Stefan Sienicki (1897–1970)

Inżynieria i technologie

Stefan Sienicki to postać znaczącą w historii polskiej architektury, urodzili się 4 grudnia 1897 roku w Warszawie, a swoją karierę zakończył 28 listopada 1970 roku, również w stolicy Polski. Był on nie tylko architektem, ale także doskonałym projektantem wnętrz, co czyniło go wszechstronnym twórcą w swoim fachu.

Sienicki miał zaszczyt pełnić funkcję profesora na Politechnice Warszawskiej, gdzie dzielił się swoją wiedzą i doświadczeniem z przyszłymi pokoleniami architektów. Jego wkład w rozwój architektury był nieoceniony, a jego prace pozostawiły trwały ślad w miejskim pejzażu Warszawy.

Życiorys

Stefan Sienicki przyszedł na świat 4 grudnia 1897 roku w Warszawie, w rodzinie Stefana i Antoniny, z domu Maliszewska. Po ukończeniu Szkoły Realnej im. Stanisława Staszica Stowarzyszenia Techników w Warszawie w 1914 roku, zaczął kształcić się w Wojskowej Szkole Inżynieryjnej w Kijowie, gdzie studiował w latach 1916–1918. W tym czasie współpracował z lokalnym batalionem telegraficznym w stopniu szeregowca.

8 stycznia 1924 roku został zatwierdzony na stopień porucznika, z datą starszeństwa przypadającą na 1 czerwca 1919 roku oraz 167. lokatą w korpusie oficerów rezerwy łączności. W tamtym okresie miał przydział w rezerwie do 3 pułku łączności w Grudziądzu. Wkrótce potem, w tym samym roku, został przeniesiony do 1 pułku łączności. W roku 1934 pozostawał jako oficer rezerwy w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III, z przydziałem do Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu. 1 stycznia 1936 roku otrzymał awans na kapitana rezerwy, z drugą lokatą w korpusie oficerów łączności.

W 1925 roku Stefan uzyskał dyplom na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Od 1930 roku pracował jako starszy asystent w Zakładzie Rysunku Zygmunta Kamińskiego. Już w 1936 roku obronił pracę doktorską na temat mebli kolbuszowskich (jego promotorem był Oskar Sosnowski), a rok później uzyskał habilitację z rozprawą o sklepie detalicznym, wydaną we Lwowie w 1936 roku. W tym samym roku wszedł do rady Wydziału Architektury i od 1935 do 1939 roku kierował Studium wnętrz i sprzętu. Przez kilka lat (1925–1927) pracował w pracowni architektonicznej Zdzisława Mączeńskiego, a w 1927 roku założył własną pracownię architektoniczną.

Pracował również jako kierownik pracowni architektonicznej Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w latach 1929–1939, gdzie przygotowywał wzorcowe projekty szkół, przedszkoli i gimnazjów. W 1928 roku został architektem meblowym w firmie Thonet, a w 1938 roku w Gościcinie. Był również autorem wystaw takich jak Meble wnętrz mieszkalnych w Instytucie Propagandy Sztuki (1937) czy Sklep detaliczny w Izbie Przemysłowo-Handlowej (1939).

W czasie II wojny światowej Sienicki uczestniczył w kampanii wrześniowej. 11 września 1939 roku, w Okręgowym Punkcie Zbornym w Lublinie, otrzymał zlecenie wyjazdu do Łucka. W trakcie walk został ranny w bitwie pod Krasnymstawem, a 18 września 1939 roku w Kowlu trafił do niewoli radzieckiej i przebywał w Obozie NKWD w Kozielsku.

5 kwietnia 1940 roku znalazł się na liście oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali przekazani do naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego i zamordowani w Katyniu w dniach 9–11 kwietnia 1940 roku. Uzyskał status ofiary zbrodni katyńskiej, co zostało potwierdzone w publikacji „Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego” z 2000 roku. W dalszym ciągu figuruje na liście zamordowanych na stronie Instytutu Pamięci Narodowej, ale w wyniku późniejszych badań wyjawiono, że nie został przekazany do dyspozycji NKWD, lecz przeniesiony do obozu juchnowskiego z innymi oficerami.

18 czerwca 1940 roku trafił do Obozu NKWD w Griazowcu, gdzie wygłaszał odczyty na temat historii architektury wnętrz. 3 września 1941 roku został zwolniony i skierowany do Tockoje. Od 1941 do 1943 roku pełnił funkcję zastępcy szefa budownictwa armii gen. Andersa, a następnie, od 1943 roku, prowadził zajęcia z rysunku odręcznego oraz architektury w Polskiej Szkole Architektonicznej przy uniwersytecie w Liverpoolu, gdzie przez krótki czas był jej przewodniczącym (dyrektorem uczelni).

Po powrocie do kraju, od listopada 1945 roku, pracował jako docent, wykładając projektowanie wnętrz na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Do końca życia kierował Katedrą Projektowania Zespołów Przemysłowych (1947–1958), późniejszą Katedrą Architektury Przemysłowej. W 1960 roku przez kilka miesięcy był dziekanem Wydziału Budownictwa Przemysłowego. Otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego w 1949 roku, a zwyczajnego w 1962 roku.

W latach 1946–1948 detronizował jako naczelnik Wydziału Budownictwa Przemysłowego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, a w 1948 roku został dyrektorem technicznym Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Przemysłowego. W latach 1949–1956 kierował Instytutem Urbanistyki i Architektury przy Ministerstwie Budownictwa. Był konsultantem w Biurze Projektów Prozamet, oraz działał w organizacjach takich jak Stowarzyszenie Architektów Polskich, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa oraz Rada Główna Naczelnej Organizacji Technicznej.

Stefan Sienicki był również członkiem Polskiej Partii Robotniczej oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W małżeństwie z Zofią ze Smoleńskich wychował dwóch synów: Stefana (ur. 1926), inżyniera architekta, wykładowcę w Montrealu, oraz Jacka, artystę malarza i profesora ASP w Warszawie.

Ostatnie dni Stefana Sienickiego przypadły na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie spoczywa na kwaterze 4-6-2/3, jak również na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Najważniejsze dzieła

Do ważnych realizacji Stefana Sienickiego należy m.in. siedziba Akademii Muzycznej, obecnie Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, którą zaprojektowano w latach 1959-1966 wspólnie z Witoldem Benedekiem, Stanisławem Niewiadomskim oraz Władysławem Strumiłłą.

Kolejną istotną budowlą jest Kościół św. Szczepana w Krakowie, nad którego projektem Sienicki pracował w 1927 roku we współpracy z Zdzisławem Mączeńskim. W tym samym roku zespół architektów zrealizował także projekt kościoła w Krajnie, również z Mączeńskim.

Wielkim osiągnięciem była konstrukcja zespołu budynków Spółdzielni „Ognisko” Ministerstwa Sprawiedliwości, zlokalizowanego w al. Niepodległości 212-216 w Warszawie, stworzona w 1947 roku we współpracy z Stanisławem Jankowskim, a także z Stefanem Kraskowskim, Józefem Krupą i Romanem Felińskim.

Na koncie Sienickiego znajduje się również projekt domów osiedla Klarnerowo w Starachowicach, realizowany w latach 1932–1938 oraz gimnazjum kupieckiego w Zgierzu. Dodatkowo wykonał projekt szkoły powszechnej w Łodzi.

W 1947 roku Stefan Sienicki był odpowiedzialny za wnętrze sali Sejmu, co świadczy o jego wszechstronności. Do jego osiągnięć należy także wnętrze siedziby YMCA w Warszawie, a także rewitalizacja wnętrz dworca kolejowego w Będzinie oraz architektura pawilonów Zakładów Starachowickich podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu.

Najważniejsze publikacje

Oto ważny zbiór publikacji, które stworzył Stefan Sienicki, wybitny architekt i autor kluczowych dzieł w swojej dziedzinie.

  • Materiały do projektowania zakładów przemysłowych (Wydawnictwo Ministerstwa Odbudowy, Warszawa 1947),
  • Wzorcowe projekty sklepów detalicznych (Zakłady Wydawnictw Spółdzielczych, Warszawa 1951, współautor: Stanisław Koziński),
  • Historia architektury wnętrz mieszkalnych (Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, Warszawa 1954),
  • Budownictwo przemysłowe. Poradnik architekta (Wydawnictwo Budownictwo i Architektura, Warszawa 1956, redaktor),
  • Wnętrza mieszkalne. Rys historyczny (Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1962).

Ordery i odznaczenia

Stefan Sienicki, wspomniany w kontekście odznaczeń, otrzymał znaczące wyróżnienia za swoje zasługi.

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 3 lutego 1947,
  • Złoty Krzyż Zasługi, odznaczenie z 11 listopada 1936.

Nagrody

Stefan Sienicki zdobył liczne nagrody i wyróżnienia w swojej karierze. Oto najważniejsze z nich:

  • Nagroda Państwowa III stopnia (wraz ze Stanisławem Kozińskim) za naukowe opracowanie wnętrz szkół, obiektów przemysłowych oraz aranżacji wnętrz sklepów w roku 1951,
  • I nagroda w konkursie na regulację oraz rozbudowę miasta Radomia w 1926 roku (ze Stanisławem Filipkowskim),
  • I nagroda w konkursie na projekt zespołu gmachów szkół powszechnych w Łodzi (1930, w partnerstwie z K. Gawrońskim),
  • I nagroda w konkursie na projekt Akademii Muzycznej w Warszawie w 1958 roku,
  • II nagroda w konkursie na gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (z Bohdanem Pniewskim),
  • II nagroda w konkursie na gmach Ministerstwa Poczt i Telegrafów (wspólnie z Janem Stefanowiczem),
  • II nagroda w konkursie na gmach Muzeum Narodowego (przy współpracy z B. Żukowskim i Jadwigą Dobrzyńską),
  • II nagroda w konkursie na gmach SGGW (z Jadwigą Dobrzyńską),
  • III nagroda w konkursie na gmach BGK (wspólnie z Bohdanem Pniewskim oraz Janem Stefanowiczem).

Przypisy

  1. a b c d Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 08.03.2022 r.]
  2. a b Dokumenty z dołów śmierci : Kosecki Józef. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 08.03.2022 r.]
  3. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 606.
  4. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 176, 695.
  5. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 893.
  6. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 876.
  7. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 975.
  8. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 965.
  9. Stefan Sienicki. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 17.10.2019 r.]
  10. Cmentarz Stare Powązki: SIENICCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 17.10.2019 r.]
  11. Łysiak Magdalena: Sienicki Stefan. niezalezna.pl. [dostęp 17.10.2019 r.]
  12. prof. dr hab. inż. arch. Stefan Sienicki. archimemory.pl. [dostęp 17.10.2019 r.]
  13. UCHWAŁA NR XIV/9/2011 RADY MIEJSKIEJ W STARACHOWICACH z dnia 29.12.2011 r. w sprawie: przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami Miasta Starachowice na lata 2012 - 2016". bip.um.starachowice.pl. [dostęp 17.10.2019 r.]
  14. Sienicki Stefan, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 17.10.2019 r.]
  15. Stefan Sienicki. pamiecmiasta.pl. [dostęp 17.10.2019 r.]
  16. Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 561.
  17. Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 69, 82.
  18. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
  19. M.P. z 1947 r. nr 58, poz. 408 „za pełną poświęcenia pracę przy odbudowie Gmachu Sejmowego”.
  20. Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 259.

Oceń: Stefan Sienicki (1897–1970)

★★★★★
Średnia ocena:4.81 Liczba ocen:9