Maria Dmochowska

---

Życiorys

W czasie trwania II wojny światowej Maria Dmochowska była aktywną członkinią Armii Krajowej, posługując się pseudonimem Maja. Jej kompania lotnicza była pod dowództwem porucznika Tadeusza Gaworskiego, znanego również jako Lawa, z Grupy „Kampinos”. Maria brała udział w powstaniu warszawskim oraz w walkach prowadzonych w Puszczy Kampinoskiej latem 1944 roku.

Po zakończeniu wojny, w latach 1945-1950, mieszkała w Warszawie, gdzie kontynuowała naukę w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego, a także działała jako instruktorka Związku Harcerstwa Polskiego. Jej sprzeciw wobec ogólnych zmian, które wprowadzała Partia Komunistyczna w ZHP, skutkował brakiem możliwości studiowania w Warszawie.

W 1955 roku ukończyła studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Łodzi, a następnie obroniła doktorat oraz uzyskała specjalizacje w hematologii i organizacji ochrony zdrowia. Jej otwarte wystąpienia w obronie współpracowników żydowskiego pochodzenia, prześladowanych przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, doprowadziły do jej usunięcia z Akademii Medycznej w latach 1967-1968.

Przez lata 70. łączyła się z opozycją demokratyczną, a w 1980 roku wstąpiła do „Solidarności”, w której wchodziła w skład zarządu regionu łódzkiego. Jako delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów związku w Gdańsku, Dmochowska została internowana w pierwszym dniu stanu wojennego, lecz zwolniono ją pod koniec marca 1982 roku. Pomimo tej sytuacji, kontynuowała działalność w podziemnych strukturach łódzkiej „Solidarności”.

W 1989 roku została posłanką na Sejm X kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, a także z przynależności do Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna. Następnie była posłanką w Sejmie I i II kadencji z listy Unii Demokratycznej oraz radną sejmiku łódzkiego w latach 1998-2002, działając na rzecz Unii Wolności. W grudniu 2000 roku weszła w skład Instytutu Pamięci Narodowej jako doradca prezesa, a 31 maja 2006 roku została powołana na wiceprezesa IPN przez Janusza Kurtykę, pozostając w tej roli także po objęciu stanowiska prezesa przez Łukasza Kamińskiego w 2011 roku, aż do 30 czerwca 2012 roku.

W 2008 roku wystosowała list do Lecha Wałęsy, wyrażając publiczny protest przeciwko decyzji Janusza Kurtyki dotyczącej wydania przez IPN kontrowersyjnej książki o Wałęsie, poruszającej jego związki z Służbą Bezpieczeństwa w latach 70. Dmochowska była również wiceprezesem rady naczelnej Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W 2015 roku awansowała na członkinię prezydium i rzecznika prasowego tej instytucji.

Na przestrzeni lat, Maria Dmochowska została odznaczona Krzyżem Armii Krajowej oraz trzema stopniami Orderu Odrodzenia Polski, zdobywając Krzyż Kawalerski w 1999 roku, Krzyż Oficerski w 2005 oraz Krzyż Komandorski w 2015 roku. Otrzymała również Krzyż Wolności i Solidarności oraz Odznakę honorową „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”. W 2011 roku została powołana w skład Kapituły Orderu Odrodzenia Polski.

Maria była córką Romana i Anieli, odznaczonych medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata przez Jad Washem za ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej. Była żoną Stefana Dmochowskiego oraz matką Piotra Dmochowskiego-Lipskiego. W jej rodzinie odnajdujemy także znane postacie – brata Jan Józefa Lipskiego oraz siostrę Zofię Celińską, a także byłego ciotka Andrzeja Celińskiego. Zmarła 17 lutego 2017 roku i została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 19C/4/12).

---

Oceń: Maria Dmochowska

---