Aleksander Kulczyński

---

Życiorys

Aleksander Kulczyński przyszedł na świat w rodzinie Józefa oraz Franciszki z domu Gajewska. W 1905 roku, po odbyciu sześciu klas w szkole realnej, został relegowany z powodu udziału w strajku szkolnym. Ukończył maturę jako ekstern, w czasie gdy już był oficerem Wojska Polskiego. W 1913 roku wstąpił do armii rosyjskiej, a w 1915 roku ochotniczo zaciągnął się do Legionu Puławskiego.

Jego heroiczne czyny ujawniły się w bitwie pod Murcem 20 sierpnia 1920 roku, gdzie na czele swojego plutonu zdołał powstrzymać natarcie Niemców i zmusił ich do odwrotu z zajmowanych pozycji. Za tę niezwykłą odwagę został odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Od 1916 roku, jako podchorąży, służył w Brygadzie Strzelców Polskich i odniósł ranę w 1918 roku w miejscowości Konczany podczas walk z bolszewikami. Zyskał zaszczyt odznaczenia amarantową wstążeczką za swoje działania przeciwko bolszewikom. Był aktywnym członkiem Polskiej Ligi Wojennej Walki Czynnej, szerząc jej ideologię wśród żołnierzy i otrzymał Krzyż Niepodległości. Wziął także udział w spisku w Bobrujsku, a po demobilizacji I Korpusu Polskiego dołączył do 4 Dywizji Strzelców Polskich, z którą powrócił do ojczyzny.

W lutym 1920 roku wstąpił do 5 pułku piechoty Legionów. W okresie letnim, tego samego roku, został ranny pod Nawozem nad Styrem. Po długiej rekonwalescencji, w październiku jego losy poprowadziły go do Wileńskiego Pułku Strzelców. W październiku 1920 brał aktywny udział w wyzwoleniu Wilna spod litewskiej okupacji. W nocy z 26 na 27 października 1920 roku przeprowadził zaskakujący atak, w wyniku którego wziął do niewoli całą placówkę, składającą się z 30 żołnierzy, zniszczył ich połączenia telefoniczne i dowodził atakiem na okopy, co zmusiło Litwinów do odwrotu.

W latach dwudziestych XX wieku służył w 85 pułku piechoty w Nowej Wilejce. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany na stopień kapitana, uzyskując starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919 roku oraz lokatę 694 w korpusie oficerów piechoty. 4 lata później, 3 maja 1926 roku, awansował na majora z datą starszeństwa z dniem 1 lipca 1925 roku, z lokatą 67 w korpusie oficerów piechoty.

28 stycznia 1931 roku przeniesiono go z 85 pułku piechoty do Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie objął dowództwo Batalionu KOP „Iwieniec”. Następnie, 23 marca 1932 roku, został przeniesiony do Komendy Miasta Wilno na stanowisko referenta ds. bezpieczeństwa i dyscypliny.

W 1939 roku, jako oficer w stanie spoczynku, został zmobilizowany w ramach Obszaru Warownego „Wilno”. Po 17 września przekroczył granicę litewską, a po powrocie z internowania został aresztowany i więziony na Łukiszkach. Skazany na 8 lat „trudovogo łagra”, 7 października 1940 roku trafił do obozu w Workucie. W 1941 roku, po podpisaniu układu Sikorski-Majski, znalazł się w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR. W Guzar w Uzbekistanie dowodził batalionem, przygotowując młodych żołnierzy do służby. Po wyjściu oddziałów generała Andersa z Związku Radzieckiego, pełnił obowiązki dowódcy Straży Portowej w Aleksandrii.

W tym czasie zachorował na poważną chorobę – próchnicę kręgosłupa, co skłoniło go do rezygnacji ze służby. Po wojnie, w 1946 roku, powrócił do Polski, gdzie jako rencista z powodu skrócenia nogi o 5 cm w wyniku nie w pełni udanej operacji prof. Grucy, podjął pracę archiwisty. Zmarł w 1977 roku i został pochowany na Powązkach Cywilnych w kwaterze 115, nieopodal grobu marszałka Rydza-Śmigłego.

Ordery i odznaczenia

Aleksander Kulczyński, w trakcie swojej chwalebnej kariery wojskowej, otrzymał wiele odznaczeń, świadczących o jego męstwie i poświęceniu dla ojczyzny.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6822 (dwukrotnie: za walki z Niemcami w Legionie Puławskim i za wojnę bolszewicką w 5 Pułku Legionów – ranny pod Nawozem nad Styrem; pierwszy krzyż Virtuti V klasy zwrócił do kapituły orderu Virtuti Militari, ponieważ nie można było posiadać dwóch odznaczeń tej samej klasy),
• Krzyż Niepodległości za uczestnictwo w Polskiej Lidze Wojennej Walki Czynnej oraz w spisku w Bobrujsku (jeszcze w wojsku carskim),
• Krzyż Walecznych – przyznany dwukrotnie – „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918-1921”,
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej za wyzwolenie Wilna oraz za pełnienie służby w ochronie granic Litwy Środkowej,
• Wstążeczka amarantowa,
• Medal za Długoletnią Służbę w X-lecie służby,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”.

Awanse

Wczytując się w historię awansów Aleksandra Kulczyńskiego, można dostrzec kluczowe daty, które odzwierciedlają jego postępy kariery wojskowej.

• podporucznik – 1 lutego 1919,
• porucznik – 1 kwietnia 1920,
• kapitan – 3 października 1922,
• major – 3 maja 1926.

---

Oceń: Aleksander Kulczyński

---