Andrzej Grzybowski (aktor)

---

Pochodzenie i wykształcenie

Andrzej Grzybowski był synem Stefana Grzybowskiego, który był znanym lekarzem stomatologiem oraz pasjonatem numizmatyki, żyjącym w latach 1898-1990. Po ukończeniu VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie w 1948 roku, Andrzej kontynuował swoje wykształcenie artystyczne. Jego edukacja zakończyła się w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, gdzie zdobył niezbędne umiejętności aktorskie.

Działalność zawodowa, sportowa i twórcza

Aktorstwo

Andrzej Grzybowski rozpoczął swoją przygodę z aktorstwem w 1952 roku, a swoje umiejętności artystyczne rozwijał w różnych teatrach w Polsce. Jego kariera obejmowała efektywną pracę na deskach takich miast jak Opole, Olsztyn, Bielsko-Biała oraz Warszawa. W latach 1978–1995 związany był z Teatrem Współczesnym w Warszawie, gdzie występował w wielu znaczących produkcjach. W swojej filmowej karierze zagrał w epizodycznych rolach w znanych produkcjach filmowych, takich jak Krzyżacy (1960), Janosik (1973), Śmierć prezydenta (1977), czy Panny z Wilka (1979).

Rok 1976 był szczególny dla Grzybowskiego, ponieważ współpracy z Alicją Okońską zaowocował wydaniem książki Rozmowy z panią Miecią (Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976), poświęconej legendarnie znanej aktorce Mieczysławie Ćwiklińskiej. Grzybowski, który z jej zespołem odbył tournée po Polsce oraz Stanach Zjednoczonych ze spektaklem Drzewa umierają stojąc, pozostawił po sobie trwały ślad w polskim teatrze.

Jeździectwo i hipologia

Już od wczesnych lat życia, jeździectwo było dla Grzybowskiego prawdziwą pasją. W czasie studiów miał okazję odbyć praktykę jeździecką na torach wyścigów konnych na Służewcu w Warszawie; w dalszych latach stał się członkiem sekcji jeździeckiej Klubu Sportowego Ogniwo, z siedzibą w warszawskim Grochowie. Regularnie uczęszczał do Państwowej Szkoły Sztuki Cyrkowej w Julinku, gdzie doskonalił umiejętności w zakresie specjalistycznego układania koni, które były wysoko oceniane przez znanych medalistów olimpijskich, jak major Adam Królikiewicz czy podpułkownik Karol Rómml.

W drugiej połowie XX wieku, Grzybowski związał się ze Stadniną Koni w Janowie Podlaskim, gdzie nawiązał bliską przyjaźń z jej dyrektorem, Andrzejem Krzyształowiczem. Nawiązał również znajomość z Eriką Schiele, cenioną znawczynią koni arabskich, a także z rotmistrzem Stanisławem Gepnerem, ekspertem w dziedzinie jeździectwa. W jego zbiorach znajdowały się unikalne akcesoria jeździeckie oraz bogata biblioteka poświęcona hipologii. Grzybowski był autorem projektów z zakresu stylowych zaprzęgów oraz wyposażenia używanego w filmach kostiumowych, m.in. w Dama Pikowa (1972) i Janosik (1973).

Rysunek i kaligrafia

W młodości Andrzej Grzybowski rozwinął swoją pasję artystyczną, ucząc się rysunku i malarstwa pod okiem wybitnego malarza Henryka Szczyglińskiego, a kaligrafii u znanego liternika Tadeusza Woltera, autora publikacji na temat pisma ozdobnego. Fakt, że w 1967 roku zaprojektował logo dla Stadniny Koni Janów Podlaski, potwierdza jego talent. W obszarze projektowania, wykorzystał swoje zdolności artystyczne, ilustrując cztery istotne książki, w tym prace Eriki Schiele oraz Zbigniewa Prus-Niewiadomskiego, w których uwieczniono zarówno tematykę jeździectwa, jak i architekturę.

Architektura i projektowanie wnętrz

W 1985 roku zdobył status architekta wnętrz, a jego wkład w polską architekturę zasługuje na szczególne uznanie. Obejmował m.in. rekonstrukcję tronów królewskich w Zamku Królewskim w Warszawie, a także projektował dla prywatnych klientów w historycznych stylach. Niektóre z jego najbardziej znaczących realizacji budowlanych to dwór w Jeziorach Wielkich, willa „Pallas Athene” w Konstancinie-Jeziornie oraz kilka obiektów zlokalizowanych w tej samej miejscowości. Andrzej Grzybowski miał również wpływ na wystrój wnętrz, w tym pomysły na rekonstrukcję dawnej kaplicy Saskiej na Salę Muzyczną w Zamku Królewskim.

Jego zainteresowania architektoniczne sprawiły, że po zamachach na jego twórczość sformułowano o nim legendę, określając go mianem „Premier Architecte de Sa Majesté Roy de Pologne”. Ostatnim projektem, nad którym pracował, były ołtarze boczne w kościele Najświętszego Zbawiciela w Warszawie, które podkreślają jego różnorodne umiejętności.

Heraldyka

Andrzej Grzybowski pasjonował się heraldyką, a w 1987 roku przyczynił się do powstania Polskiego Towarzystwa Heraldycznego. Jego miłość do motywów heraldycznych znalazła odzwierciedlenie również w jego projektach architektonicznych, co świadczy o szerszym wymiarze jego zainteresowań artystycznych.

Recepcja twórczości Andrzeja Grzybowskiego

Działalność Andrzeja Grzybowskiego w obszarze architektury, malarstwa oraz hipologii zyskała znaczną popularność, przekładając się na liczne wystawy, książki i artykuły publikowane w czasopismach.

Wystawy

• W roku 1983 zorganizowano wystawę zatytułowaną „Zbiory i prace Andrzeja Grzybowskiego”, która miała miejsce w Łazienkach Królewskich w Warszawie, koncentrując się na tematyce hipologicznej,
• W 1985 roku przedstawiono wystawę „Koń w życiu i kulturze”, którą stworzono przy współpracy z Lesławem Kukawskim. Ta wystawa, odbyła się w Muzeum im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance, do tej ekspozycji powstał katalog, w którym można znaleźć analizy dotyczące koni w kulturze,
• W roku 2000 zorganizowano monograficzną wystawę „Wierzchowce i ekwipaże Andrzeja Grzybowskiego”, odbywającą się w Muzeum w Łańcucie. Przy okazji wystawy opublikowano katalog, który zawiera szereg informacji o zgromadzonych eksponatach,
• Ostatnia wystawa, zatytułowana „Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski”, miała miejsce w 2005 roku w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie. Katalog tej wystawy, zredagowany przez Hannę Łysakowską, zawiera tekst Aldony Cholewianki-Kruszyńskiej,

Publikacje książkowe

• Jedną z ważniejszych publikacji jest praca Tadeusza Stefana Jaroszewskiego pt. „Premier Architecte de Sa Majesté Roy de Pologne”, wydana w Warszawie w 1998 roku,
• Inną istotną książką jest dzieło Macieja Loby „Andrzej Grzybowski. Polski historyzm współczesny”, które ukazało się w Rzeszowie w 2008 roku,

Publikacje w czasopismach

• Tadeusz Stefan Jaroszewski opublikował artykuł „Kilka słów o najnowszej historii Kaplicy Saskiej w Zamku Królewskim w Warszawie” w „Rocznikach Humanistycznych”, tom XXXV, zeszyt 4 z 1987 roku,
• W „Kronice Zamkowej” ukazał się artykuł Dariusza Chyba, zatytułowany „Rekonstrukcja tronu Sali Senatorskiej w Zamku”, z 1988 roku,
• Aldona Cholewianka-Kruszyńska opisała wpływ Grzybowskiego w artykule „Jak Andrzej Grzybowski trzyma wodze i pędzel”, opublikowanym w „Wokół Konia”, numer 2, w 2002 roku,

Na zakończenie, należy wspomnieć, że Andrzej Grzybowski spoczywa w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 86-6-7.

---

Oceń: Andrzej Grzybowski (aktor)

---