Stefan Mirowski

---

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Stefan Mirowski był synem inżyniera hutnika Adama Mirowskiego oraz nauczycielki języka niemieckiego, Heleny z Hertzów. Wraz z bratem Tadeuszem uczęszczał do Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Ziemi Mazowieckiej, mieszczącego się przy ul. Klonowej 16 w Warszawie. W 1937 roku obydwaj bracia uzyskali świadectwo dojrzałości. W tym samym czasie, Mirowski był członkiem 21 Drużyny Harcerskiej im. gen. Ignacego Prądzyńskiego, zyskując w niej kolejne stopnie wtajemniczenia, zaczynając od szeregowego, przez zastępowego, a kończąc na przybocznym. Jego działalność harcerska obejmowała także kierowanie obozami letnimi tej drużyny.

Uczestniczył w ważnych wydarzeniach harcerskich, takich jak Jamboree w Gödöllő na Węgrzech w 1933 roku, Jubileuszowy Zlot ZHP w Spale w 1935 oraz Jamboree w Vogelenzang w Holandii w 1937 roku. Przyjął sobie za życiowe motto słowa generała Roberta Baden-Powella: Szukajcie przyjaciół!. W 1937 rozpoczął studia wyższe, działając aktywnie w Akademickim Kręgu Starszoharcerskim „Kuźnica”, jednakże wciąż pozostawał w bliskim kontakcie z macierzystą drużyną. W lipcu 1939, poprowadził ostatni przed II wojną światową oboz drużyny w Nowosiółkach, leżących nad rzeką Szczarą, dopływem Niemna.

W latach 1937–1939 studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego oraz na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej. W okresie okupacji kontynuował naukę na Wydziale Mechaniki Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. Hipolita Wawelberga oraz Stanisława Rotwanda.

II wojna światowa

Wybuch wojny zaskoczył Mirowskiego w Krakowie, skąd dotarł do Warszawy 12 września, poruszając się pieszo i na rowerze. Już następnego dnia zgłosił się do Pogotowia Harcerskiego, które mieściło się przy ul. Dzielnej 36. W 1940 roku objął stanowisko komendanta Hufca Mokotów Górny w Warszawskiej Chorągwi Szarych Szeregów, znanej jako Ul „Wisła”. Był organizatorem i pierwszym komendantem „Zawiszy” w strukturze Szarych Szeregów, a także kierownikiem wydziału w Głównej Kwaterze Szarych Szeregów „Pasieki”. Mirowski był także aktywnym członkiem Komendy Głównej organizacji „Wawer” oraz brał udział w licznych akcjach małego sabotażu.

Współpracował przy tworzeniu Akcji „M” (Młodzież) i redagował pismo „Wigry”. Po aresztowaniu naczelnika Szarych Szeregów, Floriana Marciniaka, oraz objęciu tej funkcji przez Stanisława Broniewskiego „Orszę”, Mirowski został komendantem Ula „Wisła”, gdzie organizował szkolenia wojskowe oraz w zakresie metodyki harcerskiej. Od marca 1943 roku pełnił również funkcję wizytatora w Lwowskiej Chorągwi Szarych Szeregów.

Jego brat, Tadeusz, zginął 1 czerwca 1943 roku w Warszawie, broniąc się przed zatrzymaniem przez patrol żandarmerii. W grudniu 1942 roku ukończył kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola” Armii Krajowej i uzyskał stopień sierżanta podchorążego. 1 maja 1944 roku został awansowany na podporucznika AK. Po podporządkowaniu Ula „Wisła” warszawskim obwodom AK, dowodził Blokiem „Prochownia” w VI Obwodzie (Ochota) i otrzymał przydział do II plutonu 3. kompanii Batalionu „Zośka”. W trakcie powstania warszawskiego, 12 sierpnia 1944 roku, został aresztowany wraz z żoną oraz mieszkańcami sąsiednich domów, a następnie wysiedlony do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd udało mu się uciec i ukryć w Podkowie Leśnej oraz w Piasecznie.

Działalność powojenna

W latach 1945–1948 Mirowski pełnił funkcję zastępcy komendanta Warszawskiej Chorągwi ZHP, zajmując się reaktywacją 21 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. W 1949 roku został usunięty z ZHP, jednak powrócił do pracy w 1956 roku, uczestnicząc w odrodzeniu ZHP podczas Krajowego Zjazdu Działaczy Harcerskich w Łodzi, znanego jako Zjazd Łódzki. Później został sekretarzem Centralnej Komisji Weryfikacyjnej Instruktorów. Po odejściu Aleksandra Kamińskiego z funkcji przewodniczącego RN ZHP w 1959 roku Mirowski także opuścił ZHP.

Jego kariera zawodowa rozpoczęła się w 1947 roku w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, gdzie pełnił obowiązki zastępcy naczelnika Wydziału Prac Naukowo-Badawczych w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. W 1951 roku został zwolniony z powodu „niewłaściwej” postawy politycznej oraz wcześniejszej przynależności do Armii Krajowej. W późniejszym czasie pracował w Polskim Komitecie Normalizacji, Miar i Jakości, a także był głównym specjalistą w Centralnym Ośrodku Informacji Normalizacyjnej i Metrologicznej. Od 1951 roku współredagował branżowe pismo naukowo-techniczne „Normalizacja”. W latach 80. przyczynił się do założenia i przewodniczenia Komisji Zakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Odmówił podpisania deklaracji lojalności oraz wystąpienia z „Solidarności”, co skutkowało przeniesieniem na wcześniejszą emeryturę.

W trakcie stanu wojennego Mirowski działał w obiegu podziemnym, prowadząc kolportaż wydawnictw oraz organizując pomoc dla rodzin internowanych. Uczestniczył także w działaniach Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. Współpracował z Kręgiem Instruktorów ZHP i Wychowawców „Ruch Kamykowy”, a również z Komisją Historyczną Szarych Szeregów powstałą w 1984 roku.

Po 1989 roku powrócił do harcerstwa. Aktywnie uczestniczył w wprowadzaniu zmian w ZHP, kulminujących przywróceniem tradycyjnego Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego na XXVIII Zjeździe ZHP w grudniu 1990 roku, na którym objął funkcję Przewodniczącego ZHP. Mirowski był autorem ponad 200 publikacji poświęconych normalizacji technicznej.

Śmierć i upamiętnienie

Harcmistrz Stefan Mirowski zmarł niespodziewanie podczas światowej konferencji skautowej, która odbyła się w Oslo. To tam przewodniczył delegacji, która odebrała certyfikat potwierdzający przynależność ZHP do WOSM – Światowej Organizacji Ruchu Skautowego.

Po jego śmierci, jego ciało spoczęło na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, w kwaterze A20-1-6. Od 2004 roku Mirowski jest uważany za bohatera Chorągwi Dolnośląskiej ZHP, a jego pamięć cieszy się ogromnym szacunkiem wśród skautów.

W dniu 10 października 2008 roku, w Ogrodzie Jordanowskim mieszczącym się przy ul. Antoniego Odyńca na warszawskim Mokotowie, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy memoratywnej ku czci harcmistrza Stefana Mirowskiego. To symboliczny gest, który miał na celu uczczenie jego wkładu w ruch skautowy oraz upamiętnienie jego niezwykłej postaci.

Oprócz tego, upamiętniająca go tablica została także umieszczona na budynku przy ul. Filtrowej 83 w Warszawie, co stanowi trwały element pamięci o jego zasługach dla społeczności skautowej i nie tylko.

Kalendarium życia

14 marca 1920 roku w Warszawie przyszedł na świat Stefan Mirowski, jako drugi syn Adama oraz Heleny Mirowskich. Jego wczesne życie naznaczone było harcerską działalnością.

Już 28 lutego 1932 roku złożył Przyrzeczenie Harcerskie w zastępie „Lisów” w 21 WDH im. gen. Ignacego Prądzyńskiego. W ciągu następnych lat aktywnie uczestniczył w różnych obozach harcerskich, w tym od 2 do 14 sierpnia 1933 roku w Jamboree w Gödöllö na Węgrzech oraz w Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa w Spale od 11 do 25 lipca 1935 roku.

W maju 1937 roku Mirowski ukończył maturę w Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej przy ul. Klonowej 16 w Warszawie. Później, w okresie od 29 lipca do 13 sierpnia 1937 roku, brał udział w Jamboree w Vogelenzang w Holandii. W latach 1937-1939 studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie oraz na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej, będąc członkiem Akademickiego Kręgu Starszoharcerskiego „Kuźnica”.

W 1939 roku ukończył obóz szkoleniowy Legii Akademickiej, zdobywając stopień starszego strzelca z cenzusem. Lato 1940 roku spędził na kierowaniu zespołem chłopców na półkolonii w mokotowskim Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej.

We wrześniu 1940 roku, operując pod pseudonimem „Bolek”, objął funkcję komendanta Hufca Mokotów Górny w Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów „Ul Wisła”. W wiosnę 1941 roku wprowadził do Szarych Szeregów zespół Kręgu Starszoharcerskiego „Pomarańczarnia”, kierując przez Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę”. Już 22 czerwca 1941 roku stał się współautorem programu Dziś, jutro, pojutrze.

Wrzesień 1941 roku przyniósł wiele zmian, bowiem Mirowski został komendantem Okręgu Południe w „Ulu Wisła” oraz w Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, posługując się różnymi pseudonimami. Od lipca do grudnia 1942 roku uczestniczył w II turnusie Zastępczych Kursów Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Armii Krajowej, co zaowocowało awansem na stopień kaprala podchorążego.

W wrześniu 1942 roku zorganizował pierwszą drużynę harcerzy w wieku 12–15 lat na Mokotowie, patronowaną przez Romualda Traugutta. Od 3 listopada 1942 roku pełnił funkcję pierwszego komendanta Zawiszy, a w styczniu 1943 roku otrzymał stopień podharcmistrza. W okresie od maja 1943 do marca 1944 roku zarządzał Wydziałem Zawiszy w Głównej Kwaterze „Pasiece”. Z kolei od 6 maja 1943 do 14 marca 1944 roku posiadał tytuł komendanta Chorągwi Warszawskiej „Ula Wisła”.

15 sierpnia 1943 roku awansował na harcmistrza, a kilka dni później uczestniczył w pogrzebie hm. ppor. Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. We wrześniu 1943 roku opracował instrukcję Służby Pomocniczej „Mafeking”. Następnie, od 15 marca do 6 czerwca 1944 roku, kierował „Blokiem Prochownia” na Ochocie. 1 maja 1944 roku uzyskał awans na podporucznika oraz pełnił obowiązki kierownika Chorągwi Warszawskiej „Ulem Wisła” w okresie od 6 czerwca do 1 sierpnia 1944 roku.

Nieustanne zaangażowanie w harcerstwo i działania wojenne poprawiły Mirowskiego życie prywatne; 1 sierpnia 1944 roku wziął ślub z Ireną Tyszkiewicz. W dniach od 1 do 12 sierpnia 1944 roku niósł pomoc ludności cywilnej na Ochocie podczas Powstania Warszawskiego.

W wyniku działań wojennych, Mirowski stał się członkiem Głównej Kwatery „Pasieki” w Krakowie. Po wojnie, w 1945 roku, uzyskał tytuł inżyniera, kończąc Wyższą Szkołę Budowy Maszyn. W kolejnych latach zajmował się działalnością harcerską, m.in. jako zastępca komendanta Chorągwi Warszawskiej ZHP oraz inspektor w departamentach technicznych.

Po kilku ważnych rolach w harcerstwie, w tym kierowaniu Komisją Zakładową NSZZ „Solidarność” w Polskim Komitecie Normalizacji, od 1984 roku współpracował z Komisją Historyczną Szarych Szeregów. 21 października 1989 roku podjął działania na rzecz obrony ZHP, a w 1990 roku został Przewodniczącym ZHP.

Po wielu latach służby, 10 sierpnia 1992 roku wystosowano prośby o przywrócenie członkostwa ZHP w międzynarodowych organizacjach skautowych. W 1993 roku kolejny raz został wybrany na Przewodniczącego ZHP, a jego działalność zakończyła się wraz ze śmiercią 13 lipca 1996 roku podczas Światowej Konferencji WOSM w Oslo, gdzie pozostawił niezatarte ślady w historii harcerstwa.

22 lipca 1996 roku został pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach, a jego życie pozostaje inspiracją dla wielu pokoleń harcerzy.

Odznaczenia

W bogatej historii odznaczeń, które otrzymał Stefan Mirowski, wyróżniają się następujące medale i krzyże:

• krzyż srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari,
• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany pośmiertnie),
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• krzyż walecznych,
• srebrny krzyż zasługi z mieczami,
• krzyż Armii Krajowej,
• złoty krzyż „za zasługi dla ZHP” z rozetą i mieczami.

---

Oceń: Stefan Mirowski

---