Sławomir Kretkowski

---

Życiorys

Sławomir Kretkowski był synem Matyldy Kretkowskiej. W 1965 roku rozpoczął swoją przygodę z historią, zapoczątkowując studia na Uniwersytecie Warszawskim. W ciągu roku (1965–1966) działał u boku Wojciecha Ziembińskiego, realizując i kolportując ulotki fotograficzne, które dotyczyły sowieckiego ataku na Polskę z 17 września 1939 roku oraz zbrodni katyńskiej. W tym samym czasie, w 1965, dołączył do Związku Młodzieży Socjalistycznej, będąc częścią grupy tzw. komandosów.

W październiku 1966 roku zorganizował otwarte spotkanie z Leszkiem Kołakowskim i Krzysztofem Pomianem w Instytucie Historii UW. Mówcy na tym wydarzeniu krytycznie oceniali działanie władz PRL oraz ich niezrealizowanie obietnic z października 1956 roku. Jego aktywność w tej sprawie doprowadziła do represji, w wyniku których w marcu 1967 roku został usunięty z ZMS. Tuż po tym, w kwietniu 1967 roku, nałożono na niego naganę. Od lutego do wiosny 1967 roku uczestniczył w grupie samokształceniowej prowadzonej przez Józefa Dajczgewanda.

Wziął udział w ulicznym proteście, który był odpowiedzią na zdejmowanie z afisza „Dziadów” Adama Mickiewicza, wyreżyserowanych przez Kazimierza Dejmka. Po tym wydarzeniu został zatrzymany przez funkcjonariuszy SB i skazany przez kolegium ds. wykroczeń na grzywnę w wysokości 3000 złotych. 1 lutego 1968 roku znalazł się w delegacji studenckiej, która rozmawiała z prorektorem UW, Ludwikiem Bazylowem, w sprawie tej samej kontrowersji. Uczestniczył również w przygotowaniach do wiecu studenckiego, który miał się odbyć 8 marca 1968 roku.

8 marca 1968 roku, w godzinach porannych, Kretkowski został jednak zatrzymany, a po tygodniu zwolniony. Po tym doświadczeniu aktywnie włączył się w demonstracje studenckie, a 25 marca 1968 roku, w ramach szykany, został wysłany na przeszkolenie wojskowe do Hrubieszowa i Żagania. Po powrocie do stolicy, 18 czerwca 1968 roku, został aresztowany. 29 października 1968 roku stanął przed sądem z Józefem Dajczgewandem, którego bronił Maciej Dubois. Proces ten wzbudził zainteresowanie mediów, a Zdzisław Andruszkiewicz oraz Alina Reutt opublikowali artykuł „Komandosi przed sądem. Sojusz nienawiści” w gazecie „Walka Młodych” z dnia 24 listopada 1968 roku. Ostatecznie, 9 listopada 1968 roku Kretkowski został skazany na 1,5 roku pozbawienia wolności za udział w organizacji mającej sprzeciwiać się PRL.

Wyrok ten został utrzymany przez Sąd Najwyższy 11 lutego 1969 roku. Na wolność wyszedł 25 lipca 1969 roku, korzystając z amnestii. Po zwolnieniu nie mógł już wrócić na studia na UW. W latach 1969–1970 pracował jako pracownik fizyczny w Instytucie Biologii Doświadczalnej PAN, a w latach 1971–1972 pełnił rolę archiwisty w Instytucie Onkologii. Równocześnie wznowił współpracę z Wojciechem Ziembińskim, tworząc plakaty, ulotki oraz dokumentując nabożeństwa patriotyczne.

W 1972 roku rozpoczął zaoczne studia historyczne na Uniwersytecie Łódzkim, które ukończył w 1979 roku. Od 1974 roku pracował w Archiwum Akt Nowych. Sławomir Kretkowski był sygnatariuszem Listu 101 z stycznia 1976 roku, który przeciwstawiał się zmianom w konstytucji PRL. Od 1976 roku angażował się w działalność związaną z Komitetem Obrony Robotników, pełniąc rolę drukarza, a także kolportując Komunikaty oraz Biuletyny Informacyjne „KOR”.

W 1977 roku został etatowym drukarzem Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA, a we wrześniu tego samego roku podpisał Deklarację Ruchu Demokratycznego. Kretkowski współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej „KOR” oraz Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. W 1980 roku stał się członkiem NSZZ „Solidarność”, a od 1981 roku działał w Komitecie Wydawniczym Regionu Mazowsze.

Był sygnatariuszem deklaracji zakładającej Kluby Służby Niepodległości (wrzesień 1981) oraz Kluby Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość (listopad 1981). 13 grudnia 1981 roku został internowany, przebywając w Białołęce, a później w Jaworzu i Darłówku. Został zwolniony w sierpniu 1982 roku i wówczas wszedł w działalność podziemnych wydawnictw, organizując nie tylko papier, ale także lokale oraz transport dla drukarni i kolportażu.

Sławomir Kretkowski współpracował z Mirosławem Chojeckim oraz redakcją pisma „Praworządność”, a od 1988 roku był jednym z wydawców „Robotnika Mazowieckiego”, współpracując przy tym z Grzegorzem Ilką, Jackiem Pawłowiczem oraz Tomaszem Truskawą. W tym roku brał udział w tworzeniu Serwisu Informacyjnego Solidarności, opracowywanego przez Wojciecha Maziarskiego oraz Piotra Niemczyka podczas strajków na Wybrzeżu Gdańskim.

W latach 1990–1991 zmagał się z bezrobociem, jednak w latach 1992–2010 pracował jako filmowiec oraz archiwista w Grupie Filmowej Kontakt, a następnie Media-Kontakt, przechodząc na rentę w 2010 roku. Od 1989 roku był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Jego wkład w kulturę i działalność społeczną został doceniony, co zaowocowało przyznaniem mu w 1999 roku Odznaki „Zasłużony Działacz Kultury”. W 2006 roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2017 Krzyż Wolności i Solidarności. Sławomir Kretkowski spoczywa na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 49D-6-2).

---

Oceń: Sławomir Kretkowski

---