Barbara Wachowicz

---

Życiorys

Barbara Wachowicz wychowała się w dworku Krzymosze-Bajki na malowniczym Podlasiu, w atmosferze głębokiego szacunku dla historii, która wiąże się z powstaniem warszawskim oraz działalnością Armii Krajowej. Obaj jej rodzice mieli zaszczyt servir jako żołnierze 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, co niewątpliwie wpłynęło na późniejsze zainteresowania i pasje jej córki.

W 1962 roku ukończyła z wyróżnieniem Wydział Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, a rok później kontynuowała naukę w zakresie Historii i Teorii Filmu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Przez swoje życie zawodowe związana była z wieloma renomowanymi publikacjami.

W latach 1959–1972, Barbara publikowała swoje artykuły w „Ekranie”, gdzie miała okazję pisać recenzje filmowe oraz przeprowadzać wywiady m.in. z tak znanymi osobami jak Shirley MacLaine czy Kirk Douglas. Dodatkowo, jej teksty ukazywały się także w:

• „Świecie” (1962–1964),
• „Przekroju” (1962–1993),
• „Stolicy” (1984–1989),
• „Kontrastach” (1988–1989),
• „Naszym Dzienniku”.

Jako autorka reportaży, Barbara zasłynęła z niezwykłych opowieści i gawęd dotyczących życia oraz twórczości wielu znakomitych postaci, w tym Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza, Stefana Żeromskiego, Tadeusza Kościuszki, a także ważnych osobistości polskiego harcerstwa. Jej twórczość obejmowała także scenariusze filmowe oraz telewizyjne, audycje radiowe, wystawy oraz widowiska sceniczne, takie jak „Wigilie polskie”.

Barbara Wachowicz była członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz ZAiKS. Życie osobiste związane było z Józefem Napiórkowskim, utalentowanym scenografem teatralnym oraz telewizyjnym, który zmarł w 2000 roku. Po wielu latach mieszkania w Warszawie przy ul. Zamenhofa 8, Barbara zmarła 15 czerwca 2018 roku. Została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze A2-Aleja Zasłużonych-4.

Twórczość

Książki

Barbara Wachowicz jako autorka zaprezentowała szeroki wachlarz literacjonalnych dokonań, które przyciągają uwagę miłośników polskiej literatury. Wśród jej tytułów można znaleźć:

• Filmowe przygody małego rycerza (opracowanie graficzne Lech Zahorski; Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1971, 1973),
• Marie jego życia (Wydawnictwo Literackie 1972, 1973; Wydawnictwa Radia i Telewizji 1985 ISBN 83-212-0384-1, 1986 ISBN 83-212-0464-3; Świat Książki 1994, ISBN 83-7129-059-4; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2001 ISBN 83-88794-09-4, 2008 ISBN 978-83-7399-271-9; tłumaczenie na język czeski: Marie jeho života, przekład Vendulka Zapletalová; Lidové nakladatelství 1979),
• Malwy na lewadach (Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1972; Wydawnictwa Radia i Telewizji 1983 ISBN 83-212-0222-5, 1985 ISBN 83-212-0406-6; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2000, ISBN 83-87893-57-9; zmieniona część książki jako: Wielcy Polacy w Ojczyźnie, Szkocji, Italii, Szwajcarii. Fryderyk Chopin w Ojczyźnie i Szkocji, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid, Stefan Żeromski w Italii i Szwajcarii. Malwy na Lewadach 1: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2017, ISBN 978-83-7399-729-5),
• Ziemia urocza Stefana Żeromskiego (Wojewódzki Oddział Informacji Turystycznej Kielce 1975),
• Syn Polski (wydanie z okazji otwarcia Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu; Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego – Wielkopolskie Towarzystwo Przyjaciół Książki 1978),
• Ciebie jedną kocham (oprac. graf. Janusz Wysocki; Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1979, ISBN 83-207-0059-0; Wydawnictwa Radia i Telewizji 1988, ISBN 83-212-0447-3; jako: Ciebie jedną kocham. Tropami Stefana Żeromskiego w „najściślejszej ojczyźnie”: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2008, ISBN 978-83-7399-289-4),
• Czas nasturcji. Ścieżkami Kasprowicza („Sport i Turystyka” 1989, ISBN 83-217-2652-6),
• Ogród młodości (Wydawnictwa Radia i Telewizji 1990, ISBN 83-212-0539-9),
• „W ojczyźnie serce me zostało” Szlakiem Mickiewicza, Słowackiego, Chopina, Sienkiewicza, Orzeszkowej, Reymonta, Żeromskiego, Wańkowicza (album – katalog wystawy; wstęp Krzysztof Kąkolewski; Interpress 1991, ISBN 83-223-2580-0),
• „Ty jesteś jak zdrowie.” Z Mickiewiczem nad Wilią, Niemnem i Świtezią. Ze Słowackim w Krzemieńcu. Z Orzeszkową nad Niemnem (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 1993 ISBN 83-85249-43-5, 1994 ISBN 83-85249-43-5 [dwa wydania], 1995 ISBN 83-85249-43-5, 1998 ISBN 83-85249-43-5; jako: „Ty jesteś jak zdrowie.” Z Mickiewiczem nad Wilią, Niemnem i Świtezią: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2007, ISBN 978-83-7399-216-0),
• Druhno Oleńko! Druhu Andrzeju! Gawęda o twórcach Harcerstwa Polskiego, Oldze i Andrzeju Małkowskich (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 1995 ISBN 83-85249-95-8, 2000 ISBN 83-85249-95-8, 2003 ISBN 83-85249-95-8, 2008 ISBN 978-83-7399-264-1, 2010 ISBN 978-83-7399-417-1; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 1”),
• Dom Sienkiewicza (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2000 ISBN 83-87893-54-4, 2005 ISBN 83-7399-112-3, 2008, ISBN 978-83-7399-208-5),
• „Nazwę Cię – Kościuszko!”. Szlakiem bitewnym Naczelnika w Ameryce (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2000 ISBN 83-87893-83-8, 2008 ISBN 978-83-7399-265-8),
• Wigilie Polskie. Adam Mickiewicz (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2001 ISBN 83-88794-48-5, 2007 ISBN 978-83-7399-246-7, 2011 ISBN 978-83-7399-439-3, 2016 ISBN 978-83-7399-439-3),
• Kamyk na szańcu. Gawęda o druhu Aleksandrze Kamińskim w stulecie urodzin (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2002 ISBN 83-88794-68-X, 2012 ISBN 978-83-7399-522-2; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 2”),
• Rudy, Alek, Zośka. Gawęda o bohaterach „Kamieni na szaniec” (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2003 ISBN 83-88794-95-7, 2007 ISBN 978-83-7399-321-1, 2011, ISBN 978-83-7399-446-1; jako Rudy, Alek, Zośka. Prawda o bohaterach „Kamieni na szaniec”: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2014 ISBN 978-83-7399-600-7, 2016 ISBN 978-83-7399-675-5; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 3”),
• To „Zośki” wiara! Gawęda o Harcerskim Batalionie Armii Krajowej „Zośka”. Cz. 1 (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2005 ISBN 83-7399-079-8; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 4”),
• To „Zośki” wiara! Gawęda o Harcerskim Batalionie Armii Krajowej „Zośka”. Cz. 2 (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2005 ISBN 83-7399-030-5, 2010 ISBN 978-83-7399-411-9; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 4”),
• Siedziby wielkich Polaków. Od Reja do Kraszewskiego (Świat Książki 2013, ISBN 978-83-7943-083-3),
• Siedziby wielkich Polaków. Od Konopnickiej do Iwaszkiewicza (Świat Książki 2013, ISBN 978-83-7943-313-1),
• Bohaterki Powstańczej Warszawy. My musimy być mocne i jasne (Wydawnictwo MUZA S.A. 2014, ISBN 978-83-775-8715-7),
• Siedziby wielkich Polaków. Od Reja do Iwaszkiewicza (łączne wydanie książek: Siedziby wielkich Polaków. Od Reja do Kraszewskiego i Siedziby wielkich Polaków. Od Konopnickiej do Iwaszkiewicza; Świat Książki 2015, ISBN 978-83-7943-083-3),
• Ułan Batalionu „Zośka”. Gawęda o Janku Rodowiczu „Anodzie” (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2015, ISBN 978-83-7399-647-2; seria: „Wierna rzeka harcerstwa t. 5”),
• Henryk Sienkiewicz (1846-1916). Ku pokrzepieniu serc (katalog wystawy; wstęp i redakcja Tadeusz Skoczek; współautorzy: Lech Ludorowski, Tadeusz Skoczek; Wydawnictwo Muzeum Niepodległości 2016, ISBN 978-83-65439-01-7),
• Matki wielkich Polaków. „Serce mojej ojczyzny – mamo!” (Sport i Turystyka – Wydawnictwo MUZA S.A. 2016, ISBN 978-83-287-0088-8),
• Tadeusz Kościuszko w Ojczyźnie, Ameryce, Szwajcarii. Łączmy serca! (Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2017, ISBN 978-83-7399-725-7),
• Wielcy Polacy w Ojczyźnie, Szkocji, Italii, Szwajcarii. Fryderyk Chopin w Ojczyźnie i Szkocji, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Cyprian Kamil Norwid, Stefan Żeromski w Italii i Szwajcarii. Malwy na Lewadach 1 (zmieniona część książki Malwy na lewadach; Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2017, ISBN 978-83-7399-729-5).

Opracowania i prace redakcyjne

Wachowicz realizowała także złożone przedsięwzięcia związane z redakcją oraz opracowaniem dzieł innych autorów. Wśród nich wyróżniają się:

• Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec (autorka wstępu, bibliografii i wyboru zdjęć; Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” 1999, ISBN 83-10-10505-3, ISBN 83-10-10476-6, ISBN 83-10-11117-7; 2000, ISBN 83-10-10699-8; 2003, ISBN 83-10-10889-3, ISBN 83-10-10880-X; 2007, ISBN 978-83-10-11433-4, ISBN 978-83-10-11320-7; 2014, ISBN 978-83-10-12649-8, ISBN 978-83-10-12654-2; 2015, ISBN 978-83-10-12931-4, ISBN 978-83-10-12654-2),
• Aleksander Kamiński, „Zośka” i „Parasol”. Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich (autorka wstępu i fotografii; Wydawnictwo Iskry 2009, ISBN 978-83-244-0091-1).

Wystawy

Barbara Wachowicz przyczyniła się także do organizacji wielu wystaw, które wzbogacają kulturalną przestrzeń. Do najważniejszych należą:

• „W ojczyźnie serce me zostało” – Szlakami Mickiewicza, Słowackiego, Chopina, Sienkiewicza, Orzeszkowej, Żeromskiego, Wańkowicza,
• „Nazwę Cię – Kościuszko!” – Bitewnym szlakiem Naczelnika w Ameryce,
• „Kamyk na szańcu” – Opowieść o Druhu Aleksandrze Kamińskim i jego Bohaterach – Harcerzach Szarych Szeregów,
• „Henryk Sienkiewicz – Dla pokrzepienia serc”,
• „Żar słowa i treści rozsądek”,
• „Reduta Żeromskiego”.

Ordery, odznaczenia i wyróżnienia

Barbara Wachowicz jest osobą, która została odznaczona licznymi nagrodami oraz wyróżnieniami, przyznawanymi zarówno przez instytucje państwowe, jak i pozarządowe. W dniu 31 lipca 2006 roku zyskała tytuł Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy. W 2009 roku, jako pierwsza osoba urodzona darząca się z Włoch, otrzymała medal wojewody wielkopolskiego „Ad perpetuam rei memoriam”. Poza tym, zdobyła również tytuły honorowego obywatelstwa miast: Płońsk oraz Węgrów. W roku 2018 wyróżniono ją Złotym Krzyżem Honorowym Związku Piłsudczyków oraz była nominowana do Leksykonu Polek 100-lecia.

W dziedzinie orderów i odznaczeń ziemi polskiej, Barbara Wachowicz uzyskała następujące wyróżnienia:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2012, za wybitne zasługi w działalności naukowo-edukacyjnej),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1997, za wybitne zasługi w pracy twórczej),
• Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Medal „Polonia Mater Nostra Est” (2001, za wyjątkowy dar przekazywania młodzieży skarbów narodowego dziedzictwa),
• Medal „Pro Memoria” (za wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o Bohaterach walki o niepodległość Polski),
• Medal „Milito Pro Christo” oraz dyplom „Benemerenti” (za nieustępliwą i konsekwentną promocję polskości),
• Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej,
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016, w dziedzinie literatury),
• Order Uśmiechu (1995),
• Odznaka Honorowa Batalionu Harcerskiego AK „Zośka”,
• Medal honorowy im. Cypriana Kamila Norwida,
• Medal „Ad perpetuam rei memoriam” (Udekorowana 20 grudnia 2009 przez wojewodę wielkopolskiego Piotra Florka w poznańskim Teatrze Wielkim podczas Wigilii Polskich),
• Medal Honorowy Meritus Patriae,
• Order „Zasłużony ziemi bialskiej”,
• Medal Fides et Ratio UKSW (za promowanie dobra i piękna w świecie),
• Order „Zasłużony dla ziemi łosickiej”,
• Medal Honorowy Prezydenta Miasta Torunia „Thorunium” (2015),
• Złota Odznaka Wydawnictwa Iskry.

Nagrody oraz wyróżnienia zdobyte przez Barbarę Wachowicz obejmują:

• Nagroda im. J. Bruna dla młodych dziennikarzy przyznawana przez SDP (1966),
• Nagroda miasta Kielc (1975, działalność popularyzatorską związaną z ziemią rodzinną Stefana Żeromskiego),
• Nagroda im. Henryka Sienkiewicza (1987),
• Srebrny As Literatury Polskiej,
• Złoty Mikrofon (2002),
• Złoty Chryzostom,
• Tytuł Mistrz Mowy Polskiej Vox Populi (2001),
• Nagroda im. Ludomira Benedyktowicza,
• Laska Skautowska „Niezawodny przyjaciel harcerstwa”,
• Nagroda „Edukacja XXI”,
• I nagroda Towarzystwa Miłośników Wilna i ziemi wileńskiej,
• Nagroda św. Brata Alberta,
• Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
• Nagroda Marszałka województwa mazowieckiego „Pro Masovia”,
• Nagroda Wojewody Wielkopolskiego,
• Nagroda KLIO,
• Złota Róża Publiczności w Teatrze Wielkim w Poznaniu,
• „Serce dla serc”,
• Nagroda im. Adama Naruszewicza,
• Nagroda Stowarzyszenia „Solidna firma”,
• Nagroda im. Witolda Hulewicza,
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (2003),
• Nagroda imienia Adama Naruszewicza Instytutu Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej,
• Nagroda Totus (2012, za osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej),
• Wybór do grona Great Women XXI Century przez American Biographical Institute,
• Tytuł VIP 2017,
• Tytuł Honorowego Ambasadora Wschodu 2017.

Upamiętnienie

Na budynku zlokalizowanym przy ulicy Zamenhofa 8 w Warszawie umieszczono tablicę pamiątkową, która upamiętnia osobę Barbarę Wachowicz. Była ona mieszkańcem tego miejsca w okresie od 1972 do 2018 roku.

---

Oceń: Barbara Wachowicz

---