Zygmunt Sokołowski (1908–1953)

---

Życiorys

Urodził się jako syn Stanisława oraz Leokadii z rodu Suchożebrskich. W 1914 roku jego rodzina przeniosła się na Syberię, gdzie ojciec, pracujący jako lekarz weterynarii, był zaangażowany w walkę z epidemią pryszczycy. W Kańsku Jenisiejskim Zygmunt ukończył trzy klasy gimnazjum. Po śmierci swojego ojca w 1920 roku, rodzina wróciła do Polski, osiadając w Wołominie. Tam Zygmunt uczęszczał do gimnazjum, a w 1924 roku podjął naukę w Korpusie Kadetów w Modlinie, z którego szybko został przeniesiony do korpusu w Chełmnie.

Wkrótce później rozpoczął kształcenie w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. W dniu 15 sierpnia 1931 roku, Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem z datą starszeństwa 15 sierpnia 1931, zajmując 36. miejsce w korpusie oficerów artylerii. Wówczas, Minister Spraw Wojskowych skierował go do dywizjonu manewrowego artylerii, który 31 grudnia 1931 został przekształcony w 32 dywizjon artylerii lekkiej.

W 1933 roku Zygmunt ukończył kurs lotniczy w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. Z dniem 22 grudnia 1934 roku ogłoszono jego przeniesienie z 32 dal do 1 pułku lotniczego w Warszawie, gdzie został przydzielony do 11 eskadry liniowej. W 1938 roku zdał egzaminy na Wyższą Szkołę Wojenną, lecz z powodu wybuchu wojny, nie mógł podjąć studiów. W marcu 1939 roku był już dowódcą i organizatorem 221 eskadry bombowej, a później objął stanowisko oficera taktycznego w 220 dywizjonie bombowym.

Wraz z tym dywizjonem, został internowany w Rumunii, skąd przez Syrię dotarł do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. W RAF-ie przyjął numer służbowy 76673. W 304 dywizjonie bombowym Ziemi Śląskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego pełnił rolę głównego instruktora nawigacji. Zrealizował kilka misji bojowych nad Niemcami, a po jednym z lotów, jego uszkodzony samolot zmusił go do wodowania na morzu. W 1945 roku ukończył półroczny kurs w Wyższej Szkole Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej.

Po wydaniu rozkazu o rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych, 6 czerwca 1947 roku, powrócił do kraju, zgłaszając swoje gotowości do dalszej służby wojskowej. Objował stanowisko kierownika Wydziału Szkolenia Bojowego DWL, a w listopadzie 1948 roku przeniesiono go do Akademii Sztabu Generalnego WP na wykładowcę lotnictwa, a w 1950 roku stał na czele katedry taktyki lotnictwa. Został aresztowany 21 maja 1952 roku pod zarzutem „spisku w wojsku”, a pod wpływem tortur przyznał się do win, które nie miały miejsca. W procesie Zg.R.19/52 został uznany przez NSW za „zdecydowanego wroga Polski Ludowej”. W dniu 18 października 1952 roku, na mocy wyroku ławy NSW Sn.20/52 pod przewodnictwem ppłk Juliusza Krupskiego, został skazany na karę śmierci na podstawie art. 86 § 1,2 KK WP.

Rada Państwa nie zdecydowała się na ułaskawienie. Wykonanie wyroku wstrzymano do zakończenia śledztwa dotyczącego płk. Stanisława Żymierskiego. Pomimo presji na składanie fałszywych zeznań, zdecydowanie odmówił, co miało kluczowe znaczenie dla jego losu. Został stracony 29 sierpnia 1953 roku. Miejsce jego pochówku jest nieznane; jednak jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, w Kwaterze „na Łączce”.

Ordery i odznaczenia

W ciągu swojego życia Zygmunt Sokołowski otrzymał szereg odznaczeń i wyróżnień, które były wyrazem uznania dla jego wyjątkowych zasług i odwagi.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
• Medal Lotniczy – trzykrotnie.

---

Oceń: Zygmunt Sokołowski (1908–1953)

---