Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

---

Miejsca obrad parlamentu do 1918

Historia polskiego parlamentaryzmu sięga początków XV wieku, kiedy to zorganizowane zjazdy urzędnicze zaczęły przyciągać przedstawicieli szlachty oraz miast. Właśnie w tym okresie zawiązał się sejm walny, którego obrady pod wieloma względami przypominały obecne formy dyskusji.

Jak wynika z dokumentów, pierwszy sejm dwuizbowy został zwołany 18 stycznia 1493 roku w Piotrkowie, który obecnie znany jest jako Piotrków Trybunalski. Do momentu zawarcia unii lubelskiej w 1569, sejm odbywał swoje sesje w miastach takich jak Piotrków, Kraków, Toruń, Bydgoszcz, Radom, Sandomierz (gdzie sejmik generalny zasiadał przy osobie króla), Lublin, Parczew oraz Warszawa.

Od 1573 roku, monarcha zaczynał zwoływać sejm co dwa lata. W tym czasie, sesje już nie tylko odbywały się w Piotrkowie, ale głównie w siedzibach królewskich w Warszawie, a w niektórych latach także w Grodnie, co było znane jako sejm grodzieński. Sporadycznie miejsce obrad znajdowało się także w Toruniu.

Warto zauważyć, że aż do początku XX wieku, Sejm nie dysponował własną stałą siedzibą, co znacząco wpływało na organizację obrad i funkcjonowanie instytucji parlamentarnych w Polsce.

Kompleks budynków przy ulicy Wiejskiej

W roku 1918 podjęto kluczową decyzję o adaptacji budynku Instytutu Wychowania Panien im. Aleksandryjsko-Maryjskiego na potrzeby parlamentu. Budynek, który wcześniej pełnił funkcję żeńskiej szkoły średniej, mieści się pod adresem Wiejskiej 2/4/6 (według innych źródeł ul. Wiejskiej 8). Powstał on po tym, jak szkoła ta została ewakuowana do Rosji w 1915 roku, a w kolejnych latach był użytkowany przez niemiecki szpital wojskowy. Budynek główny, stworzony w latach 1851−1853 w oparciu o projekty Antoniego Sulimowskiego oraz Bolesława Podczaszyńskiego, wyróżniał się dużą salą obrad, a także przedsięwzięciami, które stawiały w nim wewnętrzne pomieszczenia niezbędne do organizacji posiedzeń komisji sejmowych oraz klubów parlamentarnych.

Przebudową kompleksu pokierowali architekci Kazimierz Tołłoczko, Romuald Miller oraz Tadeusz Szanior. Sala, w której odbywały się posiedzenia Sejmu, powstała w dawnej jadalni instytutu, która spełniała również funkcję szkolnej auli. Już 10 lutego 1919 roku, podczas swojego inaugurującego posiedzenia, zebrał się w tej przestrzeni Sejm Ustawodawczy II Rzeczypospolitej Polskiej. Zaledwie kilka dni później, w tymże gmachu, uchwalono Małą Konstytucję, dokonując również mianowania Józefa Piłsudskiego na Naczelnika Państwa. Doszło również do uchwalenia konstytucji marcowej 17 marca 1921 roku. W związku z nowymi regulacjami określającymi dwuizbowy charakter parlamentu, w 1922 roku zaadaptowano dawny budynek lazaretu Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego dla potrzeb Senatu (obecnie nazywany G − starym Budynkiem Komisji Sejmowych).

W 1925 roku rząd zlecił projekt rozbudowy kompleksu budynku parlamentu. Kierował nim Kazimierz Skórewicz, kurator Zamku Królewskiego w Warszawie. Prace polegały na dobudowie od strony południowej amfiteatralnej Sali Posiedzeń Sejmu oraz przekazaniu skrzydła ze starą salą Senatowi. W latach 1925–1935 został zrealizowany czteropiętrowy Dom Poselski, obecnie znany jako Stary. Inauguracja nowej Sali Posiedzeń miała miejsce 27 marca 1928 roku, a w tej sali 23 kwietnia 1935 uchwalono konstytucję kwietniową.

Podczas II wojny światowej zniszczeniu uległa część zabudowy sejmowej. Jesienią 1939 roku, Niemcy przeprowadzali egzekucje na tyłach gmachów sejmowych (w tzw. ogrodach sejmowych), głównie wśród mieszkańców Warszawy, skupiając się na przedstawicielach inteligencji. W nieuszkodzonej części kompleksu sejmowego stacjonowały dwa bataliony Schutzpolizei.

W latach 1946–1947 miały miejsce prace związane z wyburzeniem pozostałości XIX-wiecznych budynków oraz odbudową spalonej Sali Posiedzeń Sejmu. Proces rekonstrukcji trwał dziewięć miesięcy. 4 lutego 1947 roku miało miejsce pierwsze po wojnie posiedzenie Sejmu. 22 lipca 1952 roku uchwalono konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Konkurs zorganizowany w 1946 roku przez Stowarzyszenie Architektów Polskich na rozbudowę kompleksu sejmowego wygrał Bohdan Pniewski. Rozpoczęcie prac budowlanych miało miejsce w 1948 roku, a finalne zatwierdzenie planów nastąpiło w maju 1949 roku. Główne prace budowlane zakończono w 1952 roku. Nowy zespół architektonicznie harmonizował ze starym parkiem, a jego obszar był dostępny dla spacerowiczów, aż do sierpnia 2016 roku. Z racji likwidacji Senatu, główny gmach Instytutu Maryjskiego nie został jednak odbudowany, a zachowano jedynie nienaruszone skrzydło wschodnie. Bohdan Pniewski zaprojektował kompleks niskich pawilonów, które zostały ze sobą połączone prześwitami, tarasami i przytulnymi dziedzińcami.

Od 1945 roku, Dom Poselski przeszedł ważne remonty, stając się głównym miejscem zakwaterowania posłów, aż do momentu oddania do użytku Nowego Domu Poselskiego wiosną 1989 roku. Budowla ta została zaprojektowana przez Małgorzatę Handzelewicz-Wacławek i Andrzeja Kaliszewskiego. W tym samym roku budynek A, mieszczący bibliotekę (archiwum), został zaadaptowany na siedzibę Senatu. W latach 1986–1995, budynek B gościł Trybunał Konstytucyjny.

W 2011 roku Kancelaria Sejmu, zarządzająca kompleksem budynków, zdobyła certyfikat Bez Barier, jako uznanie za wzorcowe dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych. W czerwcu 2015 roku ogłoszono przetarg na budowę Budynku Komisji Sejmowych, usytuowanego na działce u zbiegu ulic Wiejskiej oraz Pięknej. Budynek został oddany do użytku w 2018 roku. Od 2019 roku zbiory oraz wnętrza kompleksu sejmowego można podziwiać dzięki platformie Google Arts & Culture.

Budynki

Budynek główny Sejmu

Główna konstrukcja Sejmu została stworzona w trakcie intensywnej rozbudowy tej instytucji, która miała miejsce w latach 1949 aż do 1952. Budowla składa się z dwóch kondygnacji połączonych specyficznymi nadziemnymi przejściami, a poniżej znajduje się jezdnia prowadząca do głównego wejścia. Od 2016 roku, na ścianie naprzeciw wejścia, można podziwiać efektowne płaskorzeźby, których projekt stanowi dzieło Józefa Gosławskiego, powstałe w latach 50. XX wieku.

Hol główny

Hol główny, znajdujący się przy wejściu do Sejmu, imponuje swoją elegancją. Posadzka w trzech barwach, biało-szaro-czarna, została wykonana z wysokiej jakości marmuru. Pomieszczenie charakteryzuje się także szarością stiukowych kolumn oraz prostymi, marmurowymi portalami, wykonanymi z białego marmuru karraryjskiego. W centralnej części holu znajdują się marmurowe schody, które ozdobione są żelazną balustradą z wmontowanymi złotymi płaskorzeźbami przedstawiającymi główki dziewczynek i chłopców. Mosiężna balustrada w formie węża dodaje miejscu wyjątkowego charakteru. Po obu stronach schodów zainstalowano pamięciowe tablice ku czci wizyty Jana Pawła II w parlamencie, która miała miejsce 11 czerwca 1999 roku.

Na prawo od wejścia umieszczono makietę kompleksu sejmowego, a na piętrze znajdują się tablice pamiątkowe, w tym jedna poświęcona posłom II Rzeczypospolitej, którzy polegli podczas II wojny światowej oraz tablica upamiętniająca parlamentarzystów zmarłych w katastrofie pod Smoleńskiem w 2010 roku. Nad wejściem wiszący zegar, wykonany w ceramicznej oprawie, jest dziełem Władysława Zycha, powstałym w 1955 roku.

Sala Kolumnowa

W lewym skrzydle holu głównego znajduje się Sala Kolumnowa, do której wejścia strzeżą estetyczne, dwuskrzydłowe szklane drzwi z kutymi kratami. Pomieszczenie to jest drugim co do wielkości w kompleksie, ma imponującą powierzchnię 600 m². Nazwa Sali pochodzi od smukłych, symetrycznych kolumn, które wspierają sufit. Kolorowa marmurowa posadzka wzbogacona jest o wielobarwne rozetki z różnego rodzaju marmurów wraz ze złocistym chalcedonem. Sufit, zdobiony stiukowymi dekoracjami, oświetlają kryształowe kandelabry, zaprojektowane przez Tadeusza Gronowskiego. Po rekonstytucji Senatu, Sala Kolumnowa pełniła rolę miejsca posiedzeń między 1989 a majem 1991 roku.

Sala Posiedzeń Sejmu

Sala Posiedzeń Sejmu, której projektantem był Kazimierz Skórewicz, powstała w latach 1925-1928. Wyjątkowym elementem tego wnętrza jest fakt, że oprócz jednego marmurowego elementu pochodzącego z Belgii, wszystkie inne materiały wykorzystywane do konstrukcji maja krajowe pochodzenie. Dębowe fotele, stoły oraz balustrady zostały zaprojektowane przez Stefana Sienickiego, natomiast płaskorzeźby oddzielające prezydium od amfiteatru to dzieło Aleksandra Żurakowskiego. Zewnętrzna ściana Sali Posiedzeń jest ozdobiona fryzem złożonym z 18 kamiennych płyt, na których znajdują się płaskorzeźby Jana Biernackiego i Jana Szczepkowskiego, symbolizujące różnorodne aspekty społeczeństwa, takie jak religia, sztuka, orka, czy edukacja.

Obecnie, Sala Posiedzeń jest miejscem kluczowych wydarzeń, takich jak zwoływanie Zgromadzenia Narodowego, a także składanie przysięgi przez nowo wybranego prezydenta RP. Całe wnętrze otaczają wygodne kuluary, w których w każdej chwili można odpocząć.

Korytarz Marszałkowski

Ten reprezentacyjny korytarz łączy budynek C z budynkami A i B. Jego sufit oparty jest na dwóch rzędach kolumn, które zwężają się ku dołowi, co optycznie zwiększa przestrzeń korytarza. Po obu stronach znajdują się wejścia do gabinetów prezydenta oraz premiera, a także cztery dużych sal, nazwanych zgodnie z ważnymi datami w historii kraju: Konstytucji 3 Maja oraz imionami trzech marszałków Sejmu z okresu II Rzeczypospolitej: Wojciecha Trąmpczyńskiego, Ignacego Daszyńskiego oraz Macieja Rataja. Korytarz zamyka ozdobna żelazna krata, stworzona przez Jana Mizerskiego, która dodaje mu elegancji.

Budynek i sala posiedzeń Senatu

Po reaktywacji Senatu w dniu 7 kwietnia 1989, obrady odbywały się początkowo w Sali Posiedzeń Sejmu, a przez następne półtora roku w Sali Kolumnowej. Następnie zaadaptowano budynek A na potrzeby izby wyższej. Sala Posiedzeń Senatu, powstała z połączenia trzech pomieszczeń bibliotecznych, znajduje się na pierwszym piętrze budynku. Środkowa część budynku charakteryzuje się owalną klatką schodową, do której dostęp prowadzi Korytarz Marszałkowski. Balustrada tej klatki, wykonana z kutej żelaznej w formie wici roślinnej, stanowi jej niezwykły element charakterystyczny. Klatka schodowa jest widoczna ze wszystkich stron holu i przyciąga wzrok przez swoją dynamikę formy. Prace mające na celu jej zaadaptowanie przeprowadzono od jesieni 1990 do wiosny 1991, przekształcając wcześniejszy, budynkowy układ w nowoczesne wnętrza, nawiązujące do tradycji Sejmu.

Budynek Komisji Sejmowych (stary)

Taki XIX-wieczny budynek znajdujący się w północno-wschodniej części zespołu sejmowego, w międzywojniu był siedzibą Senatu, a po wojnie Kancelarii Rady Państwa. Powstały plany adaptacji budynku na muzeum parlamentaryzmu, lecz po zakończeniu prac remontowych w 1992 roku, zdecydowano, że będą w nim obradować komisje sejmowe. Renowacja budynku oraz nowa aranżacja wnętrz przeprowadzona w 1992 roku miała na celu odświeżenie wyglądu i podniesienie jego standardów. To zadanie wykonała architekt Aleksandra Stępińska.

Stary Dom Poselski

Ten budynek, historycznie znany jako Hotel Sejmowy, został wzniesiony według projektu Kazimierza Skórewicza w formie nieforemnej podkowy, skierowanej w stronę południową. Na północy środkowa oś budynku została zaakcentowana poprzez zastosowanie płaskiego ryzalitu, a narożniki zostały zaokrąglone. Stary Dom Poselski został połączony z Salą Posiedzeń przy pomocy łącznika parterowego, który po wojnie został nadbudowany o piętro przez Pniewskiego, przy zachowaniu oryginalnej balustrady. W wyniku tego działania powstał wewnętrzny dziedziniec przed hotelem, dostępny od ulic Wiejskiej i Górnośląskiej. Jednym z istotnych elementów to stylizowany narożnik, który ma formę cylindrycznej baszty.

W obecnych czasach w Starym Domu Poselskim znajduje się wiele ważnych instytucji, w tym Biblioteka Sejmowa.

Nowy Dom Poselski

W miarę upływu lat, dawny hotel okazał się niewystarczający pod względem przestrzeni. W rezultacie, nowy Dom Poselski opracowany został na bazie projektu Małgorzaty Handzelewicz-Wacławek i przy współpracy z Andrzejem Kaliszewskim. Uroczyste otwarcie miało miejsce w wiosennym okresie roku 1989. Budynek ten zamyka północno-zachodni teren Sejmu. W jego strukturze znajdują się trzy kondygnacje mieszkalne od strony skarpy, natomiast z przeciwnej są ich aż sześć. Elewacje budynku pokryte są ciemnoszarą blachą miedzianą, z ornamentami nawiązującymi do stylów renesansowych oraz manierystycznych. Główne wejście prowadzi do budynku od strony ulicy Senackiej. Wnętrze hali głównej rozciąga się na dwóch poziomach, z schodami łączącymi oba poziomy. Znajdują się tam różne punkty, w tym kasy biletowe – PKP Intercity oraz LOT, a także bank PKO, restauracja, sklepy oraz inne zakłady usługowe. Wobec rozwoju tego miejsca, budynek przeszedł znaczną rozbudowę w latach 1987-1994.

W roku 2015, sali konferencyjnej Nowego Domu Poselskiego nadano imię Jacka Kuronia, a przy wejściu umieszczono tablicę upamiętniającą czterech posłów oraz pracownika Kancelarii Sejmu, którzy zginęli tragicznie w wypadku samochodowym w 1994 roku.

Kaplica sejmowa

Na poziomie -1 nowego Domu Poselskiego znajdujemy kaplicę Bogurodzicy Maryi Matki Kościoła, która jest częścią parafii św. Aleksandra. Kaplica została poświęcona 1 maja 1993 roku przez kardynała Józefa Glempa. Warto zaznaczyć, że krzyż ołtarzowy oraz płaskorzeźbione stacje Drogi Krzyżowej, wykonane przez Jana Tutaja, zostały ufundowane z darowizn parlamentarzystów. Kaplica jest miejscem szczególnego znaczenia, bowiem znajduje się w niej pieczołowicie przechowywany oryginalny fotel papieża Jana Pawła II, który służył podczas jego wizyty w Sejmie w 1999 roku. W marcu 2006 roku przybyły tutaj relikwie św. Joanny Beretty Molli, a w lutym 2014 roku figura „Anioła Dziecka Utraconego” – będąca hołdem dla podobnej figury z lat 20. XX wieku. Akt ofiarowania nastąpił podczas pielgrzymki parlamentarzystów w Częstochowie, obecności kapelana sejmowego, ks. Pawła Powierza.

W 2015 roku wprowadzono relikwie (krew) św. Jana Pawła II, a w 2020 roku relikwie (włosy) św. Maksymiliana Marii Kolbego. Każdego dnia, od poniedziałku do piątku, można uczestniczyć w Mszy Świętej, która odprawiana jest o godzinie 7.30.

Budynek Komisji Sejmowych (nowy)

W 2019 roku otwarto nowoczesny Budynek Komisji Sejmowych, który znajduje się pod adresem ul. Wiejska 1. Ten projekt został stworzony przez zespół architektów Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne.

Budynki administracyjne

Ta sekcja wymaga jeszcze uzupełnienia, jeśli masz dodatkowe informacje proszę o ich dostarczenie.

Sortownia korespondencji

Budynek ten został zrealizowany w latach 2008 – 2010. Składa się z czterech kondygnacji podziemnych oraz nadziemnego pawilonu, charakteryzującego się lekką, ażurową konstrukcją. Projekt architektoniczny, który został zrealizowany, pochodził z pracowni Bolesława Stelmacha z Lublina, która wygrała konkurs na rozbudowę Sejmu. W części naziemnej budynku umieszczono recepcję, miejsce do skanowania przesyłek oraz windy, które ułatwiają poruszanie się. Natomiast w podziemiach mieszczą się sortownie listów, centrum nadawcze, magazyny oraz garaż. Dwa piętra, przeznaczone dla pracowników, mają zapewniony dostęp do naturalnego światła dzięki umieszczonemu atrium-studni, w której znajduje się panoramiczna winda, co pozytywnie wpływa na komfort pracy.

Plan kompleksu

Plan kompleksu budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje rozległy obszar, na którym zlokalizowane są kluczowe instytucje państwowe. W centralnej części kompleksu znajduje się główny gmach Sejmu, a jego architektura odzwierciedla tradycyjne wartości demokratyczne. Kompleks ten stanowi nie tylko siedzibę dla posłów, ale także symbol polskiego parlamentaryzmu.

Obok gmachu Sejmu ulokowane są również inne istotne budynki, w tym siedziba Senatu oraz biura dla pracowników administracyjnych. Plan kompleksu został zaprojektowany w sposób, który umożliwia komfortowe i funkcjonalne funkcjonowanie tych instytucji. Całość otaczają zadbane tereny zielone, które sprzyjają zarówno odpoczynkowi, jak i organizacji wydarzeń na świeżym powietrzu.

Warto również zwrócić uwagę na aspekty ochrony i bezpieczeństwa kompleksu, które są kluczowe dla zapewnienia sprawnego działania instytucji oraz ochrony osób w nim przebywających. Integracja nowoczesnych technologii z architekturą historyczną tworzy unikalny charakter tego miejsca.

Niezaprzeczalnie, kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej jest miejscem, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością, a każdy element tego planu świadczy o znaczeniu polskiego parlamentaryzmu.

Tereny zielone

Kompleks budynków Sejmu oraz Senatu tworzy niezwykle interesujący architektoniczno-parkowy układ, zajmujący powierzchnię ponad 6 hektarów. Z tego obszaru, blisko połowa to piękne tereny zielone.

Wśród najbardziej powszechnych roślin, które można napotkać w tym miejscu, znajdują się cisy, jodły kalifornijskie, świerki srebrne, żywotniki, jałowce oraz azalie. Spacerując po terenie, natkniemy się także na brzozę papierową, sosnę żółtą, choinkę kanadyjską oraz glediczję trójcierniową.

Co ciekawe, niektóre z tych roślin sukcesywnie przetrwały trudne czasy II wojny światowej, co czyni je częścią nie tylko flory, ale i historii tego miejsca.

Zwierzęta na terenie kompleksu sejmowego

Kompleks sejmowy w Polsce staje się nie tylko miejscem pracy dla polityków, ale również ważnym miejscem dla dzikiej fauny.

Stary Dom Poselski, będący najwyższym budynkiem w kompleksie, jest od wielu lat ulubionym miejscem dla pustułek, które wybierają ten obiekt jako idealne miejsce do gniazdowania.

Dodatkowo, w czerwcu 2015 roku na terenie ogrodu sejmowego, tuż za budynkiem Senatu, uruchomiono pasiekę złożoną z 10 uli. To inicjatywa ekologiczna, mająca na celu wspieranie ochrony pszczół, które odgrywają kluczową rolę w ekosystemie.

Pszczoły, które zasiedliły te ule to rasy kraińskiej, znane ze swojej aktywności i pracowitości, a jednocześnie charakteryzujące się łagodnym temperamentem.

Zwiedzanie budynków Parlamentu

Gmachy Sejmu oraz Senatu są dostępne do zwiedzania przez cały rok zarówno dla grup zorganizowanych, jak i osób indywidualnych. Można to uczynić w szczególności w trakcie specjalnych wydarzeń takich jak dni otwarte czy Noc Muzeów. Nadzór nad organizowaniem wycieczek oraz popularyzowaniem wiedzy o Sejmie sprawuje wyspecjalizowana jednostka, znana jako Wszechnica Sejmowa, działająca w ramach Kancelarii Sejmu. Każdego roku kompleks budynków Parlamentu przy ulicy Wiejskiej przyciąga około 100 tysięcy zwiedzających.

Regulacje dotyczące wejścia oraz poruszania się po kompleksie budynków ustanowiono w Zarządzeniu nr 1 Marszałka Sejmu, które zostało wydane 9 stycznia 2008 roku. W dokumencie tym określono m.in., że osobom, które swoim wyglądem lub zachowaniem mogą naruszać powagę Sejmu i Senatu, wstęp jest zabroniony. Jednakże odwiedzający mają prawo do wykonania fotografii, z wyjątkiem sytuacji, kiedy zamierzają fotografować osoby przebywające w kaplicy sejmowej, basenie zlokalizowanym w Nowym Domu Poselskim, a także w Czytelni Biblioteki Sejmowej oraz we wszelkich punktach gastronomicznych znajdujących się w kompleksie.

---

Oceń: Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

---