Henryk Szymczak | Michał Jaworski (językoznawca) | Natalia Moszkowska | Jan Grosfeld | Aleksander Wejnert | Zygmunt Skórzyński | Anna Komorowska | Andrzej Garlicki | Paweł Kamasa | Tadeusz Natanson (muzyk) | Tadeusz Mrówczyński | Jadwiga Grabda | Melania Kierczyńska | Lucjan Marczewski | Krzysztof Ostrowski (politolog) | Bernard Burgin | Seweryn Chajtman | Jerzy Besala | Jerzy Antoni Mikucki | Maria RadwiłowiczOceń: Henryk Nusbaum