Zygmunt Kamiński (malarz)

---

Życiorys

Zygmunt Kamiński był synem adwokata i pisarza Rajmunda Stanisława Kamińskiego, co niewątpliwie wpłynęło na jego rozwój artystyczny oraz zainteresowania. 

Nauka

Swoje kroki w dziedzinie edukacji stawiał w 1899 roku, kiedy rozpoczął naukę w V Gimnazjum Rządowym. Po strajku szkolnym, który miał miejsce w 1905 roku, przeniósł się do Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego w Warszawie, gdzie z sukcesem ukończył naukę. Jeszcze w czasach nauki w V Gimnazjum, zbierał doświadczenia na wieczornych kursach rysunkowych w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Następnie podjął naukę w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, kształcąc się pod okiem uznanych artystów: Konrada Krzyżanowskiego oraz Ferdynanda Ruszczyca.

Droga edukacyjna kontynuowana była na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod przewodnictwem prof. Józefa Mehoffera, gdzie uzyskał srebrny medal za swoje osiągnięcia. Doświadczenie studenckie wzbogacił o naukę w paryskich akademiach, takich jak Académie Ranson oraz Grande Chaumière, gdzie miał okazję poznać kluczowe trendy w sztuce francuskiej, w tym prace Henri Matisse’a i Pablo Picasso. Sztuka tradycyjna, mimo wpływów awangardowych, pozostała jego główną inspiracją.

W sierpniu 1920 roku, podczas wojny polsko-bolszewickiej, Zygmunt Kamiński zaciągnął się jako ochotnik do Wojska Polskiego, angażując się tym samym w obronę ojczyzny.

Twórczość

Obszar twórczych zainteresowań Kamińskiego był niezwykle szeroki. Artysta projektował znaczki pocztowe, banknoty, medale, a także tworzył monumentalne dekoracje ścienne z treściami symboliczno-historycznymi. Jego prace obejmowały ilustracje do powieści znanych polskich pisarzy, takich jak Stefan Żeromski (w powieści o Walgierzu Udałym oraz Wisła) czy Władysław Reymont (w dziele Chłopi). Ponadto, artysta w swoich kompozycjach odnosił się do dramatycznych wydarzeń eksterminacji warszawskiego getta oraz realizował realistyczne portrety.

W 1922 roku zaprojektował dekorację plafonu dla Teatru Narodowego, z której do dzisiaj zachowały się jedynie szkice kompozycyjne. Podobnie cenne dekoracje sgraffitowe w gmachu Sejmu ocalały tylko w postaci starych fotografii. Warto podkreślić, że to Zygmunt Kamiński stworzył wzór godła Polski w 1927 roku oraz wzór, który przeszedł do okresu PRL. Zaprojektował także dwa banknoty dla Banku Polskiego: 20-złotowy (wyemitowany 1 marca 1926 r. oraz 1 września 1929 r.) i 50-złotowy (wyemitowany 28 sierpnia 1925 r. oraz 1 września 1929 r.).

Jego projekty sakralne przetrwały o wiele lepiej, spośród nich wyróżniają się najważniejsze realizacje, takie jak: prezbiterium w kościele w Jabłonnie, 40 postaci świętych do ołtarza 1000-lecia Polski w kościele św. Kazimierza w Pruszkowie, obraz olejny św. Jacka w warszawskim Służewie, projekt tablicy ślubowań Jana Kazimierza oraz pomnika kardynała Augusta Hlonda.

Oprócz tego, artysta współpracował z żoną, Zofią Trzcińską-Kamińską, rzeźbiarką, tworząc m.in. pomnik Tadeusza Kościuszki w Poznaniu i pomnik Stefana Czarnieckiego w Czarncy. Jego prace spotkały się z uznaniem na Światowej Wystawie w Paryżu w 1937 roku, gdzie wyróżniono posąg Bolesława Chrobrego oraz złotą monetę z jego wizerunkiem. Z drugiej strony, plakat Kamińskiego „Polacy na IX Olimpiadę 1928” nie zdobył uznania na Olimpiadzie Sztuki i Literatury w Amsterdamie.

Działalność dydaktyczna

Zygmunt Kamiński z czasem zwrócił się ku pracy dydaktycznej, którą uznał za niezwykle istotną. Niezbędną umiejętność rysowania uważał za warunek sine qua non dla każdego architekta. Był współzałożycielem Wydziału Architektury PW, pełniąc funkcję jego dziekana w latach 1930–1931, 1937–1939 oraz 1945–1946. Przez wiele lat, bo od 1915 do 1960 roku, prowadził Zakład Rysunku Odręcznego. W czasie II wojny światowej współorganizował tajne nauczanie i z powodzeniem prowadził zajęcia w kursach architektonicznych. Po zakończeniu powstania warszawskiego przeniósł się do Częstochowy, gdzie również zorganizował kursy architektoniczne. W latach 1950–1952 miał zaszczyt pełnić rolę profesora na ASP w Warszawie.

Prace jego uczniów były regularnie wystawiane zarówno na ekspozycjach Wydziału Architektury PW, jak i w warszawskiej Zachęcie oraz w takich miastach jak Rzym, Florencja, Wenecja, Neapol i Mediolanu. Zygmunt Kamiński był twórcą znaczącej szkoły rysunku architektonicznego, wykształcił wiele pokoleń architektów.

Śmierć

Niestety, profesor Zygmunt Kamiński zmarł w Warszawie. Został pochowany obok swojej żony Zofii na cmentarzu Powązkowskim (Aleja Zasłużonych-1-79).

Kontrowersje

W 2017 roku heraldyk Jerzy Michta opublikował wyniki swoich badań, z których wynikało, że forma godła Polski, stworzona przez Kamińskiego w 1927 roku, może być jedynie kopią wizerunku polskiego orła z plakietki ku czci Ignacego Paderewskiego, zaprojektowanej przez Élisę Beetz-Charpentier w 1924 roku. Słowa Michty powróciły z jeszcze większą siłą w październiku 2018 roku, kiedy Andrzej-Ludwik Włoszczyński powołał się na te same badania. Dodatkowo, w grudniu 2018 roku Aleksander Bąk ujawnił kopię umowy z dnia 15 maja 1934 roku, zawartej pomiędzy Mennicą Paryską a Élisą Beetz-Charpentier, podważając wcześniejsze tezy i stwierdzając, że plakieta została wydana w 1934 roku, a nie wcześniej. Włoszczyński natomiast krytycznie odniósł się do analiz Bąka, sprzeciwiając się jego wnioskom.

Wystawy

Zygmunt Kamiński był artystą, którego działalność wystawiennicza rozciągała się na wiele lat i miejsc, w których prezentował swoją twórczość. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje o jego wystawach, które są nieodłącznym elementem jego twórczości.

• 1908 – wystawa Polskiej Sztuki Stosowanej,
• 1914 – „Młoda Sztuka”, Zachęta,
• 1918 – Grupa „Pięciu”, Zachęta,
• 1925 – Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa, Paryż,
• 1927 – Wystawa Polskich Książek i Drzeworytów, Lipsk,
• 1927 – I Międzynarodowa Wystawa Zdobnictwa Książki, Lipsk,
• 1929 – Powszechna Wystawa Krajowa, Dział Sztuki, Poznań,
• 1934 – Wystawa Polskiej Grafiki Użytkowej Muzeum Artystyczno-Przemysłowe, Praga,
• 1936 – Salon Bloku Polskich Artystów Plastyków, Warszawa,
• 1937 – Międzynarodowa Wystawa Sztuki i Techniki, Paryż,
• 1938 – Wystawa KAGR, Zachęta,
• 1947 – Wystawa Prac Polskich Artystów Niezależnych, PW,
• 1969 – „1000 lat sztuki polskiej”, Paryż,
• 1970 – Londyn.

Wystawy te podkreślają zarówno rozwój twórczości Kamińskiego, jak i ewolucję sztuki polskiej na przestrzeni lat.

Publikacje

W kontekście działalności Zygmunta Kamińskiego, warto zwrócić uwagę na jedną z jego istotnych publikacji. Książka nosi tytuł „Dzieje życia w pogoni za sztuką”, która została wydana przez Instytut Wydawniczy „Pax” w Warszawie w 1975 roku. Warto również podkreślić, że przedmowę do tego dzieła napisał J. Zachwatowicz.

Stowarzyszenia

W latach 1922–1932 Zygmunt Kamiński był prominentną postacią w warszawskim świecie sztuk plastycznych jako współzałożyciel oraz członek znanych stowarzyszeń artystycznych, takich jak „Młoda Sztuka” oraz „Rytm”. Oba te ugrupowania odegrały istotną rolę w rozwoju polskiej sztuki w okresie międzywojennym.

W okresie od 1926 do 1939 roku artysta był związany ze Stowarzyszeniem Polskich Artystów Grafików „Ryt”, gdzie mógł prezentować swoje prace i współpracować z innymi najwybitniejszymi grafikami tego czasu.

Kolejnym istotnym punktem w jego działalności artystycznej było członkostwo w Krajowej Asocjacji Grafików (KAGR) w latach 1935–1939. Przynależność do tego stowarzyszenia dawała możliwość uczestniczenia w licznych wystawach oraz wydarzeniach promujących grafikę.

W tym samym okresie, od 1935 do 1939 roku, Kamiński był również częścią Bloku Zawodowych Artystów Plastyków. Dzięki tej organizacji mógł łączyć siły z innymi artystami, co wpływało na bogactwo twórczości i promocję sztuk plastycznych w Polsce.

Ordery i odznaczenia

Artysta Zygmunt Kamiński był wielokrotnie uhonorowany za swoje osiągnięcia w dziedzinie sztuki. Otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które potwierdzają jego znaczenie w polskiej kulturze oraz sztuce.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nadany dwukrotnie: po raz pierwszy 10 listopada 1938 roku, a następnie w 1965 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 28 września 1954 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, wyróżnienie otrzymane dwukrotnie: w roku 1935 oraz 11 lipca 1955 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany 19 stycznia 1955 roku,
• Kawaler I stopnia Orderu Danebroga, nadanego przez Danię w 1937 roku.

Nagrody

W życiu Zygmunta Kamińskiego uznanie jego talentu artystycznego zyskało potwierdzenie w postaci licznych nagród, które zdobył w trakcie swojej kariery.

• I nagroda za projekt banknotu 50-złotowego i 20-złotowego, konkurs NBP (1925),
• II nagroda za projekt banknotu 100-złotowego, konkurs NBP,
• Medal Złoty na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu (1926),
• I nagroda na konkursie Ministerstwa Poczty i Telegrafu za projekt znaczków 5, 10 i 25 groszowych (1926),
• Wielki Medal Srebrny na Wystawie Sztuki PWK w Poznaniu (1929),
• Medal Złoty na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu (1937),
• III nagroda konkursu na projekt godła państwowego (1948).

---

Oceń: Zygmunt Kamiński (malarz)

---