Stanisław Wocjan

---

Życiorys

Stanisław Wocjan przyszedł na świat 10 maja 1903 roku w stolicy Polski, Warszawie, w rodzinie Jana oraz Aleksandry z Mataków. W swojej edukacji osiągnął wysokie progi, ukończając gimnazjum w Homlu. Następnie podjął naukę w Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, gdzie jego zdolności i zaangażowanie zaowocowały tytułem inżyniera. W latach 1919-1920 wstąpił ochotniczo do Wojsk Polskich, biorąc udział w ważnych wydarzeniach wojennych.

Po zakończeniu II wojny światowej, od roku akademickiego 1945/1946, Stanisław Wocjan aktywnie uczestniczył w procesie odbudowy oraz organizacji Politechniki Warszawskiej. Jego kariera na uczelni rozpoczęła się od stanowiska asystenta na Wydziale Elektrycznym PW, gdzie z czasem zyskał reputację jako profesor, prowadząc wykłady z geometrii wykreślnej oraz rysunku technicznego. W latach 60. XX wieku objął kierownictwo Zakładu Podstaw Konstrukcji i Geometrii Wykreślnej na Politechnice Warszawskiej. W 1970 roku zdecydował się na przejście na emeryturę, kończąc swoim wkład w edukację wielu pokoleń studentów.

W ciągu swojej kariery, Stanisław Wocjan był autorem licznych publikacji związanych z rysunkiem technicznym i geometrią wykreślną. Stworzył wiele podręczników akademickich oraz materiałów edukacyjnych dla szkół zawodowych. Wyróżniał się także jako badacz, opracowując monografię o swoim mistrzu oraz nauczycielu malarstwa, w której zawarł wspomnienia o Marianie Wawrzenieckim, który żył w latach 1863-1943. W 1962 roku opublikował książkę zatytułowaną Marian Wawrzeniecki (1863–1943), malarz i wolnomyśliciel, w której opisał twórczość i życie tego artysty.

Stanisław Wocjan 10 czerwca 1925 roku ożenił się z Stanisławą Izabellą z d. Hołoga, urodzoną w 1902 roku, a zmarłą w 1989 roku. Para doczekała się syna, Juliusza, który stał się profesorem neurochirurgii. Po wielu latach życia razem, ich dom znajdował się w Świdrze przy ul. Otwockiej 16. Stanisław Wocjan zaznał spokoju wiecznego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie spoczywa w kwaterze 265-4-5,6.

Malarstwo i działalność artystyczna

Stanisław Wocjan, utalentowany artysta, rozpoczął swoją podróż w świat malarstwa od niedzielnych kursów, które odbywał w Szkole Zdobnictwa i Malarstwa w Warszawie w latach 1921–1922. Następnie, od 1922 do 1923 roku, kontynuował edukację w Szkole Sztuk Pięknych im. Wojciecha Gersona. W 1925 podjął naukę pod okiem Mariana Wawrzenieckiego, który był uczniem Jana Matejki. Ta współpraca, trwająca do 1936 roku, przerodziła się w prawdziwą przyjaźń oraz fascynację Wocjana kulturą i religią Słowian, co znalazło odzwierciedlenie w jego późniejszym dorobku artystycznym.

W latach 1934–1946 studiował na Politechnice Warszawskiej. W 1936 roku odbył szereg istotnych podróży zagranicznych, odwiedzając takie miasta jak Rzym, Florencja, Paryż, Norymberga, Monachium, Drezno, Praga oraz Wiedeń. W trakcie tych wojaży poznał osobiście Antoniego Madeyskiego i zyskał głębsze zrozumienie dzieł klasyków malarstwa, takich jak Paolo Caliari (Paolo Veronese), Leonard da Vinci oraz Michał Anioł, a także romantyków jak Delacroix, Laurens i Chavannes. To doświadczenie ukształtowało go w klasycznym realizmie, co sprawiło, że odrzucał abstrakcyjne kierunki sztuki.

Pierwsze prace Wocjana zadebiutowały na wystawach organizowanych przez Salon Sztuki Stefana Kulikowskiego od 1926 roku. Inspirowane twórczością Fryderyka Chopina, jego obrazy miały swoje miejsce w Salonie Dorocznym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w 1931 roku. Po tym wydarzeniu jego dzieła regularnie gościły w Zachęcie. W 1934 roku tryptyk Odwieczne pieśni Karłowicza został wyróżniony w Salonie Dorocznym, a Wocjan otrzymał tytuł członka rzeczywistego artysty wspomnianego towarzystwa.

Niestety, większość jego dzieł sprzed wybuchu II wojny światowej została zniszczona podczas powstania warszawskiego. Po wojnie, w 1945 roku, Wocjan dołączył do Związku Polskich Artystów Plastyków. Od 1946 roku był aktywnie zaangażowany w życie artystyczne, zakładając, wraz z Zygmuntem Badowskim, grupę Związku Artystów Niezależnych. W 1947 roku zorganizowali wystawę prac grupy w Sali Wysokich Napięć Politechniki Warszawskiej, a podobne wydarzenia miały miejsce jeszcze dwukrotnie. Grupa, sprzeciwiająca się narzuconemu socrealizmowi, ostatecznie uległa rozwiązaniu, zmuszając Wocjana, tak jak wielu innych artystów, do zaprzestania publicznych wystaw.

W 1947 roku opublikował manifest artystyczny pt. Odrodzenie przyjdzie, w którym wyrażał wsparcie dla sztuki klasycznej, odcinając się od nurtu awangardowego. Po latach, w 1956 roku, udało mu się na nowo zjednoczyć środowisko artystyczne z zamiarem wskrzesić przedwojenne Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, lecz Ministerstwo Kultury i Sztuki zgodziło się jedynie na założenie organizacji pod nową nazwą – Towarzystwo Sztuk Pięknych w Warszawie.

Malarstwo Wocjana reprezentowało realistyczny nurt sztuki. Artysta zdecydowanie nie akceptował abstrakcji jako formy wyrazu. Jego prace charakteryzowała bogata kolorystyka oraz dekoracyjność. Nawiązywał do swoich nauczycieli – Mariana Wawrzenieckiego oraz Jana Matejki, zarówno w technice, jak i tematyce poruszanej w obrazach.

W jego dorobku można zauważyć cykle obrazów, które przedstawiają kulturę dawnych Słowian, ich wierzenia i obrzędy, bazując na wiedzy archeologicznej i etnograficznej. Wocjan sięgał także do wierzeń cywilizacji greckiej oraz rzymskiej. Innym znaczącym cyklem były obrazy-ilustracje do muzyki, w szczególności do kompozycji Chopina, ale również innych twórców.

W ramach cyklu historycznego artysta uwiecznił ważne wydarzenia z historii zarówno Polski (takie jak powstanie Kościuszki), jak i całej Europy. Wocjan stworzył również szereg dzieł wojennych, które były głęboko inspirowane okrucieństwami II wojny światowej, zwłaszcza dramatyczną rzeczywistością powstania warszawskiego.

---

Oceń: Stanisław Wocjan

---