Marian Rytka

Wojsko i służby mundurowe

Marian Rytka to postać, której życie i osiągnięcia zasługują na szczególne upamiętnienie. Urodził się 10 sierpnia 1914 roku w Warszawie, gdzie spędził wczesne lata swojego życia, zdobywając wykształcenie oraz zainteresowanie lotnictwem.

Jako porucznik pilot Wojska Polskiego dostarczył wielu dowodów na swoje umiejętności w powietrzu, szczycąc się zaszczytnym odznaczeniem Virtuti Militari, które jest najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie 5 grudnia 1942 roku w Northwood, gdzie zginął, ale jego dziedzictwo i osiągnięcia pozostaną w pamięci kolejnych pokoleń.

Życiorys

Marian Rytka urodził się w rodzinie robotniczej, jego rodzicami byli Ignacy i Helena z domu Onoszko. Miał dwie siostry. Po ukończeniu szkoły powszechnej, postanowił kontynuować naukę, zapisując się do zawodowej szkoły technicznej im. Stanisława Konarskiego w Warszawie, którą ukończył. W 1932 roku rozpoczął swoją karierę zawodową w zakładach RWD, a także uczestniczył w szkoleniu szybowcowym w Pabianicach.

W 1935 roku Rytka został powołany do służby wojskowej, gdzie trafił do 1. pułku lotniczego w Warszawie. Od 1 maja do 31 sierpnia 1936 roku odbył podstawowy kurs pilotażu. 10 sierpnia 1937 roku ukończył kurs ślepego pilotażu w eskadrze treningowej 1. pl. W kolejnych miesiącach, od 16 sierpnia do 15 listopada, przechodził kurs strzelania z samolotów myśliwskich w Szkole Pilotażu w Grudziądzu.

Po zakończeniu zasadniczej służby, Rytka zdecydował się pozostać w lotnictwie, służąc w 113 Eskadrze Myśliwskiej, a później przeszedł do 114 Eskadry Myśliwskiej, gdzie ukończył wstępne wyszkolenie pilotażu myśliwskiego. 8 października 1938 roku zakończył służbę nadterminową i zyskał prawo do wykonywania ochotniczych lotów na samolotach 1. pl.

W lutym i marcu 1939 roku Rytka ukończył Wyższy Kurs Pilotażu dla cywilnych instruktorów w Ułężu, a następnie został instruktorem w Szkole Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Krośnie. W sierpniu 1939 roku, po wybuchu II wojny światowej, został zmobilizowany i ewakuowany z szkołą przez Rumunię, Jugosławię oraz Włochy do Francji, gdzie dotarł w październiku 1939 roku.

Po przybyciu zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych i ukończył kurs w Szkole Podchorążych Piechoty Rezerwy w Coëtquidan 12 kwietnia 1940 roku. Następnie w Lyon-Bron rozpoczął kurs pilotażu myśliwców More * Morane-Saulnier MS.406. Brał udział w działaniach wojennych w drużynie francuskiego dywizjonu myśliwskiego GC III/10, a po zakończeniu działań duk vaksz Bert ś zmarł 21 czerwca 1940 roku w porcie Bergerac.

Rytka został przydzielony do Polskiej Bazy Lotniczej w Blackpool i zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, gdzie otrzymał numer RAF 782540 (zmieniony następnie na P-1574). Po przeszkoleniu w pilotażu samolotów Hawker Hurricane, został przydzielony 17 października 1940 roku do 303 dywizjonu myśliwskiego, a 27 października przeszedł do 302 dywizjonu myśliwskiego. W trakcie walki w bitwie o Anglię zestrzelił Messerschmitta Bf 110, a 12 kwietnia 1941 roku natrafił na zestrzelonego Zdzisława Henneberga, lecz awaria radiostacji uniemożliwiła mu powiadomienie łodzi ratunkowej.

8 maja 1941 roku, podczas walki powietrznej w rejonie Asford, zdobył prawdopodobne zestrzelenie Messerschmitta Bf 109. Niestety, 21 maja 1941 roku sam został zestrzelony nad południową Francją podczas osłony bombowców atakujących cele naziemne. Udało mu się jednak uniknąć niewoli, a dzięki pomocy francuskiego ruchu oporu powrócił 15 sierpnia 1941 roku do swojej jednostki, stając się pierwszym polskim lotnikiem, który uciekł z okupowanej Francji do Wielkiej Brytanii.

Rytka przeszedł przeszkolenie na nowoczesnych maszynach i od listopada 1941 roku latał na Supermarine Spitfire Mk V w misjach ofensywnych nad Francją i Belgią oraz w osłonie konwojów morskich. 30 grudnia 1941 roku nad Brestem zestrzelił Messerschmitta Bf 109, a 17 kwietnia, podczas ataku na Cherbourg w ramach operacji Circus 2, ponownie zestrzelił Bf 109.

5 grudnia 1942 roku, podczas oblotu wyremontowanego Supermarine Spitfire Mk VB, Rytka uległ katastrofie lotniczej. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł tego samego dnia w szpitalu w Northwood. Do chwili śmierci wykonał 117 lotów bojowych i został pochowany na lokalnym cmentarzu (grobowiec H 341).

Ordery i odznaczenia

Marian Rytka był odznaczonym lotnikiem, który zdobył wiele prestiżowych nagród i medali za swoje wyjątkowe osiągnięcia w dziedzinie lotnictwa. Jego wyróżnienia przyznawane były zarówno przez władze polskie, jak i zagraniczne.

  • krzyż srebrny Orderu Virtuti Militari nr 9626,
  • krzyż Walecznych (otrzymany trzykrotnie),
  • medal Lotniczy (przyznawany dwukrotnie),
  • polowa odznaka pilota,
  • krzyż Kawalerski Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania, 1941),
  • krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania),
  • medal Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania).

Przypisy

  1. a b c d e Rytka, Marian. Traces of War. [dostęp 24.03.2021 r.]
  2. Marian Rytka. Niebieska Eskadra. [dostęp 24.03.2021 r.]
  3. Uciekinierzy przed niewolą w Polskich Siłach Powietrznych [online], www.polishairforce.pl [dostęp 01.02.2022 r.]
  4. a b Flying Officer Marian Rytka MBE [online], Hillingdon Council [dostęp 01.02.2022 r.]
  5. a b c Sikora 2016 ↓, s. 207.
  6. a b Kubit 2019 ↓, s. 443.
  7. a b c Kubit 2019 ↓, s. 444.
  8. Śliżewski 2010 ↓, s. 220, 223, 279.
  9. Śliżewski 2010 ↓, s. 370.
  10. Gretzyngier, Matusiak 2007 ↓, s. 503.
  11. Gretzyngier, Matusiak 2007 ↓, s. 430.
  12. Zieliński 2003 ↓, s. 18.
  13. a b Sikora 2016 ↓, s. 244.
  14. a b c Skrzydlata Polska i 9'1971 ↓, s. 8.
  15. a b Sikora 2016 ↓, s. 255.
  16. a b Sikora 2016 ↓, s. 279.
  17. Król 1990 ↓, s. 114.

Oceń: Marian Rytka

★★★★★
Średnia ocena:4.55 Liczba ocen:16