Andrzej Hausbrandt, urodzony 16 lipca 1923 roku w Warszawie, był niezwykle znaczącą postacią w polskim świecie teatralnym. Jego życie zakończyło się 24 marca 2004 roku w tym samym mieście, które miało kluczowe znaczenie w jego karierze.
Był nie tylko teatrologiem, ale i popularyzatorem sztuki teatralnej, który z pasją zajmował się krytyką teatralną. Hausbrandt to również uznany eseista oraz publicysta, którego prace często poruszały istotne kwestie związane z kulturowym życiem w Polsce.
Jako prozaik, Andrzej Hausbrandt stworzył wiele ważnych adaptacji scenicznych, które wzbogaciły repertuar teatrów w kraju. Jego wkład w rozwój kultury teatralnej był nieoceniony, a jego prace do dziś stanowią inspirację dla wielu twórców.
Życiorys
Andrzej Hausbrandt był synem Jana Teodora, inżyniera leśnika, który zginął tragicznie w Katyniu, oraz Stanisławy Berka. Uczył się w Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Reja w Warszawie, gdzie zdobywał wiedzę podczas trudnych lat okupacji niemieckiej, spędzając ten czas w stolicy. W ramach alternatywnej edukacji brał udział w tajnych kompletach, co umożliwiło mu zdanie matury oraz rozpoczęcie studiów prawniczych na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.
W 1944 roku zaangażował się w działania Armii Krajowej, uczestnicząc aktywnie w Powstaniu Warszawskim jako członek Obwodu „Żywiciel” oraz Zgrupowania Żbik. Po zakończeniu powstania osiedlił się pod Częstochową, jednak w sierpniu 1945 roku powrócił do Warszawy. W 1949 roku ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując tytuł magistra. Przez kilka lat, od 1949 do 1953, był członkiem Stronnictwa Demokratycznego, ale z tej organizacji wystąpił w 1953 roku.
Ze względu na swoje przekonania polityczne, stał się obiektem represji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa, co doprowadziło do rocznego pobytu w więzieniu, jednak w 1956 roku został rehabilitowany. W 1960 roku przystąpił do Międzynarodowego Instytutu Teatralnego, a od 1968 był aktywnym członkiem Towarzystwa Kultury Teatralnej. W późniejszych latach rozpoczął współpracę z Association Internationale des Critiques de Théâtre oraz Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich, które w 1976 roku uhonorowało go Nagrodą Klubu Krytyki Teatralnej. Należał też do Związku Literatów Polskich od 1979 do 1983, a w 1989 roku do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był również wieloletnim członkiem zarządu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, a w 1985 roku przeszedł na emeryturę.
Andrzej Hausbrandt miał za sobą dwa małżeństwa. Jego pierwsza żona, Ludmiła Goetzen, była biologiem oraz późniejszym profesorem botaniki, z którą zawarł związek małżeński w 1946 roku, lecz małżeństwo to zakończyło się rozwodem. W 1966 roku ożenił się z Ireną Bołtuć, uczoną, która była także tłumaczką i krytykiem teatralnym.
W 1995 roku zagrał w filmie dokumentalnym Krystyny Piasecznej, w którym wystąpił razem z Andrzejem Łapickim oraz Zofią Kucówną. Zmarł 24 marca 2004 roku w Warszawie. Jego ostatnim miejscem spoczynku stał się cmentarz ewangelicko-augsburski, który znajduje się przy ulicy Młynarskiej, w alei 13, grób 33.
Praca
W 1945 roku, Andrzej Hausbrandt rozpoczął swoją karierę zawodową, zatrudniając się w Starostwie Powiatowym w Częstochowie, gdzie pracował w Referacie Kultury i Sztuki. Po przeniesieniu się do Warszawy, jego ścieżka zawodowa nabrała dalszego tempa – został zatrudniony w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Następnie zajmował stanowisko wicedyrektora Biura ZG Związku Zawodowego Muzyków RP. W latach 1947-1950 pełnił rolę wicedyrektora ZAiKS-u, a w 1954 roku, po wyjściu z więzienia, nawiązał współpracę z zespołem adwokackim.
W 1955 roku objął funkcję dyrektora administracyjnego w SPATiF-ie. Rok 1959 był przełomowy, ponieważ Hausbrandt stał się redaktorem naczelnym własnoręcznie założonego miesięcznika Le Théâtre en Pologne, który był wydawany przez Polski Ośrodek ITI (Międzynarodowy Instytut Teatralny). W tym samym roku został także zastępcą dyrektora warszawskiego Teatru Komedia.
Od 1961 roku jego drogi zawodowe skierowały go do Teatru Ateneum, gdzie do 1969 roku piastował stanowisko kierownika literackiego. W latach 1976–1977 był konsultantem literackim w lubelskim Teatrze im. Juliusza Osterwy. Kolejne lata, od 1977 do 1980, poświęcił na prowadzenie wykładów w Zakładzie Teatrologii Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pomimo przejścia na emeryturę w 1984 roku, Hausbrandt nie zrezygnował z aktywności zawodowej. Zaczął pisać dla krakowskiego „Zdania”, a w latach 1992–1993 sprawował rolę recenzenta teatralnego w dzienniku „Nowy Świat”. Jego współpraca z Radiem Wolna Europa rozpoczęła się w 1992 roku, gdzie jego felietony teatralne były emitowane przez Redakcję Polską. W latach 1992–1994 współpracował z Programem III Polskiego Radia, a od października 1994 roku aż do momentu swojej śmierci współpracował z Polskim Radiem Bis, gdzie omawiał najnowsze przedstawienia w audycji „Scennik Współczesny”, emitowanej w latach 1994−2003.
Twórczość
Dziennikarska przygoda Andrzeja Hausbrandta rozpoczęła się w 1945 roku, kiedy to nawiązał współpracę z „Częstochowskim Głosem Narodu”. Od 1950 do 1952 roku pełnił rolę dziennikarza w takich tytułach jak „Ilustrowany Kurier Polski” w Bydgoszczy oraz „Kurier Codzienny” w Warszawie. Przez wiele lat redagował również „Le Théâtre en Pologne” (The Theatre in Poland), a jego prace z tego okresu oraz z późniejszego czasu można znaleźć w wielu innych publikacjach.
Do czasopism, które zamieszczały recenzje i inne formy działalności dziennikarskiej Hausbrandta, należały: „Teatr”, „Polityka”, „Dialog”, „Kultura i Ty”, „Życie Literackie”, „Widnokręgi”, „Express Wieczorny”, „Odra”, „Kultura”, „Zdanie” oraz „Nowy Świat”. Jego twórczość obejmowała różnorodne formy artystyczne, od rozpraw teoretycznych na temat teatru, które ukazały się w wydawnictwach naukowych i książkach zbiorowych, aż po komédie.
W pierwszej połowie lat 60. Hausbrandt napisał dwie komedie, które wzbogaciły polski dorobek teatralny. Ponadto, zajmował się adaptacjami teatralnymi i telewizyjnymi dzieł takich autorów jak Dostojewski, Strug oraz Boccaccio. Jego praca obejmowała również stworzenie scenariusza monodramu, co potwierdza jego wszechstronność jako twórcy w dziedzinie sztuki i literatury.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Władysław August Kościelski | Krzysztof Kopczyński | Benjamin Fisz | Władysław Marconi | Franciszek Salezy Dmochowski | Kazimierz Orłoś | Józefa Szlezygier | Józefina Pellegrini | Szczepan Baczyński | Józef Tom | Izydor Lotto | Edward Chudzyński | Wacław Holewiński | Wojciech Młynarski | Konstanty Brandel | Jan Aleksander Tyniec | Edyta Śliwińska | Robert Brylewski | Maciej Kur | Karol Madaj (projektant gier)Oceń: Andrzej Hausbrandt