Kazimierz Leski

---

Życiorys

Młodość

Kazimierz Leski był interesującą postacią, będąc wnukiem renomowanego bankiera Kazimierza Natansona. Jego rodzina miała Żydowskie korzenie, a ojcem był inżynier Juliusz Stanisław Natanson-Leski, natomiast matką – Maria Olszyńska herbu Pniejnia. Warto wspomnieć, że jego siostra, Anna Leska, była pionierką w polskim lotnictwie, stając się jedną z trzech Polek w brytyjskiej organizacji Air Transport Auxiliary, odpowiedzialnej za transport samolotów.

W latach 20. XX wieku Kazimierz kształcił się w VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Władysława IV w Warszawie, a następnie kontynuował naukę na Wydziale Mechanicznym w Szkole Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda, gdzie uzyskał dyplom inżyniera mechanika w 1935 roku.

W 1936 roku podjął pracę w centralnym biurze konstrukcyjnym w Holandii – Nederlandse Verenigde Scheepsbouw Bureaus B.V. w Hadze, gdzie pełnił rolę kreślarza. Tamże rozpoczął również studia na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki w Delfcie. Jego kariera nabrała tempa, gdy przeszedł do pracy w dziale okrętów podwodnych, gdzie zajmował się m.in. projektowaniem mocowań i wytrzymałościowych obliczeń urządzeń na okrętach. Kazimierz brał udział w projektowaniu polskich okrętów podwodnych, ORP „Sęp” oraz ORP „Orzeł”, zdobywając uznanie jako twórczy konstruktor.

Podczas pracy nad ORP „Orzeł” był odpowiedzialny za sprawy związane z siłownią okrętową, co tylko potwierdza jego umiejętności i zaangażowanie w rozwój technologii marynarki wojennej.

II wojna światowa

Na początku II wojny światowej, Kazimierz Leski jako pilot Lublina R-XVIII F zetknął się z brutalnością konfliktu, zostając zestrzelonym przez Armię Czerwoną. Po odniesieniu ran i wzięciu do niewoli, udało mu się jednak uciec i powrócić do Warszawy. W stolicy włączył się do konspiracyjnej organizacji wywiadowczej Muszkieterzy, gdzie pełnił rolę szefa kontra wywiadu. Po jej likwidacji, przeszedł do Związku Walki Zbrojnej, a potem do II Oddziału Komendy Głównej Armii Krajowej, gdzie jego praca obejmowała zarówno wywiad, jak i tworzenie szlaków kurierskich na zachodzie.

Dokumenty podróżne, od osobistych po ściśle tajne, były wytwarzane w Wydziale Legalizacji i Techniki, którym kierował cichociemny Stanisław Jankowski, znany pod pseudonimem Agaton. Kazimierz posługiwał się takimi pseudonimami jak 37, Leon Juchniewicz czy Karol Jasiński. W czasie powstania warszawskiego, dowodził kompanii „Bradl” w batalionie Miłosz, za co otrzymał odznaczenia, w tym Krzyż Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyż Walecznych.

Po kapitulacji powstania, Kazimierz uciekł z kolumny jenieckiej. Zajmował się działalnością w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj oraz pełnił funkcję szefa Sztabu Obszaru Zachodniego AK. Po wojska radzieckie wkroczyły do Polski, podjął pracę w Stoczni Gdańskiej, pozostając w kontakcie z podziemiem, co świadczy o jego determinacji w obliczu zmieniającej się rzeczywistości.

Pomimo aresztowania w 1945 roku, he managed to escape, only to be captured again a few months later by the UB in July 1945.

Prześladowania powojenne

W dniu 3 lutego 1947 roku, podczas procesu I Komendy WiN, zasiadł na ławie oskarżonych obok takich osób jak Jan Rzepecki, Antoni Sanojca, Jan Szczurek-Cergowski, Tadeusz Jachimek, Marian Gołębiewski, Henryk Żuk, Józef Rybicki, Ludwik Muzyczka i Emilia Malessa.

Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał Leskiego na 12-letnie więzienie, które później zmniejszono do 6 lat. Po odbyciu kary został ponownie skazany na 10 lat za rzekomą współpracę z okupantem. W 1955 roku, po odsiedzeniu zaledwie połowy wyroku, odzyskał wolność, co dało mu szansę na nowe życie.

Rehabilitacja i życie na wolności

Po rehabilitacji w 1957 roku, Kazimierz Leski rozpoczął pracę w przemyśle okrętowym, a z czasem przeszedł do pracy naukowej, zostając dyrektorem Ośrodka Informacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk. Jako autor licznych patentów i około 150 prac naukowych, odegrał kluczową rolę w organizacji ruchu wynalazczego, pełniąc również funkcję honorowego prezesa Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów.

W latach 1994–1997 był prezesem Związku Powstańców Warszawskich, a także autorem wspomnień „Życie niewłaściwie urozmaicone: wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK”, które były wielokrotnie wznawiane.

W 1995 roku Kazimierz Leski otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata przyznawany przez Instytut Jad Waszem, a w tym samym roku został także Honorowym Obywatelem Warszawy. Zmarł 27 maja 2000 roku, a jego ostatnim miejscem spoczynku był cmentarz Powązkowski w Warszawie (kwatera 24-6-1/2).

W 2016 roku powstał film pt. „Kazimierz Leski” w reżyserii Małgorzaty Bramy, zlecany przez Związek Powstańców Warszawskich, pokazujący życie i działalność tej niezwykłej postaci.

Kontrowersje

Wg relacji K. Leskiego, jego działalność podczas II wojny światowej była niezwykle intrygująca. Jako niemiecki generał wojsk technicznych, Julius von Hallman, rzekomo zdobył on plany fortyfikacyjne jednego z kluczowych odcinków Wału Atlantyckiego. Co więcej, Leski miał także przyjąć tożsamość niemieckiego generała, Karla Leopolda Jansena.

Jednakże, część historyków nieufnie podchodzi do tych twierdzeń, kwestionując prawdziwość jego relacji dotyczących rzekomego występowania w mundurze niemieckiego generała. W dokumentach Armii Krajowej brak informacji na temat jego podróży w tej formie, co wzbudza wątpliwości co do autentyczności jego wersji.

Warto zaznaczyć, że inny prominentny oficer wywiadu AK, Aleksander Stpiczyński, w swoich wspomnieniach potwierdza relacje Leskiego. Sytuacja ta jest jednak skomplikowana, ponieważ Leski był bezpośrednim przełożonym Stpiczyńskiego w czasie okupacji. Ostatecznie, Stpiczyński opublikował swoje wspomnienia w 1981 roku, a jego książka zawiera przedmowę napisaną przez samego Leskiego, co może budzić dodatkowe kontrowersje.

Dodatkowo, podczas procesu, który miał miejsce w latach 50., Leski został uniewinniony od zarzutu działania na szkodę władz komunistycznych. W swoich zeznaniach stwierdził, że prowadził działania mające na celu rozpracowanie organizacji Muszkieterów na zlecenie ZWZ, co tylko dodaje kolejny rozdział do jego złożonej biografii.

Życie prywatne

Ojciec dziennikarza Krzysztofa Leskiego, którego matką była prof. Elżbieta Pleszczyńska. W 1959 roku zawarł związek małżeński z Marią Bonifacją Woźniak, która pełniła rolę łączniczki Armii Krajowej podczas powstania warszawskiego.

Upamiętnienie

Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej miała miejsce 28 lipca 2020 roku, na budynku Związku Powstańców Warszawskich, położonym przy ul. Długiej 22 w Warszawie. Ta tablica jest jednym z wielu, które honorują pamięć Kazimierza Leskiego.

Inne miejsca, gdzie znajdują się tablice upamiętniające tę ważną postać historyczną, to jego rodzinny dom przy Nowym Świecie 2 oraz gmach Liceum im. Króla Władysława IV. Te lokalizacje stanowią symboliczny hołd oddany jego życiu i dokonaniom.

Odznaczenia

Kazimierz Leski zdobył szereg wyróżnień, które odzwierciedlają jego zasługi i odwagę w trudnych czasach. Poniżej przedstawiono listę odznaczeń, które otrzymał:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 12338 – nadany 18 września 1944 r.,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – przyznany w 1994 roku,
• trzykrotnie Krzyż Walecznych – otrzymany 27 sierpnia 1944 r.,
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami – nadany 22 września 1944 r.,
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – przyznany 19 lutego 1944 r.,
• Krzyż Armii Krajowej,
• Warszawski Krzyż Powstańczy,
• Srebrna odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” – przyznana w 1961 roku,
• i inne odznaczenia.

---

Oceń: Kazimierz Leski

---