Jan Władysław Janiszowski, urodzony 15 czerwca 1874 roku w Warszawie, to postać, która w historii Polski zapisała się jako pułkownik piechoty w Wojsko Polskim. Jego życie zakończyło się tragicznie w wiosennej porze 1940 roku w Charkowie, gdzie został jednym z licznych ofiar zbrodni katyńskiej, która dotknęła wielu polskich żołnierzy i intelektualistów w tamtym czasie.
Janiszowski, jako oficer, brał udział w wielu wydarzeniach, które kształtowały naszą historię i żołnierską tradycję, a jego losy są świadectwem strasznych skutków II wojny światowej oraz brutalnych represji, które dotknęły Polaków w okresie tego konfliktu.
Życiorys
Jan Janiszowski przyszedł na świat 15 czerwca 1874 roku w Warszawie, w rodzinie Lucjana oraz Julii z Bubrkowskich. W latach młodzieńczych ukończył sześć oddziałów w warszawskiej szkole miejskiej, a następnie zdał egzamin, który uprawniał go do odbycia służby wojskowej w armii rosyjskiej na prawach wolontariusza.
1 stycznia 1893 roku złożył przysięgę i wstąpił do 29 Chernigov Infantry Regiment jako wolontariusz. W dniach 1 lipca 1894 roku rozpoczął służbę w jednej z kompani pułku po ukończeniu ośmiomiesięcznego kursu w szkole podoficerskiej. 15 lipca 1895 roku został odkomenderowany do Odesskiej Szkoły Junkrów Piechoty, a po jej ukończeniu, 15 sierpnia 1897 roku, mianowano go chorążym i wcielono do 50 Białostockiego Pułku Piechoty, gdzie objął stanowisko młodszego oficera kompanii.
W dniu 27 stycznia 1919 roku Janiszowski został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej oraz z byłych Korpusów Wschodnich. Potwierdzono jego stopień podpułkownika, uzyskując datę starszeństwa 11 października 1914 roku. Od stycznia do 10 września 1920 roku dowodził 24 Pułkiem Piechoty. Na tym stanowisku, 11 czerwca 1920 roku, otrzymał potwierdzenie w stopniu podpułkownika piechoty, z datą starszeństwa od 1 kwietnia 1920 roku, w grupie byłych Korpusów Wschodnich.
Wiosną 1921 roku, w dniach od 25 kwietnia do 18 czerwca, uczestniczył w kursie informacyjnym dla wyższych dowódców w Warszawie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany na stopień pułkownika, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku oraz 83. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W latach 1923–1924 pełnił funkcję komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień w Siedlcach, pozostając na ewidencji 22 Pułku Piechoty w tym samym mieście. 30 września 1927 roku przeszedł w stan spoczynku, a w roku 1934 wciąż był na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Siedlcach, z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr IX.
W późniejszych latach, w nieokreślonych okolicznościach, Janiszowski został wzięty do niewoli przez Sowietów i przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku zginął z ręki funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało zostało pochowane w jednym z masowych grobów w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku, miejsce to zostało oficjalnie uznane za Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007, Jan Janiszowski został pośmiertnie awansowany na stopień generała brygady. Uroczyste ogłoszenie tego awansu miało miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie ceremonii „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Był żonaty (jego żona nosiła nazwisko panieńskie Egiersdorff) i miał córkę Wandę, która przyszła na świat 22 listopada 1910 roku.
Ordery i odznaczenia
Jan Janiszowski został odznaczony wieloma prestiżowymi orderami i odznaczeniami, które świadczą o jego zasługach i odwadze.
- Order Świętego Włodzimierza 4 stopnia z mieczami i kokardą,
- Order Świętej Anny 2 stopnia z mieczami,
- Order Świętego Stanisława 2 stopnia z mieczami,
- Order Świętej Anny 3 stopnia z mieczami i kokardą dwukrotnie,
- Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą,
- Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem na szabli „Za odwagę”,
- Srebrny Medal Pamiątkowy za Wojnę z Japonią (ros. Медаль «В память русско-японской войны»).
Przypisy
- Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 2 [dostęp 30.08.2024 r.]
- Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
- „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 09.01.2024 r.]
- Янишовский Иван Лукьянович. Офицery русkiej императорской армии. [dostęp 04.02.2024 r.]
- Dz. Rozk. Wojsk. Nr 12 z 04.02.1919 r., poz. 422.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22.07.1927 r., s. 215.
- Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 23.06.1920 r., s. 499.
- Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 188, 396, 1478.
- Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 177, 339, 1347.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 323, 1026.
- Pałac 1930 ↓, s. 22, jako Janiszewski.
- Księga chwały piechoty wymienia go pod nazwiskiem Janiszewski.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 183.
- Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Szymon Jaroszewski | Tadeusz Kosicki | Bohdan Tymieniecki | Aleksander Kostka-Napierski | Zofia Czechowska | Włodzimierz Marszewski | Narcyz Witczak-Witaczyński | Tadeusz Sawicz | Tadeusz Kifer | Stanisław Sitowicz | Michał Bron | Kazimierz Szczerba-Likiernik | Izabela Jadwiga Łopuska | Walerian Bogusławski | Aleksander Kulczyński | Aleksander Hrynkiewicz | Henryk Żmudzki | Feliks Michałkowski | Karol Fiałkowski | Gracjan DąbrowskiOceń: Jan Janiszowski