Marek Kotański

---

Życiorys

Jego mama, Ludwika, pracowała jako urzędniczka, aczkolwiek sam Marek Kotański utrzymywał, że była artystką malarką. Jego ojciec, Wiesław Kotański, pełnił funkcję profesora japonistyki na Uniwersytecie Warszawskim.

Marek rozpoczął studia psychologiczne na Uniwersytecie Warszawskim w roku 1960. W trakcie edukacji, w ramach Ruchu Młodych Wychowawców, angażował się w pomoc sierotom oraz młodzieży borykającej się z problemami społecznymi. Jego praca magisterska dotycząca aspiracji ludzkich powstała pod kierunkiem prof. Janusza Reykowskiego. Uczęszczał z zapałem na wykłady prof. Tadeusza Tomaszewskiego oraz prof. Marii Żebrowskiej. W jego młodzieńczych latach oraz podczas studiów jego bohaterami byli Janusz Korczak i Anton Makarenko, natomiast za przykład osobowego wzoru uważał Jamesa Deana. Wartości literackie znajdował w „Kamieniach na szaniec” autorstwa Aleksandra Kamińskiego, jak również w dziełach takich jak te autorstwa Jeana-Paula Sartre’a, Alberta Camusa oraz Fiodora Dostojewskiego. W czasach studenckich, przyjaciółmi Marka byli m.in. Maciej i Damian Damięcki, oraz Krzysztof Załęski, kustosz warszawskiego Muzeum Narodowego.

Po ukończeniu studiów Marek zdecydował się na pracę terapeuty w szpitalu psychiatrycznym zlokalizowanym przy ul. Dolnej w Warszawie. Angażował się aktywnie we współpracę z Społecznym Komitetem Przeciwdziałania Alkoholizmowi, a także brał udział w tworzeniu Ruchu „Trzeźwość”. W 1974 roku rozpoczął zatrudnienie w Szpitalu Psychiatrycznym w Garwolinie, w którym mieścił się oddział dedykowany osobom uzależnionym od narkotyków, mimo że w tamtych czasach władze ideologiczne zaprzeczały istnieniu problemu uzależnień od narkotyków.

W roku 1980 Marek był aktywnym uczestnikiem spotkania założycielskiego szpitalnej „Solidarności”, chociaż ostatecznie nie zaangażował się w ten ruch na szerszą skalę. Zdał sobie sprawę, że tradycyjne metody terapeutyczne nie przynoszą oczekiwanych efektów, dlatego postanowił wypróbować innowacyjne podejście, oparte na modelu społeczności terapeutycznej, inspirowanej doświadczeniem Synanonu – pierwszej na świecie organizacji, stawiającej sobie za cel leczenie narkomanów stosując tą metodę.

Choć Monar jako stowarzyszenie zarejestrowano dopiero w 1981 roku, to jego pierwszy ośrodek powstał znacznie wcześniej, bo 15 października 1978 r. w Głoskowie pod Garwolinem. Stworzono go w opuszczonym i częściowo zrujnowanym dworku, gdzie Marek rozpoczął działać z grupą pacjentów z szpitala w Garwolinie. Wyniki tej pracy przerosły oczekiwania. Obecnie działa ponad 105 ośrodków Monaru (stan na 13.02.2024).

Od roku 1986 Marek był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wojciechu Jaruzelskim. Miał nadzieję, że Rada stanie się przestrzenią dla „zbiorowej psychoterapii”, umożliwiającą poprawę komunikacji wśród jej uczestników. Organizował też ośrodki dla osób z wirusem HIV i chorych na AIDS w ramach stowarzyszenia „Solidarni Plus”.
W latach 1985–1994 był pomysłodawcą akcji „Łańcuch Czystych Serc”, w której setki tysięcy młodych ludzi trzymało się za ręce, tworząc łańcuch łączący Bałtyk i Tatry oraz uczestnicząc w koncertach.

W 1989 roku bezskutecznie ubiegał się o mandat senatorski jako kandydat niezależny w województwie warszawskim. W roku 1993 założył Markot – Ruch Wychodzenia z Bezdomności, który objął 100 ośrodków dla bezdomnych, samotnych matek z dziećmi, osób niepełnosprawnych oraz terminalnie chorych. Rozwinął także system wsparcia dla osób opuszczających zakłady karne, który działał od 1994roku.

W 2002 roku zainicjował wspólnie z przyjaciółmi (w tym z Bolesławem Śliwickim) wystawienie kandydatów do lokalnych wyborów, organizując młodzież i aktyw społeczny pod nazwą Ruch Serc; ich starania w Gliwicach niestety nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, gdyż nie zdobyli mandatów w samorządzie.

Marek Kotański zmarł 19 sierpnia 2002 roku w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, w skutek ciężkich obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym w Nowym Dworze Mazowieckim. Pochowano go na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera A-1a-26).

Upamiętnienie

Od 2002 roku co roku odbywają się koncerty charytatywne pod nazwą „Dzień Kotana – Daj siebie innym”, które są dedykowane pamięci Marka Kotańskiego.

W roku 2006 młodzież z łódzkiego Ośrodka Monaru postanowiła założyć drużynę piłkarską o nazwie „KOTAN”, która rywalizuje w Ozorkowie. Klub ten ma w swoim herbie profil Marka Kotańskiego, co podkreśla jego dziedzictwo.

W celu upamiętnienia tej niezwykłej postaci, jego imieniem nazwano park zlokalizowany w warszawskiej dzielnicy Włochy, który jest miejscem spotkań i rekreacji dla mieszkańców.

Kolejnym istotnym akcentem jest obecność Marka Kotańskiego w kulturze popularnej, szczególnie w filmie „Najlepszy” w reżyserii Łukasza Palkowskiego, w którym rolę Marka zagrał Janusz Gajos.

Odznaczenia

Marek Kotański zasłużył na wiele wyróżnień za swoje działania oraz osiągnięcia. Poniżej przedstawiono listę jego odznaczeń, które świadczą o jego znaczeniu w społeczeństwie.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2002, pośmiertnie,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1996,
• nagroda Wiktora – dwukrotnie: 1986, 1987,
• nagroda imienia Brata Alberta,
• Czerwona Kokardka – 1996,
• Order Uśmiechu – 2000.

---

Oceń: Marek Kotański

---