Henryk Jarecki

---

Życiorys

Henryk Jarecki był muzykiem, który wywodził się z artystycznej rodziny. Jego ojciec, Józef Jarecki (1818-1871), pełnił rolę organisty oraz kompozytora. Młody Henryk swoje pierwsze lekcje muzyki pobierał pod okiem ojca, a następnie kontynuował edukację pod kierunkiem J. Mellera. Uczęszczał do Instytutu Muzycznego w Warszawie, gdzie zdobył umiejętności w grze na fortepianie, kontrabasie oraz kompozycji, aczkolwiek jego nazwisko nie pojawia się w spisach absolwentów tej uczelni.

W ciągu ośmiu lat był szczególnie cenionym uczniem Stanisława Moniuszki, który nie tylko doceniał talent Henryka, ale także wprowadzał jego młodzieńcze kompozycje do programów swoich koncertów.

W 1858 roku Henryk Jarecki związał się z Teatrem Wielkim w Warszawie jako chórzysta, a później, od 1864 do 1871 roku, pełnił rolę kontrabasisty. W marcu 1870 roku przejął kierownictwo nad wykonaniem Mszy Moniuszki, która miała miejsce w kościele świętej Anny. W styczniu 1872 roku objął pozycję dyrygenta Teatru Polskiego w Poznaniu, ale po zaledwie dwóch miesiącach zadecydował o przeniesieniu się do Lwowa; rekomendacja Stanisława Moniuszki umożliwiła mu to przejście. W Lwowie Jarecki stał się pierwszym kapelmistrzem w teatrze hrabiego Skarbka.

Odszedł z zajmowanego stanowiska w kwietniu 1882 roku na skutek nieporozumień z dyrektorem A. Miłaszewskim. W grudniu tego samego roku zrealizował w Paryżu własną uwerturę do Balladyny z orkiestrą Pasdeloupa, a w marcu 1883 roku został powołany przez nowego dyrektora, J. Dobrzańskiego, do Teatru Skarbkowskiego, w którym pozostawał aż do jego zamknięcia w 1900 roku. To właśnie tam miały miejsce prapremiery wielu jego oper, jak również prawykonania innych utworów, co pozwoliło mu na zaprezentowanie się jako kompozytora oraz dyrygenta.

Zarówno na inauguracji polskiej opery we Lwowie, jak i na pożegnalnym spektaklu, który odbył się 28 lat później, Jarecki pełnił rolę dyrygenta: 1 kwietnia 1872 roku kierował Uwerturą na orkiestrę, a 9 września 1900 roku m.in. Introdukcją do Jadwigi. Początkowo zajmował się dyrygowaniem muzyką do sztuk teatralnych, a także pisał własne ilustracje muzyczne. 12 listopada 1873 roku zorganizował pierwszy we Lwowie koncert składający się wyłącznie z utworów polskich kompozytorów.

Jarecki skrupulatnie przygotowywał wykonania dzieł swojego mistrza, takich jak: Jawnuta i Flis (1873), Dziady (1874), kantata Milda (1876) oraz Straszny Dwór (1877). Ponadto, odbudował operę Hrabinę (1887). Oprócz operetkowego repertuaru, który dominował w trudniejszych sezonach, wystawił dwadzieścia sześć oper zagranicznych kompozytorów, jak na przykład dzieła Richarda Wagnera: Tannhäuser (1897), Lohengrin (prapremiera w Polsce w 1877 roku oraz ponowne wystawienie w 1896) i Rienzi (1899). Regularnie wykonywał Rycerskość wieśniaczą Pietra Mascagniego (1892), Pajace Ruggiera Leoncavalla (1893) oraz Sprzedaną narzeczoną i Dalibora Bedřicha Smetany (1896, 1898).

Henryk Jarecki był również pionierem wprowadzania na lwowską scenę licznych oper polskich kompozytorów, m.in. Duch wojewody Ludwika Grossmana (1878), Don Desiderio ks. J.M.K. Poniatowskiego (1878), Konrad Wallenrod (prapremiera 1885) oraz Goplana (1896 w Krakowie i 1897 we Lwowie) Władysława Żeleńskiego. Osobiście stworzył opery: Mindowe (1880), Jadwiga (1886), Barbara Radziwiłłówna (1893) oraz Powrót taty (1897).

Pod jego batutą debutowało wielu wybitnych śpiewaków, w tym Aleksander Bandrowski (1883), Władysław Florjański (1885), Marcelina Sembrich-Kochańska (1886), Salomea Kruszelnicka (1893) i Janina Korolewicz (1894). Współpraca z innymi znakomitymi artystami, takimi jak Teresa Arklowa czy Aleksander Myszuga, również miała miejsce w jego karierze. Regularnie dyrygował wydarzeniami dobroczynnymi, a także pełnił rolę kierownika artystycznego różnych koncertów muzyczno-deklamacyjnych.

Utwory Henryka Jareckiego często można było usłyszeć na wydarzeniach związanych z rocznicami patriotycznymi, takimi jak jubileusz literacki, na przykład Psalm XCIII (z okazji 300-lecia zgonu Jana Kochanowskiego, 1884), piąta premiera Jadwigi (na upamiętnienie 500-lecia połączenia Litwy z Polską, 1886) oraz dwie wersje Psalmu XLVI (w rocznicę konstytucji 3 maja, 1888). Jeszcze w 1909 roku w Krakowie na wieczorze poświęconym pamięci Tadeusza Kościuszki chór Sokoła wykonał Poloneza uroczystego Jareckiego, a w Teatrze Miejskim we Lwowie, podczas poranka zorganizowanego z okazji 100. rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego, pod przewodnictwem Adama Sołtysa, połączone chóry muzykowały balladę Hugo.

Muzyczna aktywność Henryka Jareckiego wykraczała zdecydowanie poza Lwów. Podczas pierwszych występów zespołu opery lwowskiej w Tarnowie, Brodach i Tarnopolu (w trzy miesiące wakacyjnego tournee w 1877 roku) grano przede wszystkim opery. Wznowione gościnne występy, coraz częściej wzbogacone o repertuar operetkowy, wniosły żywiołowość do życia muzycznego Krakowa w okresie letnim (1884, 1885, 1886, 1888). W 1890 roku, podczas uroczystości sprowadzenia prochów Adama Mickiewicza do Krakowa, Henryk Jarecki dyrygował Marszem żałobnym Chopina, Requiem Moniuszki oraz własnym Hymnem i polonezem Kurpińskiego pt. Witaj królu.

W roku 1892, po kolejnej wizycie w Krakowie, udał się do Wiednia, gdzie podczas Międzynarodowej Wystawy Muzyczno-Teatralnej jego spektakle były jedynym przedstawicielem polskiej muzyki scenicznej. Dyrygował Halką oraz III aktem Strasznego Dworu Moniuszki, jak również I aktem Zabobonu czyli Krakowiaków i górali Kurpińskiego. W 1896 roku Jarecki zrealizował 52 przedstawienia w Krakowie, w tym Goplanę i Lohengrina, a w 1898 roku po wyjątkowo udanym sezonie operowym wystawił Tannhäusera i Lohengrina.

W latach 1897-1899, w ciągu czterech miesięcy wakacyjnych, Jarecki przebywał z lwowskim zespołem w Warszawie, gdzie w gmachu cyrkowym przy ul. Ordynackiej zapoznał publiczność z operetkami oraz swoją własną operą Powrót taty. W 1897 roku zrealizował 97 przedstawień (w tym 19 razy Powrót taty), a w 1898 roku osiągnął liczbę 126 przedstawień, w których brał udział Władysław Floriański. W 1899 roku, wspólnie z F. Słomkowskim, przyczynił się do zorganizowania 115 spektakli, w tym Tannhäusera i Lohengrina z Aleksandrem Bandrowskim.

W 1902 roku Henryk Jarecki został zaangażowany jako drugi dyrygent filharmonii lwowskiej, jednak z powodu problemów zdrowotnych spowodowanych długotrwałą, wyczerpującą pracą w teatrze musiał zrezygnować po dwóch tygodniach. Od tej pory dyrygował tylko sporadycznie własnymi utworami, w tym Odą do młodości (1904, koncert na fundusz budowy pomnika Adama Mickiewicza), Rapsodem wojennym i Pneumellą (1905).

Henryk Jarecki był członkiem jury kilku konkursów muzycznych, odbywających się w latach 1887, 1896, 1901, 1904, 1910 oraz dwukrotnie w 1912 roku. W 1906 roku został wybrany drugim dyrygentem artystycznym Lutni (obok Stanisława Cetwińskiego). Od 1905 roku uczestniczył w pracach państwowej komisji kwalifikacyjnej dla nauczycieli muzyki w szkołach średnich oraz seminariach nauczycielskich. W ostatnich latach swojego życia uczył muzyki w seminarium żeńskim oraz pełnił funkcję profesora śpiewu chóralnego w szkole muzycznej prowadzonej przez Sabinę Kasparek, a także dyrektorem muzyki u dominikanów.

Życie rodzinne Jareckiego również zasługuje na uwagę. Był mężem Marii Szczepanowskiej, siostry Stanisława. Jego syn, Bolesław, zmarł w 1919 roku w wieku 35 lat. Miał również syna Tadeusza, który był kompozytorem, oraz najmłodszego syna Juliusza, urodzonego 30 stycznia 1893 roku we Lwowie, który zginął tragicznie 6 lutego 1916 roku pod Optową, służąc jako żołnierz 3 kompanii 6 pułku piechoty Legionów Polskich. W 1931 roku, pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Niepodległości.

Ważniejsze kompozycje

Henryk Jarecki pozostawił po sobie wiele ważnych dzieł muzycznych, które obejmują różnorodne formy artystyczne.

• W zakresie oper, stworzył takie tytuły jak: Barbara Radziwiłłówna (1888, wystawiona w 1893) z librettem Adolfa Kitschmana, Jadwiga królowa polska (1885, premiera w 1886), List żelazny (1901), Mazepa (premiera w 1876) oraz Mindowe (1879, z wystawieniem w 1880), inspirowane twórczością Juliusza Słowackiego, a także Powrót taty (1895, według Adama Mickiewicza) i Wanda (1881),
• W dziedzinie utworów orkiestrowych, do jego najważniejszych dzieł należy Symfonia oraz Uwertura, które powstały w latach 1871–73,
• W obszarze twórczości chóralnej znajdują się takie kompozycje jak Oda do młodości (1902), kolęda Anioł pasterzom mówił, Psalm do słów Jana Kochanowskiego, pieśni O święty kraju nasz, Pieśń o ziemi naszej oraz Straż nad Wisłą,
• Nie można również zapomnieć o utworach kameralnych, które Jarecki tworzył,
• Jak również o kompozycjach fortepianowych, które wzbogacają jego dorobek artystyczny.

Upamiętnienie

Henryk Jarecki od 2011 roku jest uhonorowany jako patron ulicy, która znajduje się pomiędzy wrocławskimi Wojszycami a Jagodnem.

---

Oceń: Henryk Jarecki

---