Aniela Gruszecka

---

Życiorys

Aniela Gruszecka była córką Artura Gruszeckiego oraz siostrą Anny Gruszeckiej, znanej psychiatry. Rozpoczęła swoją edukację na Uniwersytecie Jagiellońskim, a swoje studia kontynuowała na prestiżowej Sorbonie. W 1913 roku związała się węzłem małżeńskim z profesorem językoznawstwa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kazimierzem Nitschem. W swojej książce „Całe życie nad przyrodą mowy polskiej” z 1976 roku odniosła się do jego pracy oraz życia.

Aniela pozostawała w bliskich relacjach z krakowskim środowiskiem intelektualnym i artystycznym, które zostało sportretowane w powieści „Przygoda w nieznanym kraju”. Należy również wspomnieć o jej ciotecznym bracie, Konstantym Krumłowskim, oraz o mężu jej ciotecznej siostry, Heleny Krumłowskiej, czyli Stanisławie Kopczyńskim. Stryjeczny brat jej męża to profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Roman Nitsch, który był mężem rzeźbiarki oraz profesorki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Ludwiki Nitschowej z domu Kraskowskiej, autorki warszawskiego Pomnika Syreny.

Jej sprawy rodzinne były również związane z rzeźbiarką Teofilą Certowicz, siostrą matki Anieli, Józefy z d. Certowicz. Warto zauważyć, że jej ojcem oraz dziadkiem był Władysław Certowicz, powstaniec styczniowy. 10 listopada 1933 roku za wybitne zasługi w dziedzinie literatury Aniela Gruszecka została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, przyznanym przez Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego.

Otrzymała także nagrodę literacką miasta Krakowa w 1934 roku oraz nagrodę województwa krakowskiego w 1948 roku. Po jej śmierci znalazła wieczny spoczynek na Cmentarzu Rakowickim.

Twórczość

Aniela Gruszecka zadebiutowała powieścią W słońcu w 1913 roku, przedstawiającą życie dwóch chłopców na ówczesnych kresach. Uznawana jest za artystkę nowatorską dzięki powieści psychologicznej Przygoda w nieznanym kraju (1933, wznow. 1957), której fabuła osadzona jest w środowiskach intelektualnych i artystycznych Krakowa. W jej dorobku twórczym szczególnie wyróżniają się powieści historyczne skierowane do młodzieży, osadzone w kontekście średniowiecznej Polski. Do najważniejszych z nich należą: Król (1913), W grodzie żaków (1913, wznow. 1947), Od Karpat nad Bałtyk (1946), Nad jeziorem (1921, wznow. 1961) oraz Powieść o kronice Galla (tom 1-6, 1960–1970).

Przykładami jej kunsztu są również Nad jeziorem. Sielanka wielkopolska z XIII wieku, która wyróżnia się szczególnie umiejętną archaizacją języka, oraz wielotomowy cykl Powieść o kronice Galla, ukazujący epicką panoramę dziejów Kroniki Polskiej, jej znaczenie historyczne oraz naukowe spory związane z jej interpretacją przez kolejne pokolenia.

Aniela Gruszecka była także aktywną współpracowniczką czasopisma Przegląd Współczesny, w którym publikowała liczne studia dotyczące literatury, takie jak O powieści (1927), Stare i nowe w powieści współczesnej (1933) oraz Klasyfikacja a życie na terenie powieści (1934). W czasopiśmie tym opublikowała również recenzje dotyczące głośnych debiutów literackich, w tym takich autorów jak Witold Gombrowicz, Adolf Rudnicki oraz Zbigniew Uniłowski.

---

Oceń: Aniela Gruszecka

---