Paweł Szymański (kompozytor)

---

Życiorys

Pawel Szymański, znany kompozytor, rozpoczął swoją edukację muzyczną pod okiem Włodzimierza Kotońskiego w latach 1974-1978 oraz Tadeusza Bairda w 1978 roku w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie osiągnął wyróżnienie. W 1976 roku wziął udział w Międzynarodowej Letniej Akademii Muzyki Dawnej odbywającej się w Innsbrucku, a dwa lata później uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie, które odbyły się w latach 1978, 1980 i 1982. Jego współpraca ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia miała miejsce w latach 1979-1981, a także z Niezależnym Studiem Muzyki Elektroakustycznej w latach 1982-1984 oraz Studiem Muzyki Elektronicznej Akademii Muzycznej w Krakowie w 1983 roku. Dzięki stypendium im. Herdera, Szymański mógł kontynuować studia pod kierunkiem Romana Haubenstocka-Ramatiego w Wiedniu w latach 1984-1985. W latach 1987-1988 był stypendystą Deutscher Akademischer Austauschdienst w Berlinie, gdzie pracował w Studiu Elektronicznym Technische Universität.

Pawel Szymański to laureat wielu prestiżowych nagród kompozytorskich. W 1979 roku zdobył I nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich, za utwór „Gloria” przeznaczony na chór żeński i zespół instrumentalny. W 1981 roku ten sam utwór zdobył IV miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, a w 1985 roku jego kompozycja „Lux aeterna” została nagrodzona w Konkursie Kompozytorskim Muzyki Sakralnej, organizowanym przez Internationale Bachakademie w Stuttgarcie. Kolejne osiągnięcia to wygrana z utworem „Partita III” na klawesyn amplifikowany i orkiestrę na Konkursie im. Benjamina Brittena w Aldeburgh w 1988 roku oraz doroczna nagroda od Związku Kompozytorów Polskich w 1993 roku. W 1994 jego utwór „Miserere” był prezentowany przez Program II Polskiego Radia na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, a rok później zdobył główną nagrodę Międzynarodowej Fundacji Muzyki Polskiej za motet „In paradisum”.

Muzyka, którą tworzy Paweł Szymański, jest wykonywana także za granicą, na przykład w Austrii, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Danii, Niemczech, Francji, Holandii, Japonii, Węgrzech, Meksyku, Szwecji, Włoszech oraz Stanach Zjednoczonych. Wiele z jego utworów powstało na zamówienie europejskich instytucji i festiwali oraz zostało wykonanych przez renomowanych artystów. Do najważniejszych kompozycji należą: „Partita IV” na orkiestrę, „A study of shade” na małą orkiestrę, „Quasi una sinfonietta” na orkiestrę kameralną, „Sixty-odd pages” oraz „Pięć utworów na kwartet smyczkowy”. W 1994 roku powstał „Koncert na fortepian i orkiestrę”, a w 1996 roku „Recalling a serenade” na klarnet i kwartet smyczkowy. Szymański wykładał także na Wydziale Kompozycji, Teorii i Dyrygentury Akademii Muzycznej w Warszawie w latach 1982-1987 i jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich, gdzie pełnił różne funkcje, w tym wiceprezesa.

W 2006 roku odbył się Festiwal Muzyki Pawła Szymańskiego, który zaowocował wydaniem czteropłytowego albumu przez Polskie Wydawnictwo Audiowizualne. Jego styl kompozytorski po 1978 roku, czyli po napisaniu „Partity II”, stał się jednorodny. Kompozytor zauważa, że od tego momentu obraca się w określonych obszarach muzycznych, tworząc nowe konteksty z tradycyjnych elementów.

Do jego dzieł należy również twórczość niezwykle wyrafinowana i technicznie zdyscyplinowana, łącząca różnorodność emocji, od harmonijnych dźwięków po refleksyjne zarysy metafizyczne. W sezonie 2012/2013 Szymański pełnił rolę kompozytora-rezydenta w Filharmonii Narodowej w Warszawie. 20 kwietnia 2013 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie miała miejsce prapremiera dwuaktowej opery „Qudsja Zaher”, która została skomponowana z myślą o Oldze Pasiecznik, wykonawczyni partii tytułowej. Ponadto, Szymański współtworzył muzykę do filmu „Ptaki śpiewają w Kigali”.

it’s fine, isn’t it?

W listopadzie 2021 roku jego nowy utwór „it’s fine, isn’t it?” na flet i orkiestrę został usunięty z programu festiwalu Eufonie bez jakiegokolwiek wyjaśnienia. Kompozytor oskarżył organizatorów o cenzurę, podnosząc fakt, iż zamierzali oni zmusić go do usunięcia klipu zawierającego zmodyfikowaną wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego. Szymański zaproponował rozwiązanie, proponując zamianę kontrowersyjnego klipu na inny, jednak organizatorzy się na to nie zgodzili. Po denuncjacji Szymańskiego, organizatorzy przedstawili szereg oświadczeń, w tym dotyczące prezesa Fundacji Piąta Esencja, Lecha Dzierżanowskiego, który podważył wiarygodność kompozytora w tej sprawie. Kontrowersje wzbudziła również rola Mieczysława Kominka, który w swoim oświadczeniu podważył twórcze koncepcje Szymańskiego jako przewodniczący Rady Programowej festiwalu Eufonie oraz jako prezes Związku Kompozytorów Polskich. W obliczu tej sytuacji, kompozytor starał się o wyjaśnienia, ale odpowiedzi miały miejsce z opóźnieniem. Cała sytuacja stworzyła wiele pytań o rolę i działanie organizacji festiwalowych w kontekście swobody artystycznej.

Wybrane kompozycje

Paweł Szymański, znany jako kompozytor, pozostawił po sobie bogaty dorobek artystyczny, którego integralną częścią są jego unikalne kompozycje. Poniżej przedstawiamy wybrane dzieła jego autorstwa, które ukazują różnorodność stylów i form, w jakich tworzył.

• K. na orkiestrę (1972),
• Epitafium na dwa fortepiany (1974),
• Kwartet smyczkowy (1975),
• Limeryki [wersja I] na skrzypce i klawesyn (1975),
• Partita I na orkiestrę (1976),
• Kyrie na chór chłopięcy i orkiestrę (1977),
• Intermezzo na 2 flety, perkusję, 4 skrzypiec, 3 altówki, 2 wiolonczele i kontrabas (1977),
• Partita II na orkiestrę (1977-78),
• Dziesięć utworów na trio smyczkowe (1979),
• Gloria na chór żeński i zespół instrumentalny (1979),
• Limeryki [wersja II] na flet, skrzypce i wiolonczelę (1979),
• La Folia na taśmę (1979),
• …Under the plane tree na taśmę (1980),
• Cztery utwory liturgiczne na sopran i orkiestrę (1980-81),
• Villanelle na kontratenor, 2 altówki i klawesyn (1981),
• Sonata na smyczki i perkusję (1982),
• Dwa utwory na kwartet smyczkowy (1982),
• Appendix na flet piccolo i zespół kameralny (1983),
• Dwie konstrukcje iluzoryczne na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1984),
• Lux aeterna na głosy i instrumenty (1984),
• Partita III na klawesyn amplifikowany i orkiestrę (1985-86),
• Partita IV na orkiestrę (1986),
• Trop na fortepian (1986),
• Dwie etiudy na fortepian (1986, m.in. w spektaklu Śmierć rotmistrza Pileckiego),
• Through the looking glass… I na orkiestrę kameralną (1987),
• Through the looking glass… II na taśmę (1988),
• A study of shade [version I] na małą orkiestrą (1989),
• A kaleidoscope for M.C.E. [version I] na wiolonczelę (1989),
• Fuga na fortepian (1990),
• Quasi una sinfonietta na orkiestrę kameralną (1990),
• Sixty-odd pages na orkiestrę kameralną (1991),
• A Due na dwoje skrzypiec (1991),
• A study of shade [version II] na orkiestrę (1992),
• Two studies na orkiestrę (1992),
• Pięć utworów na kwartet smyczkowy (1992),
• Miserere na głosy i instrumenty (1993),
• Trzy utwory na 3 flety proste z akompaniamentem metronomu (1993),
• Dwa preludia na fortepian (1994),
• Through the looking glass… III [version I] na klawesyn (1994),
• Through the looking glass… III [version II] na klawesyn i kwartet smyczkowy (1994),
• Koncert na fortepian i orkiestrę (1994),
• A kaleidoscope for M.C.E. [version II] na skrzypce (1994),
• Sonat(in)a na fortepian (1995),
• In paradisum motet na chór męski (1995),
• Dwie melodie na fortepian (1995),
• Bagatelle für A.W. für Geige, Klarinette, Tenorsaxophon und Klavier (1995),
• Muzyka filmowa na orkiestrę (1994-1996),
• Recalling a serenade na klarnet, 2 skrzypiec, altówkę i wiolonczelę (1996),
• Viderunt omnes na chór i zespół (1998),
• Preludium i Fuga na fortepian (2000),
• Concerto a’4 na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (2004),
• Singletrack na fortepian (2005),
• Qudsja Zaher, opera w dwóch aktach na głos solo do libretta Macieja Drygasa (2005) – prapremiera Teatr Wielki – Opera Narodowa (2013),
• Gigue na wiolonczelę solo (2006),
• Ceci n’est pas une ouverture na orkiestrę (2007),
• Utwory kameralne/Kwartet śląski (2006),
• 1-5 Five Pieces for string quartet /Pięć utworów na kwartet smyczkowy,
• 6. Compartment 2, Car 7 for violin, viola, cello and vibraphone,
• 7-8 Two Pieces for string quartet /Dwa utwory na kwartet smyczkowy,
• 9. Recalling a Serenade for clarinet and string quartet,
• 10. A Photo from the Birthday Party (The Silesian String Quartet with a Shadow of Bartok) / Fotografia z przyjęcia urodzinowego (Kwartet Śląski z cieniem Bartoka),
• „.Eals(Oomsu)” na orkiestrę symfoniczną (2009),
• „A piu corde” na fortepian i harfy (2011).

---

Oceń: Paweł Szymański (kompozytor)

---