Alina Janowska

Kultura i sztuka

Alina Maria Janowska-Zabłocka, znana także pod panieńskim nazwiskiem Borecka, była wybitną postacią polskiego świata artystycznego. Urodziła się 16 kwietnia 1923 roku w Warszawie, a swoje życie zakończyła tamże 13 listopada 2017 roku.

Przez lata swojej kariery zdobyła uznanie jako aktorka teatralna, filmowa oraz telewizyjna. Również w czasie II wojny światowej, wykazała się niezwykłą odwagą, pełniąc rolę łączniczki dowództwa batalionu „Kiliński” podczas powstania warszawskiego.

Życiorys

Alina Janowska, pochodząca z rodziny ziemiańskiej, była córką Stanisława oraz Marceliny Janowskich. Jej ojciec był inżynierem rolnikiem, który pełnił funkcję adiutanta generała Józefa Dowbor-Muśnickiego. Matka, Marcelina Rymkiewiczówna, była utalentowaną śpiewaczką operetkową, ale zrezygnowała z kariery, aby poświęcić się rodzinie. W tragicznym tle jej życiorysu pojawia się również postać stryja, Bohdana Janowskiego, który zginął w Katyniu. Dzieciństwo Aliny spędziła w miejscach takich jak Berdówka, Brody koło Kalwarii Zebrzydowskiej, Miętne koło Garwolina oraz Żyrowice.

W młodzieńczych latach Alina pasjonowała się łyżwiarstwem i tańcem. Na przełomie lat 1939 i 1940, w obliczu wojny, znalazła się z matką i bratem w obozie jenieckim Stalag I B Hohenstein pod Olsztynkiem. Dzięki pomocy, uniknęła wywozu do pracy w Niemczech, a jej obowiązki obejmowały prace w ogrodach pałacu w Wilanowie.

W nocy z 23 na 24 kwietnia 1942 roku zastała aresztowana z powodu domniemanej współpracy z ruchami oporu oraz wsparcia dla żydowskich rodzin. Przez siedem miesięcy była przetrzymywana w Pawiaku, regularnie przesłuchiwana w siedzibie Gestapo, mieszczącej się przy al. Jana Chrystiana Szucha 25. 6 listopada 1942 r. uzyskała wolność i uniknęła deportacji do Oświęcimia. Alina wzięła czynny udział w powstaniu warszawskim, które rozpoczęło się 1 sierpnia 1944, gdzie służyła jako łączniczka dowództwa batalionu „Kiliński”, posługując się pseudonimem „Alina”. Była na służbie aż do 4 października 1944 roku. Po klęsce powstania dotarła do swoich rodziców w Tworkach.

Jej pierwszy występ na scenie odbył się w 1943 roku w Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie zapowiadał ją Jerzy Waldorff. Po wojnie występowała w łódzkim Teatrze Syrena oraz w kabarecie Gong. Odnalazła ją w Syrenie asystent reżysera Leonard Buczkowski, co otworzyło jej drzwi do filmów, w tym „Zakazanych piosenek” (1946), gdzie zaprezentowała utwór „Czerwone jabłuszko”.

Rok 1946 przyniósł jej ukończenie Szkoły Tańca Artystycznego Janiny Mieczyńskiej w Łodzi, a dwa lata później zdała eksternistyczny egzamin aktorski. Po powrocie do Warszawy występowała w Teatrze Nowym (1947–1949) oraz Teatrze Wojska Polskiego (późniejszym Dramatycznym; 1949–1952). W latach 1952–1955 i 1960–1965 ponownie związana była z Teatrem Syrena oraz w latach 1956–1960 była aktorką teatru Buffo. Z kolei w latach 1966–1980 współpracowała z Teatrem Komedia w Warszawie.

Od 1962 do 1964 roku prowadziła wykłady na temat interpretacji piosenki w Szkole Muzycznej im. Chopina w Warszawie. W 1965 roku, za wykonanie utworu „Romans otwocki”, Alina zdobyła nagrodę publiczności na 3. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1973 roku zadebiutowała swoim albumem, zatytułowanym po prostu Alina Janowska.

W 1990 roku Alina została radną dzielnicy Żoliborz z listy ŻKO „Solidarność” oraz objęła funkcję przewodniczącej Rady Gminy Warszawa-Żoliborz. Była również prezesem Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Gniazdo”, a od 2007 roku zyskała honorowe członkostwo i objęła funkcję Prezesa Honorowego tego stowarzyszenia. Pełniła też rolę przewodniczącej Sekcji Estrady Związku Artystów Scen Polskich.

Alina Janowska ostatni raz wystąpiła przed publicznością 17 marca 2013 roku na 34. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, świętując swoje artystyczne jubileusze w koncercie „Urodziny Aliny. Benefis Aliny Janowskiej”. Niestety, zmagała się z chorobą Alzheimera, a po mszy świętej pogrzebowej w kościele św. Stanisława Kostki została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera G-tuje-37).

Życie prywatne

Alina Janowska, znana postać w polskim świecie artystycznym, miała życie osobiste pełne ważnych relacji. Była zaręczona zTadeuszem Plucińskim, co stanowiło jeden z ważnych momentów w jej życiu.

W latach 1954-1963 była żoną Andrzeja Boreckiego, z którym doczekała się córki Agaty, urodzonej w 1957 roku. Ta relacja miała istotny wpływ na jej życie rodzinne i zawodowe.

Od 1963 roku związana była z architektem i szermierzem, Wojciechem Zabłockim. Ich związek zaowocował narodzinami dwojga dzieci: Michała, który przyszedł na świat w 1964 roku oraz Katarzyny, urodzonej w 1969 roku.

Od 1975 roku rodzina mieszkała w pięknej willi przy ul. Kaniowskiej na warszawskim Żoliborzu, którą zaprojektował Wojciech Zabłocki. To miejsce stało się ich domem i świadkiem wielu ważnych chwil w ich życiu.

Filmografia

Filmy fabularne (kinowe i telewizyjne)

W bogatym dorobku Aliny Janowskiej znajdują się liczne filmy występujące zarówno na dużym ekranie, jak i w telewizji. Jej talent aktorski i wszechstronność pozwoliły jej zagrać w różnych gatunkach filmowych, co roku zajmując istotne miejsce w polskiej kinematografii. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd jej osiągnięć filmowych.

RokTytułRolaUwagi
1946Zakazane piosenkiśpiewaczka ulicznafilm muzyczny, reżyserował Leonard Buczkowski
1947Ostatni etapJugosłowianka Dessafilm wojenny, reżyseria Wanda Jakubowska
1948SkarbBasia, siostrzenica Małkowejkomedia, reżyser Leonard Buczkowski
1948Ślepy torEwkafilm psychologiczny, reżyser Bořivoj Zeman
1950Czarci żlebHankafilm sensacyjny, reżyser Tadeusz Kański
1953Dumna królewnaksiężniczka (polski dubbing)film familijny z 1952, oryginał: Pyšná princezna, reżyser dubbingu Jerzy Twardowski
1961KopciuszekGryzelda (polski dubbing)film animowany, reżyser dubbingu Seweryn Nowicki
1961SamsonLucynafilm dramatyczny, reżyser Andrzej Wajda
1961Czas przeszłyżona Kamińskiegopsychologiczny, reżyser Leonard Buczkowski
1962Spóźnieni przechodnie (nowela Nauczycielka)nauczycielka Zofia Kwiecińskafilm obyczajowy, reżyser Jan Rybkowski
1962Dumbosłonica (polski dubbing)film animowany, reżyser dubbingu Jerzy Twardowski
1963Smarkuladoktor Wandafilm komediowy, reżyser Leonard Buczkowski
1967Poradnik matrymonialnyredaktor Roksanakomedia, reżyser Włodzimierz Haupe
1969PożarowiskoRojeckahorror, reżyser Ryszard Ber
1970DzięciołMisia Waldekfilm komediowy, reżyser Jerzy Gruza
1972Podróż za jeden uśmiechciocia Ula, królowa autostopukomedia, reżyser Stanisław Jędryka
1975DulscyAniela Dulskafilm obyczajowy, reżyser Jan Rybkowski
1982Na tropach BartkaKasicka, matka Maćkafilm dla dzieci, reżyser Janusz Łęski
1984Miłość z listy przebojówczłonkini „teatrzyku”film muzyczny, reżyser Marek Nowicki
1985Och, Karolteściowa Karola, matka Mariikomedia erotyczna, reżyser Roman Załuski
1990Feminamatka Bognyfilm psychologiczny, reżyser Piotr Szulkin
1991V.I.P.Gręboszowa, matka Zdzisiafilm sensacyjny, reżyser Juliusz Machulski
1991Rozmowy kontrolowaneHalina Należytykomedia, reżyser Sylwester Chęciński
1999Gwiazdka w ZłotopolicachEleonora Gabrielkomedia, reżyser Radosław Piwowarski
2002Wszyscy święciHalina, przyjaciółka Marii z oddziałufilm dramatyczny, reżyser Andrzej Barański
2008Niezawodny systemMariafilm obyczajowy, reżyser Izabela Szylko
2009Ostatnia akcjapułkownik Dowgirdkomedia sensacyjna, reżyser Michał Rogalski
2013Zdjęcie od Nasierowskiej, czyli życie wielokrotnie spełnioneona samafilm dokumentalny, reżyser Tomasz Pijanowski

Seriale telewizyjne

Alina Janowska była również cenioną aktorką telewizyjną. Jej obecność w popularnych serialach przyczyniła się do niedoścignionego poziomu aktorstwa w polskiej telewizji. Dzięki różnorodnym rólom, które odegrała, zyskała uznanie zarówno widzów, jak i krytyków.

RokTytułRolaUwagi
1965–1966Wojna domowaIrena Kamińskaserial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Gruza
1968Stawka większa niż życieRose Arens, właścicielka „Cafe Rose” (odc. 4)serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Konic
1971Samochodzik i templariuszeprzewodniczka po Malborku (odc. 3)serial telewizyjny, reżyseria: Hubert Drapella
1971Podróż za jeden uśmiechciocia Ula, królowa autostopu (odc. 4, 5, 7)serial telewizyjny, reżyseria: Stanisław Jędryka
1974Wielka miłość Balzakamadame Buchet (odc. 2, 4)serial telewizyjny, reżyseria: Wojciech Solarz
1976CzterdziestolatekCelina Powroźna (odc. 15)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Gruza
1977LalkaKrzeszowska (odc. 1, 4, 5, 7, 8)serial telewizyjny, reżyseria: Ryszard Ber
1978Rodzina Leśniewskichpani psycholog (odc. 3)serial telewizyjny, reżyseria: Janusz Łęski
1980Tylko Kaśkaciotka Wanda (odc. 4)serial telewizyjny, reżyseria: Włodzimierz Haupe
1980KłusownikKasickaserial telewizyjny, reżyseria: Janusz Łęski
19845 dni z życia emerytaIrenaserial telewizyjny, reżyseria: Edward Dziewoński
1993Czterdziestolatek. 20 lat późniejCelina Powroźna (odc. 1, 3, 6)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Gruza
1997–2010ZłotopolscyEleonora Gabriel (odc. 1–1120)serial telewizyjny, reżyseria: Radosław Piwowarski i in.
2007NianiaLeokadia, babcia Frani (odc. 64)serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Bogajewicz
2010–2011PlebaniaAdela (odc. 1564–1724)serial telewizyjny, reżyseria: różni
2011Na dobre i na złepacjentka Lidia Makowska (odc. 437)serial telewizyjny, reżyseria: Kordian Piwowarski

Odznaczenia i wyróżnienia

Alina Janowska zdobyła wiele prestiżowych nagród i odznaczeń, które świadczą o jej znaczącej roli w polskiej kulturze oraz działalności na rzecz społeczności. Wśród wyróżnień, które przyznano jej na przestrzeni lat, znajduje się szereg medali i tytułów.

  • 1979: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 1979: Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”,
  • 1995: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 2001: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
  • 2001: odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach,
  • 2003: Kawaler Orderu Uśmiechu,
  • 2005: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
  • 2017: Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (pośmiertnie),
  • Krzyż Partyzancki,
  • Krzyż Armii Krajowej,
  • Warszawski Krzyż Powstańczy.

Te odznaczenia odzwierciedlają jej zaangażowanie i oddanie dla kultury oraz społeczeństwa, które miały istotne znaczenie dla polskiego dziedzictwa. Jej życie i osiągnięcia pozostaną niezatarte w pamięci wielu pokoleń.

Przypisy

  1. Alina Janowska: Zerwała zaręczyny ze słynnym amantem... Aktor okazał się bezduszny. Robił straszne rzeczy! [online], se.pl, 15.04.2023 r. [dostęp 16.04.2023 r.]
  2. Rocznica urodzin Aliny Janowskiej [online], zoliborz.um.warszawa.pl, 1.09.2022 r. [dostęp 16.04.2023 r.]
  3. Maciej Grzenkowicz, Jacek Szczerba: Alina Janowska nie żyje. Legenda polskiego kina i teatru miała 94 lata. wyborcza.pl, 13.11.2017 r. [dostęp 13.11.2017 r.]
  4. Alina Janowska nie żyje. Aktorka miała 94 lata. gazeta.pl, 13.11.2017 r. [dostęp 13.11.2017 r.]
  5. Pogrzeb Aliny Janowskiej. Aktorka spoczęła w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach. wpolityce.pl, 20.11.2017 r.
  6. Pożegnanie Aliny Janowskiej. Spoczęła na Powązkach. tvnwarszawa.tvn24.pl, 20.11.2017 r. [dostęp 01.12.2017 r.]
  7. KatarzynaK. Gorzkiewicz, Spodprasy, „Angora”, 26.11.2017 r. Brak numerów stron w czasopiśmie.
  8. Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom „Gniazdo” – Historia. stowarzyszeniegniazdo.pl. [dostęp 03.04.2015 r.]
  9. Alina Janowska. dziennik.pl. [dostęp 08.07.2014 r.]
  10. Alina Janowska. zoliborzanie.pl. [dostęp 01.03.2012 r.]
  11. Dominika Kaszuba: Alina Janowska – aktorka? nie, tancerka!. 11.05.2011 r. [dostęp 15.05.2011 r.]
  12. Sierpień 1944 – ludzie. Alina Janowska „Alina”, „Metro”, 20.08.2014 r.
  13. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 kwietnia 2001 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 340) – pkt 1.
  14. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 listopada 1995 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1996 r. nr 11, poz. 117) – pkt 4.
  15. Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 02.07.1979 r.

Oceń: Alina Janowska

★★★★★
Średnia ocena:4.7 Liczba ocen:16