Konrad Tom

---

Życiorys

Konrad Tom, znany z bogatej kariery artystycznej, był synem właściciela składu towarów galanteryjnych Abrama (Abrahama Bera, Adama) oraz Szury (Salomei) z rodziny Goldbergów. Jego edukacja rozpoczęła się w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Warszawy, skąd postanowił przenieść się do Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie w 1909 roku. Aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji z rodzeństwem, zdecydował się na zmianę nazwiska na Runowiecki.

W latach 1909–1914 Tom rozwijał swoje talenty jako dziennikarz w Łodzi, gdzie współpracował z gazetą „Nowy Kurier Łódzki” i redagował „Tygodnik śmiechu”. Jego działalność artystyczna była szeroka; pisał teksty, a także występował w wielu teatrach i kabaretach warszawskich, w tym w Momus (1909–1911), Teatrze Komedia (1914/1915), Teatrze Nowoczesnym oraz w Kabarecie „Chochoł”. Jego talent był również obecny wogrodzie Bagatela (1915/1916), w Teatrze „Czarny Kot” (1917/1918), Teatrze „Miraż” (1915/1916 i 1918/1919) oraz w Teatrzyku Qui Pro Quo (1919–1923, 1928–1931), gdzie pełnił rolę kierownika Teatrzyku „Stańczyk” (1923/1924) oraz cabaretu „Perskie Oko” (1925–1927). Teatr Nowości (1927/1928), a także Teatr Banda (1931–1933) były kolejnymi etapami jego kariery.

W latach 1933–1939 związany był z teatrami takimi jak Rex, Cyganeria, Stara Banda oraz Hollywood, a także z Cyrulikiem Warszawskim i Wielką Rewią. Na uroczystości w sali Filharmonii 4 maja 1938 roku, obchodził swoje trzydziestopięciolecie pracy artystycznej.

Tom wniósł wiele do polskiej sztuki teatralnej jako autor librett operetkowych i wodewilowych. Jego reżyserska kariera rozpoczęła się w 1916 roku, kiedy to także zaczął występować w filmach i pisać ich scenariusze. Miał także znaczący udział w radiowych słuchowiskach.

Po wybuchu II wojny światowej, Tom znalazł się we Lwowie, gdzie funkcjonował jako kierownik, reżyser oraz aktor w polskim Lwowskim Państwowym Teatrze Miniatur od grudnia 1939 roku. W zimie 1941 roku dołączył do zespołu przy Armii Polskiej w ZSRR, a w 1942 roku wyruszył na Bliski Wschód, kontynuując występy w Iranie, Iraku, Syrii, Palestynie, Egipcie oraz Włochach. Włochy stały się także miejscem, gdzie w 1946 roku napisał scenariusz do filmu „Wielka droga”. Po wojnie osiedlił się w Stanach Zjednoczonych.

W 1956 roku uległ ciężkiemu wypadkowi samochodowemu, a rok po tym wydarzeniu zmarł na raka w Los Angeles, gdzie został pochowany na cmentarzu Hillside Memorial Park w Culver City w Kalifornii.

Jako jedna z najbardziej znanych postaci polskiego kabaretu w okresie międzywojennym, Konrad Tom zasłynął dzięki swoim wszechstronnym umiejętnościom. Był nie tylko przystojnym i eleganckim artystą, ale również uzdolnionym piosenkarzem i aktorem, znanym z różnorodnych skeczy, w których wcielał się w role eleganckich postaci oraz typy żydowskie. Cechowała go także dowcipność oraz inteligencja, które czyniły go znakomitym konferansjerem.

Filmografia

Scenarzysta

• 1925: Rywale,
• 1935: Antek policmajster (wspólnie z Emanuelem Szlechterem),
• 1935: Czy Lucyna to dziewczyna? (wspólnie z Emanuelem Schlechterem),
• 1935: Manewry miłosne,
• 1936: Ada! To nie wypada!,
• 1936: Judeł gra na skrzypcach (autor pierwowzoru – noweli; scenariusz Józef Green),
• 1937: Książątko,
• 1938: Mamełe (w języku jidysz),
• 1939: Włóczęgi,
• 1946: Wielka droga (na emigracji).

Aktor

• 1918: Rozporek i Ska – Daniel Kokiet,
• 1920: Konsul Pomeranc – reżyseria,
• 1932: Sto metrów miłości – Moniek vel Mieszek Oszczep-Sardinenfisz,
• 1933: Jego ekscelencja subiekt – Porecki,
• 1933: Zabawka – dyrektor kabaretu,
• 1933: Romeo i Julcia – profesor Moniek Platfus,
• 1934: Co mój mąż robi w nocy… – detektyw,
• 1934: Kocha, lubi, szanuje – reżyser,
• 1935: ABC miłości – lowelas,
• 1935: Antek policmajster – oficer żandarmerii,
• 1935: Wacuś – dyrektor szkoły kosmetycznej,
• 1937: Pani minister tańczy – dyrektor dancingu,
• 1937: Parada Warszawy.

Reżyser

– 1939: Szatan z siódmej klasy – projekt filmowy, który pozostał niedokończony,

– 1939: Iwonka – film, który był w planach,

– 1939: Kwiaciarka – kolejny projekt filmowy, który również był rozważany.

Spektakle teatralne

Scenarzysta

Konrad Tom jest znany jako scenarzysta wielu spektakli teatralnych, które zdobyły uznanie wśród publiczności. Jego twórczość obejmuje różnorodne tytuły, wśród których można wymienić:

• Jak bal, to bal,
• To ja,
• Madame Lulu,
• W biurze firmy Ersatz,
• Pipman szaleje (współautor),
• Kobieta nr 5012 (współautor, wraz z Emanuelem Schlechterem),
• W Starej Bandzie diabeł pali (program kabaretowy).

Aktor

Dodatkowo, Konrad Tom zasłynął również jako aktor, występując w licznych produkcjach teatralnych. Oto niektóre z nich:

• 1915 – Wesoły pasażer teatr „Żywa Mucha”,
• 1918 – Hrabia Luxemburg,
• 1919 – O pierrotach, pierrotce, kominiarzu i cnotce, Qui Pro Quo,
• 1919 – Faust w Raciążu, Qui Pro Quo,
• 1920 – Cyrkówka, Qui Pro Quo,
• 1922 – Faworyt, Qui Pro Quo,
• 1922 – Pikuś contra Sherlock Holmes, Qui Pro Quo,
• 1925 – 7 krów tłustych, Qui Pro Quo,
• 1927 – Szopka nad szopkami, „Perskie Oko”,
• 1927 – 8 grzechów głównych, „Perskie Oko”,
• 1927 – Hallo, Nowości, Teatr Nowości,
• 1928 – Józef i Putyfara, Qui Pro Quo,
• 1928 – Jubileusz Qui Pro Quo, Qui Pro Quo,
• 1930 – Maj za pasem, Qui Pro Quo,
• 1930 – Budżet wiosenny, Qui Pro Quo,
• 1931 – Ta Banda pięknie gra, „Banda”,
• 1932 – Wiosna bandytów, „Banda”,
• 1933 – Piękna Galatea, „Banda”,
• 1933 – Zjazd gwiazd, „Rex”,
• 1933 – Syrena na wędce, „Cyganeria”,
• 1935 – Mycie głowy, „Cyrulik Warszawski”,
• 1936 – Duby smalone, „Teatr 13 rzędów”,
• 1937 – Czar walca, „Wielka Rewia”,
• 1937 – Co wolno wojewodzie, „Teatr 13 rzędów”.

Piosenki

Oto wybrane utwory artysty, które zasługują na szczególną uwagę:

• Kocha, lubi, szanuje (wraz z Emanuelem Szlechterem) – Mieczysław Fogg,
• Nic o tobie nie wiem (wraz z Emanuelem Szlechterem),
• Dlaczego właśnie dziś w filmie Dwie Joasie,
• O’key (wraz z Emanuelem Szlechterem) w filmie Czy Lucyna to dziewczyna? – Eugeniusz Bodo,
• Złociste włoski, Tyle miłości – Eugeniusz Bodo w filmie Jego ekscelencja subiekt,
• Bądźmy szczerzy,
• Jak się nie ma, co się lubi, to się lubi, co się ma.

---

Oceń: Konrad Tom

---